Drijvende kelders in Amsterdam: een unieke architectonische uitvinding

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

Historische context

In de 17e eeuw, tijdens de bloeitijd van Amsterdam, ontstonden er veel problemen met de grondwaterstanden. Het stadsgrondwater kon door de stijging van het waterpeil in de grachten, maar ook door stormvloeden, krachtig opdrijven. Dit leidde tot problemen met de kelders, zoals losraken van vloeren en doorwateren. In reactie hierop werden drijvende kelders ontwikkeld als een oplossing voor deze uitdagingen.

Dik de Roon, in zijn artikel "Gedragen door water. Drijvende kelders in Amsterdam en omstreken", legt uit dat drijvende kelders een oplossing zijn voor het beheersen van het grondwater. Deze kelders zijn gemaakt van bakstenen en hebben een speciale mortel, waardoor ze waterdicht zijn. De techniek van het bouwen van drijvende kelders is ontstaan in de 17e eeuw, en is later uitgebreid toegepast in verschillende delen van de stad.

Technische uitvoering

Een drijvende kelder is een bak van bakstenen, die op het grondwater drijft. Deze constructie is zo ontworpen dat de kelder niet direct onder de grond zit, maar op het water drijft. De kelder heeft een vloer van houten balken, waarop een opbouw van metselwerk komt. Langs de bak lopen palen, die de bak in het oog houden. De afstand tussen de bovenkant van de wanden en de onderkant van de vloer van het huis is ongeveer 10 cm, waardoor de kelder niet in de grond terecht komt.

De techniek van het bouwen van drijvende kelders vereist een specifieke bouwtechniek. De bak is gemaakt van bakstenen, en de mortel is gemaakt van trass, zodat het waterdicht is. De constructie is zo ontworpen dat de kelder niet direct onder de grond zit, maar op het water drijft. De kelder moet worden beveiligd tegen de kracht van het water, waardoor de constructie van de kelder belangrijk is.

Toepassing in de stedelijke architectuur

Drijvende kelders werden in de 17e en 18e eeuw veel gebruikt in de stedelijke architectuur van Amsterdam. Ze werden vooral gebruikt in huizen die op de gracht stonden. De kelders werden gebruikt als opslagruimte, maar ook als onderdeel van de woning. De constructie van de kelder was zo ontworpen dat de kelder niet direct onder de grond zit, maar op het water drijft. Dit maakt het mogelijk om de kelder te gebruiken als opslagruimte, terwijl de woning boven op de kelder staat.

In het artikel "Drijvende kelders in Ouderkerk aan de Amstel" wordt uitgelegd dat een dergelijke kelder in een huis aan de Koningin Wilhelminalaan in Ouderkerk aan de Amstel werd toegepast. Het huis had een drijvende kelder, die in het midden van de 20e eeuw werd gesloopt. Het was een unieke constructie, die een blik op de architecturale uitvoering van het tijdstip geeft.

Onderzoek en bescherming

De drijvende kelders zijn nu zeldzaam geworden, aangezien de grondwaterstanden in de stad zijn beheerst door de afsluiting van het IJ in 1871. Slechts één exemplaar functioneert nog en dat ligt buiten de grachtengordel aan de Diemerzeedijk. In het artikel "Drijvende kelders in Ouderkerk aan de Amstel" wordt uitgelegd dat de historische vereniging Wolfgerus van Aemstel de bewoners en eigenaars van huizen met een kelder aanspoort om te inspecteren of ze in het bezit zijn van zo’n zeldzaam exemplaar.

De historische vereniging vraagt aan alle lezers van deze oproep om een duik de trap af te gaan en te kijken of ze in het bezit zijn van een drijvende kelder. De vereniging wil graag op de hoogte gehouden worden, aangezien deze constructies belangrijk zijn voor de historische erfenis van de stad.

Conclusie

Drijvende kelders in Amsterdam zijn een unieke architectonische uitvinding die vooral in de 17e en 18e eeuw werden gebruikt. Deze constructies werden ontworpen om het gevaar van grondwaterdruk te beheren, waardoor ze een belangrijk onderdeel vormden van de stedelijke infrastructuur. De technische uitvoering van drijvende kelders is uniek en vereist een specifieke bouwtechniek. De toepassing van drijvende kelders in de stedelijke architectuur van Amsterdam is van groot belang geweest. Ondanks het feit dat de drijvende kelders nu zeldzaam zijn, blijven ze belangrijk voor de historische erfenis van de stad.

Bronnen

drijvende