Afschot en afvoer in de riolering: Wat is het en waarom is het belangrijk?

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

Een goed functionerende riolering is essentieel voor een gezond en comfortabel woninggebruik. Bij het aanleggen of onderhouden van een rioleringssysteem is het begrip “afschot” van groot belang. In dit artikel leggen we uit wat een afschot is, waarom het belangrijk is, hoe je het correct bepaalt en hoe het invloed heeft op de efficiëntie van de afvoer. De informatie is gebaseerd op gegevens uit diverse bronnen, waaronder normen, technische gidsen en praktijkvoorbeelden.

Wat is een afschot?

Een afschot is een bewust aangebrachte helling van een afvoerleiding of riolering. Het zorgt ervoor dat water en afval naar een centraal punt, zoals het hoofdriool, stroomt. In de praktijk wordt het afschot vaak uitgedrukt in centimeters per meter (cm/m) of in procenten. Bijvoorbeeld: 10 mm per meter betekent dat de leiding 1 centimeter per meter lager ligt dan de beginpositie.

In de bouw en sanitair wordt het afschot vaak ook aangeduid als de “helling” of “richtingsverandering”. De term is afgeleid van het Engelse “fall”, wat “vallen” betekent. Bij een juist afschot is de riolering net niet waterpas gelegd, zodat het water zich efficiënt door de leidingen kan verplaatsen.

Waarom is een afschot belangrijk?

Een goed afschot is cruciaal om verstoppingen en problemen met de afvoer te voorkomen. Als de riolering te plat of te schuin ligt, kan het water niet correct stromen, wat leidt tot afzettingen, verstoppingen en zelfs lekkages.

Te klein afschot

Een te klein afschot kan ervoor zorgen dat het water te langzaam stroomt. Dit leidt ertoe dat vuil en vaste stoffen in de leidingen neerslaan. Bijvoorbeeld bij keukens, waar vet en voedselresten vaak in de buis terechtkomen, kan dit leiden tot verstoppingen. In het geval van een lage stroomsnelheid kan het water ook niet snel genoeg worden afgevoerd, wat kan leiden tot afzettingen en overstromingen.

Te groot afschot

Een te groot afschot kan eveneens problemen veroorzaken. Als het water te snel stroomt, kunnen zware bestanddelen, zoals ontlasting, niet efficiënt worden meegenomen en blijven ze achter in de riolering. Dit kan op termijn leiden tot verstoppingen en kan het onderhoud van het rioleringssysteem aanzienlijk verhogen.

Hoe bepaal je het juiste afschot?

De juiste mate van afschot hangt af van verschillende factoren, waaronder het type riolering, het aantal aansluitingen, de lengte van de leiding en de bodemgesteldheid. Over het algemeen wordt een minimum afschot van 5 mm per meter aanbevolen, terwijl een aanbevolen waarde van 10 mm per meter vaak wordt gehanteerd. Voor specifieke toepassingen, zoals keukens, wordt vaak een afschot van 20 mm per meter gehanteerd om vet en voedselresten effectief af te voeren.

Normen en richtlijnen

De NTR 3216 en NEN 3215 zijn belangrijke normen die gerelateerd zijn aan het aanleggen van rioleringssystemen. Volgens deze normen moet het afschot van liggende verzamelleidingen voor afvalwaterrioleringen tussen 5 mm en 20 mm per meter liggen. Dit zorgt ervoor dat het water efficiënt wordt afgevoerd zonder dat er te veel vaste stoffen in de leidingen terechtkomen.

Praktijkvoorbeelden

In praktijkvoorbeelden wordt vaak een afschot van 10 mm per meter aangehouden. Dit is eenvoudig te onthouden en biedt een bepaalde marge ten opzichte van het minimum. Voor langere leidingen of bij complexe situaties wordt geadviseerd om te werken met een groter afschot, bijvoorbeeld 20 mm per meter, om te zorgen dat het water snel en efficiënt wordt afgevoerd.

Afschot en afvoer: Wat zijn de gevolgen van een verkeerd afschot?

Een verkeerd afschot kan leiden tot verschillende problemen, waaronder:

Verstoppingen: Als het water niet goed kan stromen, kan het vuil in de leidingen neerslaan en leidt dit tot verstoppingen.
Overspoelingen: Bij een te klein afschot kan het water niet snel genoeg worden afgevoerd, wat kan leiden tot overstromingen in de woning.
Leakages: Een verkeerd geplaatst afschot kan ook leiden tot lekkages in de riolering, wat schade kan veroorzaken aan de woning en het milieu.
Hoog onderhoud: Een slecht functionerend rioleringssysteem vereist veel meer onderhoud en kan op termijn dure reparaties opleveren.

Wat als het afschot te klein is?

Een te klein afschot kan ervoor zorgen dat het water niet snel genoeg kan stromen. Dit kan leiden tot afzettingen aan de binnenkant van de leidingen, vooral bij vetrijk afvalwater. De afzettingen kunnen zich vormen tegen de koude wanden van de leidingen, wat op termijn leidt tot verstoppingen en andere problemen.

Wat als het afschot te groot is?

Een te groot afschot kan ervoor zorgen dat het water te snel stroomt. Dit kan leiden tot het feit dat zware bestanddelen, zoals ontlasting, niet effectief worden meegenomen en blijven liggen in de riolering. Dit kan op termijn leiden tot verstoppingen en kan het onderhoud van het rioleringssysteem aanzienlijk verhogen.

Hoe meet je het afschot?

Het bepalen van het juiste afschot is essentieel voor een goed functionerend rioleringssysteem. Er zijn verschillende manieren om het afschot te meten:

1. Waterpas

Een waterpas is een eenvoudig hulpmiddel om de helling van een riolering te meten. Door de waterpas op de buis te leggen, kun je bepalen of het juiste afschot is aangebracht.

2. Meetlat en meetlatten

Een meetlat en meetlatten kunnen worden gebruikt om de helling van de riolering te bepalen. Dit is vooral handig bij het aanleggen van een nieuwe riolering of bij het controleren van een bestaande.

3. Digitale meetinstrumenten

Er zijn ook digitale meetinstrumenten beschikbaar die het meten van het afschot vereenvoudigen. Deze instrumenten zijn nauwkeuriger en kunnen worden gebruikt voor complexere situaties.

Afschot en het aanleggen van een riolering

Bij het aanleggen van een riolering is het belangrijk om rekening te houden met het afschot. De stappen die je kunt volgen zijn:

Stap 1: Plan maken

Begin met het maken van een duidelijk plan van het rioleringssysteem. Je moet weten waar de leidingen zullen lopen en waar ze op het hoofdriool systeem aansluiten.

Stap 2: Uitgraven

Graaf een geul waar de rioleringbuis zal lopen. Zorg ervoor dat de geul diep genoeg is en een lichte helling heeft in de richting van de hoofdriolering.

Stap 3: Afschot aanbrengen

Leg de afvoerbuizen in de geul en zorg ervoor dat het afschot correct is. Maak gebruik van een waterpas om de helling te controleren.

Stap 4: Installatie voltooien

Nadat de buizen zijn gelegd en het afschot is gecontroleerd, kan de installatie worden voltooid. Sluit de leidingen aan op de rest van het rioleringssysteem en zorg ervoor dat alle verbindingen goed zijn afgedicht.

Afschot en het onderhouden van een riolering

Regelmatig onderhoud is essentieel om een goed functionerend rioleringssysteem te handhaven. Hier zijn enkele tips om het afschot van je riolering te controleren en te onderhouden:

Controleer het afschot regelmatig met behulp van een waterpas of meetinstrument.
Spoel de riolering regelmatig door met warm water om afzettingen te voorkomen.
Bewaar een overzicht van het systeem en houd het bij te houden met eventuele veranderingen.
Gebruik kwaliteitsproducten zoals PVC-buizen en passende verbindingen om de duurzaamheid van het systeem te verhogen.

Conclusie

Een juist aangebrachte helling van een riolering is cruciaal om een efficiënt en duurzaam systeem te garanderen. Door het juiste afschot te bepalen en te controleren, kun je verstoppingen en lekkages voorkomen. De mate van het afschot hangt af van verschillende factoren, waaronder het type riolering, het aantal aansluitingen en de lengte van de leidingen. De aanbevolen mate van het afschot ligt tussen 5 en 20 mm per meter, afhankelijk van de toepassing. Door regelmatig onderhoud te verrichten, kun je ervoor zorgen dat je riolering efficiënt en veilig blijft.

Bronnen

afloop