Dakgoten en afvoer in kelders: de rol van afwatering en waterdichte lagen in Utrecht

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

Inleiding

In Utrecht zijn dakgoten en afvoer systemen van cruciaal belang voor het voorkomen van vochtproblemen in kelders. In het wervengebied, waar kelders onder de grachtenpanden liggen, is de afvoer van regenwater van belang om lekkages en vochtigheid te voorkomen. De afvoer gebeurt via regenpijpen, spuwers en goten, die het water van het dak naar de gracht afvoeren. Daarnaast zijn waterdichte lagen van belang om de kelders te beschermen tegen vocht en lekkage. De gemeente en keldereigenaren spelen hierbij een rol in het handhaven van deze afvoersystemen. In dit artikel wordt nader ingegaan op de werking van goten, afvoer en waterdichte lagen in kelders in Utrecht.

Afvoer van regenwater in kelders

In het wervengebied is het regenwater afvoeren van groot belang. De kelders liggen onder de grachtenpanden, waardoor het regenwater van de straat niet direct in de grond kan verdwijnen. De gemeente heeft daarom een systeem van goten en spuwers aangelegd, zodat het water opgevangen en afgevoerd kan worden. Een deel van het regenwater wordt opgevangen in kolken en via de goten afgevoerd naar de gracht. Het overige deel van het regenwater zakt de grond in en wordt opgevangen in de goten tussen de kelderbogen. Via deze goten en spuwers wordt het water naar de gracht afgevoerd.

De gemeente is verantwoordelijk voor een goed werkende afvoer. Er zijn echter ook situaties waarin de afvoer niet goed werkt. Bijvoorbeeld als een goot niet goed afloopt of een spuwer verstopt zit, kan het regenwater de kelder inlopen. In 2021 is onderzoek gedaan naar de waterafvoer bij kelders in de Choorstraat en de Oudegracht. Dit onderzoek heeft knelpunten in de afvoer van water duidelijker gemaakt en er zijn oplossingen aangereikt voor verbetering van de afvoer en het voorkomen en herstellen van lekkages.

Rol van dakgoten bij afvoer

Dakgoten spelen een belangrijke rol in het afvoeren van regenwater uit de kelders. Het regenwater dat op het dak van de grachtenpanden valt, wordt via de regenpijp afgevoerd. Bij de meeste grachtenpanden zit de regenpijp aan de achtergevel, maar soms is er ook een regenpijp aan de voorgevel aanwezig. Deze regenpijpen komen vaak uit op de straat. De gemeente onderzoekt of ze deze regenpijpen onder de weg kunnen aansluiten op de spuwers. Zo voorkomen we dat er veel water tegelijkertijd op de straat terechtkomt, precies daar waar de gevel van het pand en de kelder op elkaar aansluiten. Deze plek is gevoelig voor lekkage.

Een goed werkende dakgoed is daarom van belang om vochtproblemen in de kelders te voorkomen. Wanneer de dakgoed beschadigd is, kunnen er scheuren ontstaan, waardoor het regenwater niet efficiënt wordt afgevoerd. Het gevolg is wateroverlast rondom het huis, schade aan de woning en eventuele schimmelvorming. Daarom is het belangrijk om de dakgoten tijdig te vervangen. Dakgoten op Maat is de expert in het vervangen van alle soorten dakgoten in Utrecht.

Waterdichte lagen in kelders

Bij de bouw van de kelders zijn 1 of 2 lagen plavuizen over de boog gemetseld. Zo kan water minder makkelijk in de constructie lopen. Aangezien deze traditionele waterdichte laag geen scheuren kan overbruggen is in de jaren 1992 - 2002 bij 632 kelders in het wervengebied een extra waterdichte laag aangebracht op basis van bitumen. Dit rubberachtige materiaal kan wel scheuren overbruggen.

Het onderzoek van de proefstukken laat veroudering zien. De mate van veroudering geeft aan dat de waterdichte laag ongeveer op de helft van de leeftijd zit waarin verwacht wordt dat hij nog waterdicht is. Een levensduur van 50 tot 60 jaar is haalbaar. Dat is bijna twee keer zo lang dan tot nu toe werd aangenomen. In de komende periode is wel te verwachten dat de kwaliteit van de membranen langzaam achteruitgaat. De kans dat er schade ontstaat neemt dus ook langzaam toe. Twee proefstukken geven een ander beeld. Eén proefstuk is van een later aangebrachte reparatie waarbij een materiaal is gebruikt dat sneller veroudert. Het tweede proefstuk is genomen op een locatie die misschien meer en voor langere tijd is blootgesteld aan hoge temperaturen of andere extreme omstandigheden.

Dat de waterdichte laag langer mee gaat dan verwacht is een grote meevaller. Dit geeft de gemeente en keldereigenaren meer tijd om onderhoud aan de kelders te doen. Hierdoor kunnen we ons nu richten op de kelders waar herstel het hardst nodig is.

Verantwoordelijkheden in het wervengebied

In het wervengebied is de gemeente verantwoordelijk voor de afvoer van regenwater. Daarnaast zijn er ook verantwoordelijkheden voor de waterdichte lagen. De eigenaar van een werfkelder is verantwoordelijk voor het waterdicht maken of houden van een werfkelder. De gemeente als eigenaar van de werf/kluismuur en de weg is ook verantwoordelijk voor het handhaven van de afvoer en het voorkomen van lekkages.

De vraag is hoe het wervengebied het beste kan worden beheerd. Hoe kunnen eigenaren, beheerders, en andere belanghebbenden het beste samenwerken. De commissie wordt gevraagd onderzoek te doen naar de beste vorm van publiek-private samenwerking in het wervengebied. Daarbij moet ook worden gekeken naar nieuwe (of juist oude) vormen van samenwerking (the commons). Welke samenwerkingsvormen zijn mogelijk. Wat is de optimale samenwerkingsvorm? Wat is er nodig om goed samen te werken? Wat is het gemeenschappelijke belang van eigenaren van de werfkelders, de gemeente en andere partijen in het wervengebied. Hoe kun je zulke gedeelde belangen het beste beheren? Hoe kunnen bewoners en gemeente elkaar vinden?

Conclusie

In Utrecht is de afvoer van regenwater van groot belang voor het voorkomen van vochtproblemen in kelders. Dakgoten, spuwers en goten spelen een cruciale rol in dit proces. Daarnaast zijn waterdichte lagen van belang om de kelders te beschermen tegen vocht en lekkage. De gemeente en keldereigenaren spelen hierbij een rol in het handhaven van deze afvoersystemen. Het wervengebied is een uniek gebied dat zorgvuldig moet worden beheerd, en een grote publiek-private inspanning vergt en waard is. De gemeente en keldereigenaren hebben verantwoordelijkheden om het wervengebied goed in de gaten te houden.