Wateropslag in kelders: historische functie en moderne toepassing

Published by Redactie on juli 8, 2025 | Category kelder

In de loop der jaren zijn kelders vaak gebruikt als opslagruimtes voor vocht en water, met name in stedelijke gebieden waar het watergebruik een uitdaging vormde. Historisch gezien werden kelders vaak gebruikt als waterbergingen, waar regenwater opgeslagen werd. Dit systeem was van groot belang voor de watervoorziening in steden zoals Amsterdam en Utrecht. In de huidige tijd blijven kelders nog steeds relevant, al is hun functie veranderd. In dit artikel wordt de historische functie van kelders als waterbergingen besproken, evenals moderne toepassingen en de manier waarop kelders vandaag de dag kunnen worden gebruikt voor het opvangen van water.

Historische functie van kelders als waterbergingen

Kelders werden in het verleden vaak gebruikt als waterbergingen, waarin regenwater kon worden opgeslagen. Deze kelders werden vaak aangesloten op regenpijpen en goten, waardoor het water vanaf het dak kon worden opgevangen. In de jaren 18e en 19e eeuw was dit een veelgebruikte oplossing voor stedelijke bewoners, die zo toegang kregen tot schoon drinkwater. In Amsterdam bijvoorbeeld werden waterkelders aangelegd om het gebrek aan schoon drinkwater te verhelpen. Deze kelders werden vaak onder straat of gebouwen aangelegd, zodat het regenwater vanaf het dak kon worden opgevangen en in de kelders kon worden opgeslagen.

Deze opslagruimtes werden vaak gecombineerd met een pompsysteem. Door middel van handmatige pompen kon het water uit de kelder naar de keuken worden gebracht. Dit systeem werd vaak aangevuld met tappunten, waarbij één voor drinkwater en één voor gebruik in de keuken en tuin werd gebruikt. In veel gevallen was de kelder van een huis voorzien van een afgesloten constructie, zodat het water kon worden opgeslagen zonder besmetting. In de 20e eeuw begon het systeem geleidelijk aan te vervallen door de introductie van moderne drinkwaterleidingen en rioleringssystemen.

Moderne toepassing van kelders voor wateropslag

Hoewel moderne stedelijke gebieden het gebruik van kelders als waterbergingen niet meer zo vaak kennen, zijn er nog steeds situaties waarin kelders als opslagruimte kunnen worden gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan gebieden waar regenwater opgevangen moet worden om afwatering te voorkomen. In sommige gevallen wordt het gebruik van kelders ook herwaarborgen als oplossing voor wateroverlast. Hierbij wordt vaak gebruikgemaakt van waterdichte laag, zoals bitumen of andere materialen, om te voorkomen dat vocht in de kelder terechtkomt.

In sommige gevallen wordt ook gebruikgemaakt van moderne technieken zoals dompelpompen, die helpen bij het leegpompen van kelders bij wateroverlast. Deze pompen zijn vaak geschikt voor zowel droog water als vuil water en kunnen snel worden aangesloten op een kelder. De keuze voor een bepaalde pompcapaciteit hangt af van de grootte van de kelder en het verwachte volume aan water. Een voorbeeld is de DAB Nova Up 300 M-AE, die een pompcapaciteit heeft van 10.000 liter per uur en geschikt is voor het leegpompen van kelders of ruimtes.

Waterdicht maken van kelders

Bij het opvangen van water in kelders is het belangrijk om de kelder waterdicht te maken. Dit is nodig om te voorkomen dat vocht en zouten de kelder binnenkomen en schimmel veroorzaken. Er zijn verschillende methoden om kelders waterdicht te maken, waaronder binnenaf of buitenaf afdichten. Bij binnenaf afdichten wordt er meestal gebruikgemaakt van een waterdichte laag, die aan de binnenzijde van de muur wordt aangebracht. Dit systeem is vooral geschikt voor kelders die niet van buitenaf toegankelijk zijn of waarbij het afdichten van buitenaf te duur is.

Een alternatief is het afdichten van de kelder van buitenaf. Hierbij wordt de buitenmuur blootgelegd en afgewerkt met een waterdichte laag. Dit systeem is meestal effectiever, maar vereist meer werkzaamheden en kan duurder zijn. Bijvoorbeeld, in Utrecht is een gewelfkelder aan de Oudegracht afgelopen jaren opnieuw waterdicht gemaakt door middel van een flexibele binnenafdichting. Hierbij werd een deel van de buitenzijde ontgraven en van boven extra afgewerkt.

Waterdichte laag en veroudering

In de jaren 1992 tot 2002 zijn in het wervengebied van Utrecht veel kelders voorzien van een extra waterdichte laag, aangebracht op basis van bitumen. Deze rubberachtige laag kan scheuren overbruggen en is daardoor effectiever dan traditionele plavuizenlagen. Een onderzoek van de proefstukken laat zien dat de waterdichte laag langer meegaat dan verwacht. De levensduur van de laag kan oplopen tot 50 tot 60 jaar, wat bijna twee keer zo lang is als tot nu toe werd aangenomen. Dit geeft de gemeente en keldereigenaren meer tijd om onderhoud aan de kelders te doen.

Wateroverlast en maatregelen

In de huidige tijd is het vaker en harder regenen, wat kan leiden tot wateroverlast in kelders en souterrains. Bij een hevige bui die het riool niet kan verwerken, kan regenwater over het oppervlak naar lager gelegen gebieden stromen. Dit kan voor wateroverlast en schade zorgen. Gelukkig zijn er maatregelen om dit te voorkomen. Bijvoorbeeld, bij een toilet, gootsteen of afvoerputje dat is aangesloten onder straatniveau, kan het rioolwater bij hevige regen terug het huis in stromen. Ook hier zijn specifieke maatregelen voor, zoals het aanbrengen van een waterdichte laag of het aanpassen van de afvoer.

Conclusie

Kelders hebben in het verleden een belangrijke rol gespeeld als opslagruimtes voor water, met name in stedelijke gebieden. Hoewel moderne systemen deze functie hebben overgenomen, kunnen kelders vandaag de dag nog steeds gebruikt worden voor het opvangen van water. Het is belangrijk om kelders waterdicht te maken om vocht en zouten te voorkomen. Bovendien zijn er moderne technieken, zoals dompelpompen, die kunnen helpen bij het leegpompen van kelders bij wateroverlast. Door de juiste maatregelen te nemen, kan het gebruik van kelders als opslagruimte voor water opnieuw worden herwaarborgen.