Afschot en riolering: Belangrijke technieken voor effectieve afvoer

Published by Redactie on juli 2, 2025 | Category riolering

In de bouw en interieurontwerp is het concept van afschot van groot belang, zowel voor het functioneren van daken als voor de afvoer van water in rioleringssystemen. Afschot wordt vaak aangeduid als de helling die opzettelijk wordt aangebracht op een vlak of leiding, zodat vloeistoffen effectief afgevoerd kunnen worden. Dit artikel beschouwt het concept van afschot uitgebreid, met aandacht voor toepassingen in rioleringssystemen, het verschil met verhang, en de betekenis van het begrip in het algemeen. De informatie is gebaseerd op de in de bronnen verstrekte gegevens, waarmee de betrouwbare en technisch juiste informatie wordt gecorrigeerd.

Afschot in de bouw: Wat is het precies?

Afschot is een bewust aangebrachte helling van een vlak of leiding, zoals een dak, vloer of riolering, om vloeistoffen effectief af te voeren en stilstand te voorkomen. Het is cruciaal in de bouw om water of andere vloeistoffen gecontroleerd te laten wegstromen, wat schade door stilstaand vocht, zoals lekkages, schimmelvorming en aantasting van materialen, helpt voorkomen. Het wordt toegepast op diverse oppervlakken, waaronder platte daken, balkons, terrassen, bestrating, en in leiding- en rioleringssystemen. Bij rioleringssystemen wordt afschot ook wel verhang genoemd. Een correct aangebracht afschot draagt bij aan de duurzaamheid van een constructie.

Afschot wordt op diverse plekken toegepast. Bij platte daken is een minimale helling van 1,5% tot 2% gangbaar, wat neerkomt op 15 tot 20 mm per meter. Voor rioleringssystemen geldt een minimaal afschot van 0,5 cm/m (0,5% of 1:200), waarbij 10 mm/m vaak wordt geadviseerd om verstoppingen te voorkomen. Bij bestrating wordt meestal een afschot van 1,5% tot 2% aangehouden. Vloeren in ruimtes waar met veel vloeistoffen wordt gewerkt, zoals in de voedselindustrie of wasstraten, worden eveneens onder afschot aangelegd, vaak met een aanbevolen percentage van minimaal 1% (1 cm per meter). Een te groot afschot kan in sommige gevallen, zoals bij riolering, ook problemen veroorzaken doordat vaste bestanddelen achterblijven.

Afschot in rioleringssystemen

In rioleringssystemen wordt het begrip verhang vaak gebruikt voor het afschot. Het verhang is een relatief hoogteverschil, uitgedrukt in een percentage of in mm per m (bijvoorbeeld 0,5% is gelijk aan 5 mm/m). Dit is essentieel voor het efficiënt afvoeren van afvalwater en hemelwater. Bij de vrije val riolering zijn er twee basisprincipes: via een gemengd rioolstelsel, waarbij afvalwater én hemelwater vanaf de woning al gemengd zijn, of via een gescheiden rioolstelsel, waarbij afvalwater en hemelwater vanaf de woning of vanaf straat niveau gescheiden zijn.

Bij een gescheiden rioolstelsel is het mogelijk om betrekkelijk schoon hemelwater bij langdurige hevige regenval in het oppervlaktewater te laten lopen zonder verontreiniging. Hierbij is het belangrijk dat de riolering voldoende capaciteit heeft om het afvalwater te kunnen verwerken. Bij een onvoldoende afschot of onvoldoende capaciteit van de hemelwaterafvoer kan het gevaar van wateropstorting op daken of in de riolering ontstaan.

Afschot en het verschil met verhang

Hoewel het begrip afschot in de bouw vaak wordt gebruikt, wordt in rioleringssystemen ook het begrip verhang genoemd. Dit is een relatief hoogteverschil, uitgedrukt in een percentage of in mm per m. Het verschil tussen de twee begrippen is vooral dat het afschot zich richt op de helling van een vlak of leiding, terwijl het verhang de afstand aangeeft die de leiding over een bepaalde lengte daalt. Bijvoorbeeld: een verhang van 0,5% is gelijk aan 5 mm per meter.

In de bouw is het afschot dus een technisch begrip dat gebruikt wordt om te zorgen voor een correcte afvoer van water. In rioleringssystemen wordt het verhang vaak gebruikt om de afvoer te bepalen, en is het belangrijk om het juiste verhang te kiezen om verstoppingen te voorkomen.

Toepassing van afschot in verschillende situaties

Afschot wordt op verschillende plekken toegepast. Bij platte daken, balkons en bergingen kan schuimbeton, c-eps of spramexbeton voor een goed afschot zorgen. Deze materialen zijn licht in gewicht en zorgen voor een goede waterafvoer. Bij het aanbrengen van een afschot op een plat dak is een helling van 15 à 16 mm per meter aan te raden om een goede waterafvoer te verkrijgen. Daarnaast zijn er ook afschotdakplaten beschikbaar, zoals PIR hardschuim of steenwol, waarvan de helling per meter 10 of 20 mm bedraagt.

Bij rioleringssystemen is het belangrijk om de juiste hoeveelheid water te kunnen afvoeren. Bijvoorbeeld bij een plat dak met een oppervlakte van 100 m² wordt een minimale breedte van de noodafvoer van 0,61 m aangehouden. Dit is belangrijk om te zorgen voor een voldoende grote capaciteit van de afvoer om te voldoen aan de regenbelasting.

Belangrijke technieken bij het aanbrengen van afschot

Er zijn verschillende methoden om afschot te creëren. Bij nieuwbouw kan de benodigde helling al in de dakconstructie worden meegenomen door de draagconstructie schuin te plaatsen. Een veelgebruikte methode, vooral bij platte daken, is het toepassen van afschotisolatie. Dit zijn isolatieplaten, bijvoorbeeld van PIR of EPS, die al een ingebouwde helling hebben. Ook kan afschot worden aangebracht met een afwerklaag, zoals afschotmortel of lichtgewicht beton, bovenop de bestaande ondergrond. Bij vloeren kan afschot worden bereikt door dekvloeren op afschot te leggen of egalisatiemortels te gebruiken.

Afschot in de praktijk: Wat zijn de consequenties van een verkeerd ontwerp?

Een verkeerd ontwerp van het afschot kan leiden tot verschillende problemen, zoals wateropstorting, schimmelvorming of verstoppingen in de afvoer. Bijvoorbeeld: een te laag afschot kan ervoor zorgen dat het water niet goed wegloopt, wat leidt tot lage stroom snelheid en het opstapelen van vuil in de buis. Daarnaast kan een te groot afschot ook problemen veroorzaken, zoals het achterblijven van vaste stoffen in de afvoer.

Een ander belangrijk punt is het gebruik van een correcte afvoer. Bijvoorbeeld bij een platte dakoplossing is het belangrijk om de juiste diameter van de afvoerpijp te kiezen. De diameter van de regenpijpen is meestal 60, 70, 80 of 100 mm, afhankelijk van de verwachte hoeveelheid water die afgevoerd moet worden. Vaak wordt 80 of 100 mm toegepast. Gezien de meer intense regenval van de laatste jaren is het verstandig om een grote maat te kiezen, die wel bij de rest van het hwa-net moet passen.

Afschot en duurzaamheid

Een correct aangebrachte afschot draagt bij aan de duurzaamheid van een constructie. Dit geldt zowel voor het afvoeren van water van daken als voor de afvoer van afvalwater in rioleringssystemen. Door het aanbrengen van een juiste helling wordt de kans op schade door stilstaand vocht, zoals lekkages en schimmelvorming, aanzienlijk verlaagd. Daarnaast helpt het ook bij het voorkomen van verstoppingen in de afvoer, wat een belangrijk onderdeel is van het onderhoud van een gebouw.

Conclusie

Afschot is een essentieel onderdeel van de bouw, zowel voor het afvoeren van water van daken als voor de afvoer van afvalwater in rioleringssystemen. Het is belangrijk om de juiste helling aan te brengen, zodat het water effectief kan weglopen en problemen zoals schimmelvorming en verstoppingen worden voorkomen. In de praktijk is het belangrijk om rekening te houden met de afmetingen van de afvoerpijp, de capaciteit van het rioleringssysteem en de locatie van de afvoer. Een goed ontwerp van het afschot draagt bij aan de duurzaamheid van een constructie en helpt bij het voorkomen van schade.