Brandveiligheid in historische panden: lesjes uit de grote brand op de Kelders in Leeuwarden

De grote brand op de Kelders in Leeuwarden, die op 19 oktober 2013 plaatsvond, had zware gevolgen. Een 24-jarige student, Idsart Otte, overleed door rookvergiftiging, en meerdere appartementen en gebouwen werden verwoest. De brand ontstond in een kledingwinkel en greep snel om zich heen door de gebouwen. De gebeurtenis leidde tot een grondige evaluatie van de brandveiligheid in historische gebouwen, met name in winkelpanden waar bovenwoningen zijn gevestigd. De onderzoeken en analyses die in de jaren die volgden werden uitgevoerd, leverden waardevolle lessen op voor de toekomst, met name inzake bouwkundige maatregelen, preventie en verantwoordelijkheden van pandeigenaren.

Brandveiligheid in historische panden

De brand van 2013 toonde aan dat historische panden, zoals die op de Kelders in Leeuwarden, vaak niet voldoen aan moderne brandveiligheidsnormen. De onderzoeken van de Inspectie Veiligheid en Justitie en andere instanties wijzen op verschillende tekortkomingen, waaronder het ontbreken van brandwerende scheidingsconstructies en de slechte isolatie van wanden. Dit leidde erin dat de rook zich snel verspreidde en het slachtoffer geen tijd had om zich in veiligheid te brengen. De panden die betrokken waren bij de brand, zoals het studentenhuis waar Idsart woonde, hadden geen adequaat systeem voor rookontwikkeling, wat de dood van het slachtoffer verergerde.

De conclusie van het onderzoek was dat de bouwkundige maatregelen van de betrokken panden onvoldoende waren. De wanden tussen de woningen waren niet goed ingericht op brandwerendheid, waardoor de rook zich sneller kon verspreiden. Daarnaast ontbraken er rookmelders, die sinds 2013 verplicht zijn in veel woningen. De brandweer en andere hulpdiensten hadden moeite met het navigeren en redden van slachtoffers, aangezien de gebouwen ouder waren en de toegangsmogelijkheden beperkt. Dit toont aan dat de toekomstige brandveiligheid in dergelijke panden aanzet tot uitbreiding van maatregelen en regelgeving.

Oorzaak van de brand

De oorzaak van de brand was een niet goed aangesloten gaskachel in de winkel Hajarita Fashion op de Kelders 29. Een medewerker van de winkel probeerde tijdens het werken een gasfles te vervangen en raakte door een steekvlam in de brand. Hierdoor vatte kleding vlam, waardoor de brand snel uitbrak. De oorspronkelijke oorzaak werd vastgesteld door het onderzoek van de Inspectie Veiligheid en Justitie. De brand verspreidde zich snel naar andere winkels en appartementen, waardoor meerdere panden verwoest raakten.

De brandweer had te maken met veel rookontwikkeling, wat de zichtbaarheid beperkte en het redden van slachtoffers bemoeilijkte. De situatie werd verder beïnvloed door het feit dat het panden niet voldoen aan de basale veiligheidseisen. De eigenaar van het pand waar Idsart woonde, Wyb Feddema, werd niet vervolgd door het Openbaar Ministerie, maar de familie van het slachtoffer stelde een artikel-12 procedure in, waardoor hij uiteindelijk wel strafrechtelijk werd vervolgd. De rechter sprak de oorspronkelijke veroorzaker van de brand vrij, maar de familie van Idsart kreeg de kans om hun zaak voor te leggen en een rechtszaak te laten lopen.

Brandveiligheid in studentenhuizen

De brand van 2013 had ook gevolgen voor de toezichtsmaatregelen in studentenhuizen. De inspectiedienst Veiligheid en Justitie stelde vast dat er in gebouwen waar winkels onder en woningen boven zijn, amper aan brandpreventie werd gedaan. Dit leidde ertoe dat gemeenten het dringende advies kregen om een handhavingsbeleid aan te houden en eigenaren van panden aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. In Leeuwarden zijn sindsdien twaalf inspecteurs actief die zich bezighouden met de controle op brandveiligheid in studentenhuizen, winkelpanden en nieuwbouw.

In de jaren die volgden is de aandacht voor brandveiligheid bij studenten en pandeigenaren aanzienlijk afgenomen. Volgens de inspectie is de aandacht voor rookmelders en brandblussers bij studenten niet meer zo groot als vroeger. Veel studenten zeggen dat ze er niet echt over nadenken, tenzij er al een melding is. De brandweer heeft daarom veel voorlichting gepleegd tijdens de introductieweek, maar de attentiewaarde blijft dalen. In sommige gevallen worden rookmelders zelfs verwijderd of afgelijnd, wat een grote veiligheidsrisico oplevert.

Brandveiligheid en toekomstige maatregelen

De brand in Leeuwarden op de Kelders leerde veel over de noodzaak van brandveiligheid in historische panden. De resultaten van het onderzoek tonen aan dat er dringend behoefte is aan verbeteringen in de bouwregels en de toezichtsmaatregelen voor panden waar winkels onder en woningen boven zijn. De inspectie stelt voor dat pandeigenaren verplicht moeten worden om hun gebouwen te laten keuren op brandveiligheid door de brandweer. Daarnaast wordt aangeraden om rookmelders en brandblussers aan te schaffen en te controleren.

De familie van Idsart pleiten voor een sterkere wetgeving, zodat zowel pandeigenaren als studenten zich bewust zijn van de risico's. Ze willen dat de gemeente en de brandweer zich actief inzetten voor de veiligheid van studentenhuizen. Bovendien pleiten ze voor een systeem waarbij elke woning aan brandveiligheidsnormen moet voldoen en op regelmatige tijden gecontroleerd moet worden. De brand in Leeuwarden is een duidelijk voorbeeld van het gevaar dat kan ontstaan wanneer dergelijke maatregelen ontbreken.

Conclusie

De brand op de Kelders in Leeuwarden was een tragische gebeurtenis die veel lesjes opleverde op het gebied van brandveiligheid in historische gebouwen. De oorzaak was een slecht aangesloten gaskachel, die leidde tot een snel verspreidende brand. De gevolgen van deze brand lieten zien dat de bouwkundige maatregelen en preventieve maatregelen in dergelijke gebouwen onvoldoende waren. De familie van het slachtoffer pleit voor een sterkere wetgeving en toezichtsmaatregelen, zodat dergelijke tragedies in de toekomst kunnen worden voorkomen. De lesjes die uit deze brand zijn geleerd, zijn van belang voor alle betrokkenen, van pandeigenaren tot studenten en de overheid.

Bronnen

1. Resultaten onderzoek oorzaak grote brand kelders bekend
2. Idsart 24 overleed bij brand: 'Hij had nog geleefd als hij had kunnen ontsnappen'
3. Grote brand in centrum Leeuwarden
4. Hoeveel heeft Leeuwarden geleerd van dramatische brand op de Kelders?
5. Om eist celstraf brand kelders Leeuwarden
6. Mon compte entreprise
7. Extranet PRO BTP
8. Mon espace partenaire
9. Compte assurance