Alternatieven voor riolering: duurzame en praktische oplossingen voor huishoudelijk afvalwater

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

In Nederland is het aansluiten op het riool een standaardpraktijk, maar niet iedereen heeft hier toegang toe. In bepaalde gebieden, vooral in het buitengebied, zijn alternatieven voor riolering van groot belang. Deze oplossingen bieden een duurzame, efficiënte en soms zelfs kosteneffectieve manier om huishoudelijk afvalwater af te voeren. In dit artikel worden de belangrijkste alternatieven voor riolering besproken, met name de technieken die in de bronnen worden genoemd. De focus ligt op het ontwikkelen van duurzame systemen die niet alleen het milieu beschermen, maar ook de leefkwaliteit van bewoners verbeteren.

Vacuümriolering: een milieuvriendelijke en flexibele oplossing

Eén van de meest innovatieve alternatieven voor traditionele riolering is de vacuümriolering. Dit systeem werkt op basis van een onderdruk, waardoor afvalwater via vacuümleidingen naar een verzamelput wordt getrokken. In tegenstelling tot traditionele systemen hoeven de buizen niet diep in de grond gelegd te worden, waardoor de werken minder ingrijpend zijn en er minder grond verstoord wordt. Dit maakt de techniek ideaal voor gebieden met een hoge grondwaterstand of waar de aanleg van nieuwe riolering onpraktisch is.

Een van de voordelen van vacuümriolering is dat de buizen vrij horizontaal gelegd kunnen worden. Dit vermijdt het openmaken van grote delen van een straat, wat vooral in bebouwde kom en voor particuliers van groot belang is. Bovendien is het systeem uiterst betrouwbaar, omdat de buizen minder snel scheuren en lekken. In geval van een defect is het risico op verzadiging van dijken beperkt, in tegenstelling tot traditionele systeem met persriolering.

Vacuümriolering is ook een duurzaam alternatief, omdat het geen hoge hoeveelheid beton gebruikt en minder grondverstoringen veroorzaakt. Daarnaast kan het systeem worden gebruikt om regenwater te beheren, wat vooral in gebieden met regelmatige regenval van belang is. In de bronnen wordt uitgelegd dat vacuümriolering steeds meer gangbaar raakt, vooral bij gemeenten die op zoek zijn naar duurzame en kosteneffectieve manieren om de afvoer van afvalwater te regelen.

IBA-systemen: individuele behandeling van afvalwater

Een ander veelvoorkomend alternatief is het IBA-systeem (Individuele Behandeling Afvalwater). Deze systemen zijn bedoeld voor huishoudens die geen aansluiting op het gemeentelijke riool hebben. Er zijn meerdere typen IBA-systemen, waaronder septictanks, filtratiebedden, helofytenfilters en compactsystemen zoals de biorotor of oxidatiebed.

Septictank

Een septictank is een van de eenvoudigste vormen van afvalwaterafvoer. Deze bestaat uit drie compartimenten, waarin het afvalwater in stroomopwaartse volgorde wordt behandeld. In het eerste compartiment vormt zich een bezinksel van dode bacteriën, terwijl in het tweede en derde compartiment een beperkte biologische afbraak plaatsvindt. De biomassa moet regelmatig verwijderd worden, wat betekent dat er een sterfput naast de tank moet zijn. In sommige gevallen is het mogelijk om het afvalwater via een slang over een afstand van 60 meter te leegzuigen, maar dit kan problemen opleveren, zoals in de bronnen is beschreven.

Filtratiesysteem

Een filtratiesysteem is een systeem waarin het afvalwater eerst in een septictank terechtkomt en daarna wordt gefilterd met zand, grind of minerale wol. Op het filtermateriaal leven ook micro-organismen die het water biologisch zuiveren. Dit systeem is ideaal voor huishoudens die een eenvoudige, duurzame oplossing zoeken. Het vereist echter wel regelmatig onderhoud, zoals het vervangen van het filtermateriaal en het controleren van de zuiveringscapaciteit.

Helofytenfilter

Een helofytenfilter is een van de meest natuurlijke IBA-systemen. Het is een kunstmatig moeras, bestaande uit een bassin met een bodem van ijzer- en kalkhoudend zand en grind, waarin helofyten groeien. Dit zijn moerasplanten zoals riet, mattenbies en lisdodde, die hun zuurstof vanuit de lucht naar de wortels transporteren. Het afvalwater stroomt uit op het rietveld en bezinkt. Vervolgens reinigen micro-organismen rond het wortelstelsel met behulp van zuurstof het water biologisch. Het zuiveringsrendement is zo'n 90 tot 95%. Met dit filter hoef je geen rioolrechten meer te betalen. Het onderhoud is minimaal: riet maaien en bij zeer strenge vorst het veld afdekken met een zeil. Het pompje moet wel jaarlijks worden nagekeken en de leidingen schoongespoten.

Compactsystemen

Een alternatief voor de traditionele septictank zijn compactsystemen, zoals de biorotor, oxidatiebed, actiefslibinstallatie en submerged bed. Deze systemen zijn ideaal voor huishoudens met een beperkt oppervlak, omdat ze minder ruimte innemen. Bijvoorbeeld het submerged bed is een variatie op het oxidatiebed, waarin de biomassa zich onder water op een bed van kunststof met een open structuur bevindt. Hier wordt ze voortdurend belucht en zuivert ze het water biologisch.

Duurzame en milieuvriendelijke alternatieven

Naast de traditionele IBA-systemen zijn er ook alternatieven voor het afvoeren van regenwater en het zuiveren van afvalwater. Deze oplossingen zijn vooral belangrijk in gebieden zonder riolering, maar kunnen ook worden gebruikt in stedelijke gebieden om wateroverlast te voorkomen.

Groene daken en regentuinen

Groene daken en regentuinen zijn natuurlijke manieren om regenwater af te voeren. Groene daken zijn bedekt met planten en bodembedekkers die regenwater absorberen en verdampen, wat de hoeveelheid afstromend water aanzienlijk vermindert. Regentuinen zijn speciaal ontworpen tuinen die regenwater opvangen en langzaam laten infiltreren in de bodem. Beide oplossingen dragen bij aan biodiversiteit en verbeteren de luchtkwaliteit.

Permeabele bestrating

Permeabele bestrating is een innovatief alternatief voor traditionele bestrating die regenwater gewoonlijk naar het riool afvoert. Permeabele bestrating laat regenwater door de bestrating heen sijpelen naar de ondergrond, waar het wordt opgeslagen en langzaam kan infiltreren. Dit vermindert de waterafvoer naar het riool en helpt bij het beheersen van wateroverlast.

Lijngoten en infiltratiesystemen

Lijngoten zijn een effectieve oplossing voor de afvoer van regenwater op verharde oppervlakken zoals opritten, parkeerterreinen en terrassen. Deze smalle, sleufvormige goten worden in de bestrating ingebouwd en zorgen ervoor dat regenwater snel en efficiënt wordt afgevoerd naar een gewenste locatie, zoals een regenwatertank, infiltratiesysteem of een sloot.

Infiltratiesystemen, zoals infiltratiekratten en infiltratieputten, zijn ook ideaal voor het beheren van regenwater. Deze systemen zorgen ervoor dat regenwater in de grond kan infiltreren, waardoor het de grondwatertafel aanvult in plaats van af te vloeien naar het riool. Ze worden onder de grond geïnstalleerd en bieden ruimte aan regenwater om langzaam de grond in te sijpelen.

Praktische oplossingen en projecten

Er zijn diverse praktische projecten en oplossingen ontwikkeld die de afvoer van afvalwater en regenwater beheren. Bijvoorbeeld het project Superlocal in Kerkrade, waar een helofytenfilter wordt gebruikt om ‘grijs’ water te zuiveren. Dit water wordt opgeslagen en kan in de toekomst worden gebruikt voor het spoelen van toiletten en het wassen van kledij. Ook het IBA-project in Gouda toont aan hoe bewoners samenwerken om alternatieven voor het riool te vinden. Deze projecten laten zien dat er alternatieven zijn die zowel milieuvriendelijk als praktisch zijn.

Conclusie

Alternatieven voor riolering zijn in Nederland steeds belangrijker geworden, vooral in gebieden zonder aansluiting op het gemeentelijke riool. Vacuümriolering biedt een milieuvriendelijke en efficiënte oplossing, terwijl IBA-systemen zoals septictanks, filtratiesystemen en helofytenfilters een betrouwbare manier zijn om afvalwater af te voeren. Daarnaast zijn er ook duurzame oplossingen zoals groene daken, permeabele bestrating en infiltratiesystemen die helpen bij het beheersen van regenwater. Deze alternatieven zijn niet alleen milieuvriendelijk, maar ook kosteneffectief en geschikt voor verschillende situaties.

Bronnen

alteratieve