De invloed van archeologische vindplaatsen op de ontwikkeling van ruimtelijke indelingen in Castricum

Published by Redactie on juli 9, 2025 | Category kelder

Inleiding

De archeologische geschiedenis van Castricum biedt waardevolle inzichten in de ontwikkeling van ruimtelijke indelingen, zoals de Maerdijk/Korendijk, en de invloed van historische structuren op het huidige landschap. De Maerdijk, een belangrijk dijkstuk dat ooit diende als waterkering, is een voorbeeld van hoe archeologische onderzoekingen kunnen bijdragen aan het begrip van het landschap en de menselijke activiteiten in het verleden. De opgravingen en historische documentatie tonen aan dat archeologische vindplaatsen niet alleen informatie opleveren over het verleden, maar ook een rol spelen in de huidige ruimtelijke planning en het behoud van historische gebieden. In dit artikel worden de archeologische context, de invloed op de ruimtelijke indeling en de voordelen van het behoud van archeologische gebieden besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Archeologische context en historische documentatie

In Castricum zijn talrijke archeologische vindplaatsen bekend, waaronder de Maerdijk/Korendijk, die ooit een belangrijke rol speelde in de waterbeheersing van het gebied. De Maerdijk verbindt de binnenduinrand met de vroegere buurtschap Heemstede, en beschermde de Castricumse weidegronden tegen het opdringen van water. De historische documentatie toont aan dat de Maerdijk in de loop van de eeuwen is veranderd. Bijvoorbeeld, in een rapport uit 1948 beweert A. Reijne dat de Korendijk in 1643 is doorgebroken, wat leidde tot een verandering in de waterkering. De Maerdijk, samen met de Bogaards- of Molendijk, speelde een cruciale rol in het beschermen van het gebied tegen overstromingen.

De Maerdijk is niet alleen een historisch belangrijk gebied, maar ook een archeologisch waardevol terrein. Tijdens opgravingen zijn verschillende vondsten gedaan, waaronder keramische resten, botmateriaal en andere voorwerpen. Bijvoorbeeld, in een opgraving aan de Duinenboschweg werd een profiel van een duinbeek zichtbaar, dat duidt op overstuivingen van rond de tiende eeuw. Deze vondsten geven inzicht in de bewoning van het gebied in de middeleeuwen en kunnen worden gebruikt om de ruimtelijke indeling van het landschap te begrijpen.

Invloed op de ruimtelijke indeling

De archeologische vindplaatsen hebben een significante invloed gehad op de ruimtelijke indeling van het gebied. De Maerdijk, bijvoorbeeld, is een voorbeeld van hoe een historische structuur kan bijdragen aan de huidige ruimtelijke planning. Het is een groene dijk, die in de loop van de tijd is veranderd door het gebruik als wegfunctie. De dijk is door de druk van het landbouwverkeer verder in de dijksloten weggedrukt, wat leidde tot diepe wielsporen en regenwaterstagnatie. Dit heeft ertoe geleid dat de dijk in de loop van de jaren is verwaarloosd en dat er in 1999 een treurdicht in de lokale krant verscheen.

De Maerdijk is ook een belangrijk onderdeel van de wandelroute, die in 2007 werd geopend. De route is bedoeld om het gebied te verkennen en de historische waarde van de dijk te benadrukken. De wandelroute loopt door het zuidelijke deel van de gemeente Castricum, langs de duinvoet, over de dijk, door het polderland, via een rustiek dorpsgedeelte naar de dorpskom van Castricum. De route is echter niet altijd begaanbaar geweest, vanwege de diepe wielsporen en de regen, wat leidde tot teleurstelling bij wandelaars.

Voordelen van het behoud van archeologische gebieden

Het behoud van archeologische gebieden biedt verschillende voordelen, zowel voor het landschap als voor het culturele erfgoed. Archeologische gebieden zoals de Maerdijk kunnen worden gebruikt voor recreatie, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast helpen deze gebieden bij het begrijpen van de historische ontwikkeling van het gebied en het behoud van het landschap.

In de context van de Maerdijk, is het belangrijk om het groene karakter van de dijk te behouden. Tijdens het herstel van de dijk zijn er verschillende uitgangspunten geformuleerd, waaronder het ophogen van de dijk tot 0,30 meter boven NAP, het behouden van de kruinbreedte van minimaal 3 meter en het aanbrengen van een strook gewapend gras als paardenpad. Deze maatregelen helpen bij het handhaven van het groene uiterlijk van de dijk en het behoud van de historische functie.

Conclusie

De archeologische vindplaatsen in Castricum, waaronder de Maerdijk/Korendijk, geven waardevolle inzichten in de historische ontwikkeling van het gebied en de invloed op de ruimtelijke indeling. De opgravingen en historische documentatie tonen aan dat archeologische gebieden niet alleen informatie opleveren over het verleden, maar ook een rol spelen in de huidige ruimtelijke planning en het behoud van historische gebieden. Het behoud van archeologische gebieden biedt voordelen voor recreatie, onderwijs en het culturele erfgoed. Door de geschiedenis en het landschap te combineren, kan het behoud van archeologische gebieden bijdragen aan een beter begrip van het verleden en het behoud van het landschap voor de toekomst.