Legale en illegale bouw: regels, gevolgen en maatregelen

Published by Redactie on juli 9, 2025 | Category kelder

In Nederland zijn bouwactiviteiten onderworpen aan een reeks wet- en regelgevingen, waaronder de wettelijke eisen aan vergunningen, bestemmingsplannen en milieueisen. Dit artikel bespreekt de regels rond legale en illegale bouw, met name in het geval van het bouwen van kelders, en de gevolgen van onregelmatigheden zoals illegale bouw. De informatie wordt op basis van de beschikbare bronnen gegeven, waaronder regelgeving, wetenschappelijke studies en praktijkvoorbeelden.

Legale bouw en de regelgeving

Bouwwerken in Nederland moeten in overeenstemming zijn met de wettelijke voorschriften, waaronder het Bouwbesluit 2012 en het Besluit omgevingsrecht. Voor het bouwen van een kelder of andere ondergrondse bouwwerken is het belangrijk om te controleren of dit toegestaan is volgens het bestemmingsplan. Als het bestemmingsplan geen expliciete verbodsbepalingen bevat, is ondergronds bouwen meestal toegestaan, mits de regels voor breedte, lengte en inhoud van bouwwerken worden nageleefd.

In sommige gevallen kan het bouwen van een kelder ook in afwijking van het verbod tot bouwen met overschrijding van de achtergevelrooilijn worden toegestaan. Dit geldt bijvoorbeeld voor gebouwen die een ruim voorterrein vragen of waarbij de afstand tot de zijdelingse grens van het erf minder dan 20 meter bedraagt. Voor het bouwen van een kelder is het belangrijk om te controleren of er sprake is van mandeligheid, wat betekent dat de bouw alleen mag plaatsvinden als deze geen schade veroorzaakt. Buren kunnen eisen dat er vooraf een deskundige wordt ingeschakeld om de bouwwerken te beoordelen.

Illegale bouw en de gevolgen

Illegale bouw treedt op als er zonder de juiste vergunningen wordt gebouwd of als de voorwaarden van een verleende vergunning worden overtreden. Dit kan gaan om het bouwen, verbouwen, uitbreiden of plaatsen van constructies zoals schuttingen, uitbouwen, garages of andere bouwwerken. De gevolgen van illegale bouw kunnen zijn dat er overlast is voor buren, inbreuk op de privacy, verlies van licht, lucht of uitzicht, en het aantasten van het woongenot. Buren kunnen juridische stappen ondernemen om illegale bouw aan te vechten, en gemeenten kunnen handhavend optreden, bijvoorbeeld door boetes op te leggen of te eisen dat de illegale bouw wordt aangepast of verwijderd.

In sommige gevallen kan het bouwen van een kelder ook illegaal zijn, bijvoorbeeld als het niet is geregistreerd in de vergunning of als de bouw niet volgens de voorschriften is uitgevoerd. Dit kan leiden tot sancties, zoals boetes, bestuursdwang of een eis tot verwijdering van het bouwwerk. In sommige gevallen kan het ook leiden tot strafbare feiten, zoals het illegaal uitgraven van een kelder in een rijksmonument.

Boetes en sancties

Als er sprake is van illegale bouw, kan dit leiden tot boetes en andere sancties. Volgens de wet is het mogelijk om boetes op te leggen, bestuursdwang aan te vragen of eisen dat het bouwwerk wordt verwijderd. De minimale boete die je kunt krijgen is 100 euro, en de boetes kunnen in sommige gevallen veel hoger worden. Daarnaast kan het ook leiden tot een aantekening op het strafblad.

In het geval van het bouwen van een kelder is het belangrijk om te controleren of er sprake is van verontreinigde bodem, want in sommige gevallen is het nodig om het gebouw te saneren. Dit kan leiden tot aanvullende kosten, zoals het aanbrengen van een isolerende en dampremmende laag, het afgraven en afvoeren van een deel van de bodem, en het aanbrengen van een pompinstallatie ter zuivering van het grondwater.

Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid

De huidige eigenaar is aansprakelijk voor illegale bouwwerken, ook als hij niet de bouwer is. Dit geldt zowel voor het bouwen van een kelder als voor andere bouwwerken. Bij eigendomsoverdracht kan de nieuwe eigenaar aansprakelijk zijn voor het bouwwerk, ongeacht wie het heeft laten plaatsen. Buren kunnen ook aansprakelijk zijn voor schade als gevolg van illegale bouw, zoals het verlies van licht, lucht of uitzicht.

Participatie en inspraak

Buren hebben het recht om melding te doen van overlast bij de gemeente of via Meld.nl. Ze kunnen ook inspraak geven bij besluitvorming over vergunningen, handhaving of beleid. Dit geldt zowel voor het bouwen van een kelder als voor andere bouwwerken. Bovendien is er een mogelijkheid tot participatie bij het bepalen van de regels voor het bouwen van een kelder, zoals het bepalen van de toegestane hoogte en de afstand tot de zijdelingse grens van het erf.

Privacy en anonimiteit

Bij het melden van illegale bouw wordt de privacy en anonimiteit van de melder gewaarborgd, in lijn met het privacyprotocol van Meld.nl. Dit geldt zowel voor het melden van overlast als voor deelname aan het proces. Bovendien is er een mogelijkheid tot participatie bij het bepalen van de regels voor het bouwen van een kelder, zoals het bepalen van de toegestane hoogte en de afstand tot de zijdelingse grens van het erf.

Conclusie

Het bouwen van een kelder of andere ondergrondse bouwwerken is in Nederland onderworpen aan een reeks regels en voorschriften. Het is belangrijk om te controleren of dit toegestaan is volgens het bestemmingsplan en of de regels voor breedte, lengte en inhoud van bouwwerken worden nageleefd. Bij het bouwen van een kelder is het ook belangrijk om te controleren of er sprake is van mandeligheid, wat betekent dat de bouw alleen mag plaatsvinden als deze geen schade veroorzaakt. Buren kunnen eisen dat er vooraf een deskundige wordt ingeschakeld om de bouwwerken te beoordelen. Illegale bouw kan leiden tot boetes, bestuursdwang of een eis tot verwijdering van het bouwwerk, en kan ook leiden tot strafbare feiten. De huidige eigenaar is aansprakelijk voor illegale bouwwerken, ook als hij niet de bouwer is. Buren kunnen ook aansprakelijk zijn voor schade als gevolg van illegale bouw, zoals het verlies van licht, lucht of uitzicht. Buren hebben het recht om melding te doen van overlast bij de gemeente of via Meld.nl, en kunnen ook inspraak geven bij besluitvorming over vergunningen, handhaving of beleid. Bij het melden van illegale bouw wordt de privacy en anonimiteit van de melder gewaarborgd, in lijn met het privacyprotocol van Meld.nl.