Gevaar van gierkelders: ongelukken en maatregelen om te voorkomen

Published by Redactie on juli 9, 2025 | Category kelder

In de afgelopen jaren zijn er verschillende ongelukken gebeurd waarbij dieren en mensen in gierkelders zijn beland. Dit artikel bespreekt de oorzaken, gevolgen en maatregelen die zijn genomen om dergelijke situaties te voorkomen. De informatie is gebaseerd op de bronnen die zijn opgehaald via een webzoektocht.

Oorzaken van ongelukken

Een gierkelder is een diepe, betonnen constructie onder een stal, waarin de uitwerpselen en urine worden opgevangen. Deze constructie is bedoeld om de mest en urine van dieren op te vangen en te verwerken. Toch kunnen er situaties zijn waarin dieren of mensen in deze kelders terechtkomen.

Een van de veelvoorkomende oorzaken is het instorten van de stalvloer. Bijvoorbeeld, in Westbroek (Utrecht) vielen 40 koeien in een gierkelder nadat ze door een rooster van een boerderijstal zakten. In Someren zijn 20 varkens door het rooster van de vloer gezakt, waardoor ze in de gierkelder terechtkwamen. In het Belgische Tielt kwamen in 2017 ruim 40 varkens in de beerput terecht. Deze incidenten tonen aan dat het instorten van de vloer een ernstig risico vormt.

Bijna alle incidenten gebeuren op het moment dat de dieren in de stal zijn. In veel gevallen zijn de dieren in de stal en lopen ze onbedoeld door het rooster naar beneden. In sommige gevallen wordt er ook gewerkt in de gierkelder, wat het risico op ongelukken verhoogt. In het geval van de twee personen die in de gierput van Oostrum zijn overleden, waren zij op het terrein aan het werken. Hoe ze in de gierput terechtkwamen, is niet bekend.

Gevaarlijke gassen in gierkelders

Een van de belangrijkste gevaarren van gierkelders is het vrijkomen van giftige gassen. Bij het mixen, overpompen en mengen van mest breken de koeklaag en komen de gassen plotseling vrij. Deze gassen omvatten waterstofsulfide (H2S), ammoniak (NH3), kooldioxide (CO2) en methaan (CH4). Een enkele ademteug kan al tot bedwelming leiden.

In veel gevallen zijn de gierkelders gesloten ruimtes, wat het gevaar verergert. De gassen kunnen snel het bewustzijn verliezen en in de mestkelder vallen. In het geval van de twee personen in Oostrum, was blauwzuurgas een van de boosdoeners. Dit is een zwaar giftig gas dat snel kan leiden tot verstikking.

Maatregelen om ongelukken te voorkomen

Om dergelijke incidenten te voorkomen, zijn er verschillende maatregelen genomen. Eén van de belangrijkste is het gebruik van veilige werkpraktijken. Bijvoorbeeld, bij het werken in gierkelders moet worden gekeken naar de ventilatie en het gebruik van veiligheidsuitrusting. Bovendien moeten er regelmatig inspecties worden uitgevoerd om de veiligheid van de dieren en werknemers te waarborgen.

In veel gevallen wordt er ook gekeken naar de structuur van de stalvloeren. Bijvoorbeeld, in het geval van de 40 koeien in Westbroek, is de oorzaak van het instorten van de stalvloer nog onbekend. Dit duidt erop dat er nog meer onderzoek moet worden gedaan naar de stabiliteit van de stalvloeren.

Onderzoek en maatregelen

Er zijn verschillende studies uitgevoerd naar de gevaren van gierkelders. Bijvoorbeeld, het onderzoek van Varkens in Nood toont aan dat de brandweer in 2019 bijna vijf keer per week moest uitrukken voor dieren die in mestputten waren gevallen. Dit duidt erop dat er nog meer maatregelen nodig zijn om dergelijke incidenten te voorkomen.

Daarnaast is er ook onderzoek gedaan naar de gevolgen van mestputten voor het milieu. De combinatie van poep en urine produceert grote hoeveelheden ammoniak, een schadelijk gas dat luchtwegproblemen kan veroorzaken bij zowel dieren als mensen. Dit leidt ook tot geurhinder voor omwonenden en draagt bij aan de verzuring van de omgeving.

Conclusie

Gierkelders vormen een groot risico op ongelukken voor zowel dieren als mensen. Het instorten van de stalvloer en het vrijkomen van giftige gassen zijn twee van de belangrijkste oorzaken. Er zijn verschillende maatregelen genomen om deze situaties te voorkomen, waaronder veilige werkpraktijken en regelmatige inspecties. Bovendien is er onderzoek gedaan naar de gevolgen van gierkelders voor het milieu. Het is belangrijk dat er nog meer onderzoek wordt gedaan naar de veiligheid van gierkelders en de maatregelen die nodig zijn om ongelukken te voorkomen.