Kelder of bouwlaag? Wat is het verschil en hoe wordt het bepaald?

Published by Redactie on juli 9, 2025 | Category kelder

Een kelder is in de bouw en architectuur een ruimte die zich onder het straatniveau bevindt. Toch wordt het begrip ‘bouwlaag’ vaak anders geïnterpreteerd, afhankelijk van de context. In de bouwregelgeving en in technische termen wordt de kelder vaak niet als bouwlaag beschouwd, terwijl een souterrain dat boven het straatniveau ligt wel als zodanig kan worden gerekend. Het verschil tussen kelder en bouwlaag is dus niet alleen vanwege de locatie, maar ook vanwege de functie en de regelgeving.

In dit artikel bespreiden we het verschil tussen een kelder en een bouwlaag, hoe dit wordt bepaald, en wat dit betekent voor de woonoppervlakte, energieprestatie en bouwregels. We analyseren ook de rol van ventilatie, vochtbestrijding en isolatie in de kelder, en geven praktische tips voor de omzetting van een kelder naar een bruikbare ruimte.

Wat is een bouwlaag?

De term ‘bouwlaag’ wordt in de bouwregelgeving gebruikt om het aantal verdiepingen of niveaus van een gebouw aan te duiden. Een bouwlaag is een vlakke ruimte binnen een gebouw dat zich op een bepaalde hoogte bevindt. De meest gebruikte definitie van bouwlaag is die van de NEN 2580, een Nederlandse norm die het gebruik van oppervlakten en inhouden van gebouwen beschrijft.

Volgens de NEN 2580 wordt een bouwlaag gerekend als de ruimte meetelt voor de gebruiksoppervlakte. Dit kan zijn: de begane grond, een verdieping, of een zolder, mits deze toegankelijk is en voldoende hoogte heeft. Een kelder of zolder wordt in veel gevallen niet als bouwlaag beschouwd, tenzij deze geschikt is voor woonfunctie. Dit betekent dat een kelder pas als bouwlaag kan worden gerekend als deze voldoende licht heeft, een voldoende hoge plafondhoogte heeft en goed geïsoleerd is.

Wat is een kelder?

Een kelder is een ruimte die zich onder het straatniveau bevindt. Het verschil met een souterrain is dat een kelder meer dan de helft van haar oppervlakte onder het maaiveld ligt. Een souterrain daarentegen is een verdieping die grotendeels boven het maaiveld ligt. Dit verschil is belangrijk voor de bepaling van de woonoppervlakte en de bouwregels.

In de bouwregelgeving wordt aangegeven dat een kelder alleen als woonoppervlakte kan worden gerekend als deze voldoende licht heeft, voldoende luchtcirculatie en ventilatie heeft, en voldoende afwerking heeft. Dit is vanwege de risico’s van vocht, schimmels en ongezonde lucht.

Kelder of bouwlaag: wat is het verschil?

De belangrijkste verschillen tussen een kelder en een bouwlaag zijn:

Locatie: Een kelder bevindt zich onder het maaiveld, terwijl een bouwlaag zich op het niveau van de begane grond of hoger bevindt.
Gebruik: Een kelder wordt meestal gebruikt als bergingsruimte, technische ruimte of werkplaats. Een bouwlaag is bedoeld voor woonfunctie.
Bouwregels: Een kelder wordt meestal niet als bouwlaag beschouwd, tenzij deze geschikt is voor woonfunctie. Een bouwlaag is altijd geschikt voor woonfunctie.
Oppervlakte: Een kelder telt vaak niet mee als woonoppervlakte, terwijl een bouwlaag dat wél doet.

Deze regels zijn van invloed op de energieprestatie, de bouwvoorziening en de waarde van een woning.

Wanneer telt een kelder mee als woonoppervlakte?

Volgens de spelregels van de bouwregelgeving telt een kelder pas mee als woonoppervlakte als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Hieronder staan de belangrijkste criteria:

Voldoende licht: Er moet voldoende daglicht zijn om de ruimte geschikt te maken voor woonfunctie.
Voldoende ventilatie: De kelder moet goed geventileerd zijn om vocht en schimmels te voorkomen.
Voldoende hoogte: De plafondhoogte moet minimaal 2,40 meter zijn, zodat de ruimte geschikt is voor woonfunctie.
Afwerking: De kelder moet voldoende afwerking hebben, zoals vloeren, muren, plafond en licht.

Een kelder die aan deze criteria voldoet, kan als woonoppervlakte worden gerekend. Dit heeft invloed op de energieprestatie van de woning, de bouwvoorziening en de waarde van het pand.

Vochtproblemen in de kelder

Een veel voorkomend probleem in kelders is vocht. Dit kan ontstaan door insijpelend grondwater, opstijgend vocht of condensatie. Vocht in de kelder kan leiden tot schimmels, muffe geuren en schade aan de constructie van de woning.

Om vochtproblemen op te lossen, is het belangrijk om eerst de oorzaak vast te stellen. Dit kan zijn:

Scheuren en barsten in de muren of vloer.
Slechte afvoer van regenwater.
Gebrek aan ventilatie.

Nadat de oorzaak is vastgesteld, kunnen er maatregelen worden getroffen, zoals het dichten van scheuren, het aanbrengen van een coating om de muren waterdicht te maken, of het aanbrengen van ventilatie.

Is een kelder geschikt voor woonfunctie?

Een kelder kan geschikt zijn voor woonfunctie, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Dit zijn:

Voldoende licht en ventilatie
Voldoende hoogte
Afwerking
Geen vochtproblemen

Een kelder die aan deze eisen voldoet, kan een nuttige ruimte zijn voor werk, hobby’s of zelfs een kantoor. Hierbij is het belangrijk om te controleren of de kelder voldoet aan de eisen voor woonfunctie, zoals beschreven in de bouwregelgeving.

Hoe bepaalt men de bouwlaag?

De bepaling van de bouwlaag is gebaseerd op de positie van de ruimte ten opzichte van het maaiveld en de gebruiksfunctie. In de bouwregelgeving wordt een bouwlaag gerekend als de ruimte meetelt voor de gebruiksoppervlakte. Dit kan zijn:

De begane grond
Een verdieping
Een zolder, mits deze toegankelijk is en voldoende hoogte heeft

Een kelder wordt meestal niet als bouwlaag beschouwd, tenzij deze geschikt is voor woonfunctie. Dit betekent dat een kelder pas als bouwlaag kan worden gerekend als deze voldoende licht heeft, voldoende luchtcirculatie en ventilatie heeft, en voldoende afwerking heeft.

Wat is de invloed van een kelder op de KI?

De KI (Kosten Indicatief) van een woning beïnvloedt door de oppervlakte van de kelder. Als de kelder als woonoppervlakte wordt gerekend, dan telt deze mee in de KI. Dit kan leiden tot een hogere KI en dus ook tot hogere kosten voor de bouw.

Echter, als de kelder niet als woonoppervlakte wordt gerekend, dan telt deze niet mee in de KI. Dit kan leiden tot lagere kosten voor de bouw, maar ook tot een lagere waarde van de woning.

Conclusie

De kelder is in de bouwregelgeving vaak geen bouwlaag, tenzij deze geschikt is voor woonfunctie. Dit betekent dat een kelder pas als bouwlaag kan worden gerekend als deze voldoende licht heeft, voldoende ventilatie heeft, en voldoende afwerking heeft. De invloed van een kelder op de KI hangt af van de manier waarop deze wordt gebruikt en of deze als woonoppervlakte wordt gerekend.

Een kelder die voldoet aan de eisen voor woonfunctie kan een nuttige ruimte zijn voor werk, hobby’s of zelfs een kantoor. Hierbij is het belangrijk om te controleren of de kelder voldoet aan de eisen voor woonfunctie, zoals beschreven in de bouwregelgeving.

Bronnen

bouwlaag