Programma Riolering en Water: Invulling van de gemeentelijke zorgplichten

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

De gemeente heeft sinds 2024 een nieuw programma opgesteld dat de komende jaren de riolering en het omgaan met water bepaalt. Het programma, genaamd “Programma Riolering en Water” (PRW), beschrijft hoe de gemeente haar drie gemeentelijke zorgplichten – afvalwater en riolering, hemelwater en grondwater – invult. Het document biedt een overzicht van de taken, verantwoordelijkheden, en beleidskeuzes van de betrokken partijen. Het is een vervangende maatregel voor het vroeger verplichte Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), dat sinds 2024 is vervallen.

Belangrijke aspecten van het PRW

Het PRW is opgebouwd uit vier hoofdonderdelen: een beleidskeuzenotitie voor het bestuur, een hoofdrapport dat de visie en beleidskeuzes bevat, een achtergronddocument met technische onderbouwing, en een actueel financieel kostendekkingsplan. Hierin wordt de kwaliteitsnormen, budget, en de toekomstige financiering van de riolering en waterzorg beschreven. De gemeente moet hierin ook de uitvoeringsprogramma’s opstellen, die in lijn moeten komen met de omgevingsvisie, het LAS (Lokaal Actieplan Stedelijke Ruimte) en het IBOR-plan (Inkoop, Bemiddeling, Onderwijs, Registratie).

Belangrijke beleidskeuzes en invulling

De gemeente heeft keuzes gemaakt voor de toekomstige uitvoering van het programma. Daarbij staat duurzaamheid centraal. De gemeente wil zo min mogelijk grondstoffen gebruiken en de CO₂-uitstoot verlagen. Dat betekent dat de bestaande infrastructuur langer in gebruik wordt genomen, en slechts wanneer nodig worden vervangen. Deze aanpak wordt “Bewust Beheer” genoemd. Daarnaast moet de gemeente rekening houden met het klimaat, dat steeds extremer wordt. Er komen meer hoosbuien, droogte en hittegolven, wat betekent dat de gemeente de buitenruimte adaptief moet inrichten om wateroverlast te voorkomen.

Invloed van het klimaat op het waterbeheer

Het klimaat heeft een grote invloed op het waterbeheer. De regenval verandert, en wordt steeds extremer. Daardoor moet de gemeente meer aandacht besteden aan het opvangen van regenwater. Dit gebeurt onder meer via groen aanplanten in de stad, wadi’s en infiltratievoorzieningen. Hierdoor kan water overlast worden tegengegaan. Ook is er aandacht voor het beheer van het grondwater. In sommige gebieden is het grondwater te laag, wat leidt tot droogte, terwijl in andere gebieden het grondwater te hoog is, wat kan leiden tot wateroverlast. De gemeente probeert hierin balans in te houden.

Belangrijke verantwoordelijkheden

De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van het oppervlaktewater. Hierbij werkt ze samen met andere waterpartners zoals het Hoogheemraadschap van Rijnland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor het onderhouden van watergangen en wadi’s. De gemeente moet ook rekening houden met de impact van bedrijven op het waterbeheer. Zo zijn er grootschalige lozingen van bedrijfsafvalwater, die een aandeel van ongeveer 30% van het totale afvalwater vormen. Ook is er aandacht voor de verharding van terreinen, zoals pottenvelden en verharde terreinen, die bij regenval leiden tot overlast.

Invloed van particulieren en bedrijven

De gemeente moet ook rekening houden met de invloed van particulieren en bedrijven op het waterbeheer. Zo is er een verplichting voor elke perceeleigenaar om bij nieuwbouw, uitbouw en uitbreiding van verhard of half-verhard oppervlak minimaal 70 mm regenwater op te vangen en te verwerken. Dit is van kracht sinds 1 januari 2024. Daarnaast is er ook aandacht voor het opvangen van regenwater bij woningen, zoals het aanleggen van wadi’s en infiltratievoorzieningen. De gemeente moet ook rekening houden met de invloed van zwembaden in tuinen en versteende tuinen, die bij regenval leiden tot overlast.

Financiële aspecten

Het programma bevat ook een financiële paragraaf, die de lastenontwikkeling beschrijft. Hierin wordt beschreven hoe de kosten van de riolering en waterzorg worden verdeeld. Daarbij wordt gekeken naar het tariefdifferentiatie, waarbij wordt gekeken naar de hoeveelheid en het gebruik van water. De gemeente wil een eerlijkere verdeling van de lasten, zodat particulieren en bedrijven niet allemaal hetzelfde betalen, terwijl sommige groter gebruik maken van de riolering. Het tariefdifferentiatie wordt bepaald op basis van het gebruik van de riolering, en is in lijn met het beleid van de Rijksoverheid.

Samenwerking met andere instanties

De gemeente werkt intensief samen met andere instanties, zoals het drinkwaterbedrijf PWN, de hoogheemraadschappen, en het Rijk. Hiermee wordt ervoor gezorgd dat het waterbeheer op een duurzame manier wordt uitgevoerd. Ook is er samenwerking met het waterschap Rivierenland, dat verantwoordelijk is voor het beheer van het water tussen de grote rivieren. De gemeente zorgt ervoor dat het water in overeenstemming is met de landelijke richtlijnen, en dat de kwaliteit van het water goed blijft.

Belangrijke cijfers over de riolering

De gemeente heeft een groot netwerk aan riolen, gemalen, kolken en lozingswerken. In 2023 bedroeg de totale vervangingswaarde van de gemeentelijke voorzieningen ongeveer 107 miljoen euro. Dit is gemiddeld 4.300 euro per inwoner. De oudste riolen in de gemeente stammen uit de jaren na de oorlog (1947-1948), en zijn gemengde riolen in de Meidoornstraat en de Nijlandseweg in Opheusden. Het grootste deel van de voorzieningen bestaat uit riolen, en daarnaast zijn ook gemalen, IBA’s, kolken en lozingswerken onderdeel van de gemeentelijke infrastructuur.

Invloed van het nieuwe programma op de gemeente

Het nieuwe programma heeft een grote invloed op de gemeente. Het zorgt voor een duidelijke visie op de toekomst van het waterbeheer, en bepaalt hoe de gemeente met het klimaat omgaat. Daarnaast zorgt het voor een duidelijke verdeling van de lasten en een eerlijker tariefdifferentiatie. De gemeente moet ook rekening houden met de invloed van particulieren en bedrijven op het waterbeheer, en werkt intensief samen met andere instanties om een duurzame oplossing te vinden.

Conclusie

Het programma Riolering en Water is een belangrijk instrument voor de gemeente om haar drie gemeentelijke zorgplichten – afvalwater en riolering, hemelwater en grondwater – te vervullen. Het bevat een overzicht van de taken, verantwoordelijkheden, en beleidskeuzes van de betrokken partijen. De gemeente wil hiermee duurzame oplossingen vinden en rekening houden met het klimaat. Het programma bevat ook een financiële paragraaf, waarin de lastenontwikkeling wordt beschreven. De gemeente werkt intensief samen met andere instanties om een duurzame oplossing te vinden.