Jort Kelder en het Patriciaat: Een Blik op de Nederlandse Adel

Published by Redactie on juli 9, 2025 | Category kelder

In de documentairereeks Van oud geld, de dingen die niet voorbijgaan van Jort Kelder worden vier adellijke families van Nederland geportretteerd. Deze serie biedt inzicht in de manier waarop deze families hun familietradities en landgoederen in stand houden. De documentaire toont ook hoe de elite van Nederland zich onderscheidt van de moderne maatschappij, met name in termen van levensstijl, etikette en het behoud van cultureel erfgoed. In dit artikel wordt aandacht besteed aan de rol van het blauwe boekje (Nederland’s Patriciaat) in de bepaling van de status van families, de maatschappelijke positie en de historische betekenis van deze families. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de kwalificaties voor opname in het Patriciaat, de invloed van de stambomen en de betekenis van deze families in de huidige maatschappij.

Het Blauwe Boekje en de Kwalificaties

Het blauwe boekje, ook wel Nederland’s Patriciaat genoemd, is een belangrijk document dat de geschiedenis en de maatschappelijke positie van vooraanstaande families in Nederland vastlegt. Het boekje bevat stambomen van families die in de afgelopen honderdvijftig jaar (ongeveer zes generaties) vooraanstaande posities hebben ingenomen in het openbare bestuur, het bedrijfsleven, de rechtspraak, de kerk, onderwijs, de krijgsmacht en de wetenschap. De opname in het Patriciaat vereist dus een zekere historische continuïteit en maatschappelijke betrokkenheid.

De kwalificaties voor opname in het blauwe boekje zijn streng: een familie moet in de afgelopen honderdvijftig jaar, dus zo’n zes generaties, vooraanstaande posities hebben gehad. Hierin zijn dus zowel de leidinggevende functies als de sociale invloed van de familie van belang. Familieleden moeten op een manier actief zijn geweest die aantoont dat ze een rol hebben gespeeld in het opbouwen van het maatschappelijke imago van Nederland. Deze criteria zijn niet te verwarren met de meer symbolische status van adel, want het Patriciaat is een document dat vooral gericht is op de maatschappelijke bijdrage van families, niet alleen op hun afstamming.

De Rol van Stambomen

Een van de kerncomponenten van het blauwe boekje zijn de stambomen. Deze stambomen beschrijven de levenslopen van families vanaf de eerste voorouder tot heden. Ze zijn versierd met familiewapens en historische portretten. Het blauwe boekje is een aanvulling op het rode boekje (Nederland’s Adelsboek), dat vooral gericht is op de adellijke adel. Het blauwe boekje richt zich dus op de patriciërs, een groep die in Nederland niet meer zo prominent is als vroeger.

De stambomen in het blauwe boekje worden meestal opgesteld door genealoog en worden gecontroleerd door de redactie. Deze stambomen zijn niet alleen van historisch belang, maar ook van cultureel en maatschappelijk belang. Ze helpen families om hun geschiedenis te begrijpen en te verankeren in het grotere plaatje van Nederlandse geschiedenis.

De Familiegeschiedenis en het Blauwe Boekje

Een van de belangrijkste redenen waarom families in het blauwe boekje willen terechtkomen, is om hun familiegeschiedenis vast te leggen. Dit gebeurt vaak door middel van genealoog en archiefonderzoek. Een voorbeeld is Eduard Schaepman, die zijn vaders wens om opgenomen te worden in het blauwe boekje nastreefde. Zijn familie was al eerder in de lijst opgenomen, maar de jongere generaties nog niet. Door een genealoog in te huren, kon hij de geschiedenis van zijn familie verder oplossen.

Een andere voorbeeld is Eric van ’t Hoff, die zich bewust is van zijn afstamming uit het blauwe boekje. Zijn voorvader Jacobus van ’t Hoff was de eerste Nobelprijswinnaar in scheikunde. Hoewel hij niet actief is in het blauwe boekje, is hij trots op zijn familiegeschiedenis. Voor hem is het blauwe boekje vooral een aardige bijkomstigheid, maar het symboliseert ook een historische verankering.

De Invloed van de Familie in de Maatschappij

De families die in het blauwe boekje staan, hebben vaak een aanzienlijke invloed gehad op de Nederlandse maatschappij. Ze hebben bijgedragen aan het ontstaan van de moderne samenleving, vooral in het openbare bestuur, de wetenschap, de rechtspraak, het bedrijfsleven en het onderwijs. De stambomen in het blauwe boekje zijn daarvan het bewijs.

Sommige families zijn zelfs in de loop van de jaren verworden tot bedrijven of organisaties die het landgoed onderhouden. Een voorbeeld is de familie Van Heeckeren, die eerder eigenaar was van Kasteel Ruurlo, maar het landgoed nu niet meer in gebruik heeft. Ze hebben zich echter wel geïnteresseerd in de voortplanting van hun familiegeschiedenis en de mogelijkheid om hun familiegeschiedenis opnieuw in het blauwe boekje op te nemen.

De Onderlinge Verhouding Tussen Oude en Nieuw Geld

In het programma Hoe heurt het eigenlijk? van Jort Kelder wordt duidelijk gemaakt dat er een duidelijk verschil is tussen oud geld en nieuw geld. Oud geld is bescheiden, heeft een Spartaanse leefstijl en is zich bewust van het feit dat het landgoed moet worden onderhouden. Nieuw geld daarentegen pronkt, heeft een motorjacht en drinkt champagne in plaats van wijn.

Deze verschillen zijn zichtbaar in de levensstijl van de families die in het blauwe boekje staan. Ze leven vaak op hun eigen landgoederen, eten van hun eigen landbouwproducten en houden zich bezig met het behoud van hun tradities. Ze zijn zich ervan bewust dat het landgoed niet eeuwig kan blijven bestaan, maar ze proberen het zo lang mogelijk te handhaven.

De Toekomst van de Familie

De documentaire Van oud geld, de dingen die niet voorbijgaan toont ook aan dat veel families hun huis al kwijt zijn of het landgoed moeten verkopen. Dit is een groot verlies, omdat het landgoed een symbool is van de familiegeschiedenis en het culturele erfgoed van Nederland.

De toekomst van deze families is dus niet altijd rooskleurig. Ze moeten vaak met veel moeite proberen hun familiegeschiedenis te behouden en hun landgoed onderhouden. Sommige families kiezen er juist voor om hun familiegeschiedenis in het blauwe boekje op te nemen, zodat de geschiedenis van hun familie blijvend vastligt.

Conclusie

De documentairereeks van Jort Kelder laat zien dat de Nederlandse adel en patriciërs een belangrijke rol spelen in de geschiedenis van ons land. Het blauwe boekje is een belangrijk document dat de historische en maatschappelijke positie van families vastlegt. De families die in het blauwe boekje staan, hebben vaak een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de Nederlandse samenleving. Ze zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid en proberen hun familiegeschiedenis en landgoederen in stand te houden.

De stambomen in het blauwe boekje zijn dus niet alleen van historisch belang, maar ook van cultureel en maatschappelijk belang. Ze helpen families om hun geschiedenis te begrijpen en te verankeren in het grotere plaatje van Nederlandse geschiedenis.