Kelders in de bouw: Wat betekent het voor bijbehorende bouwwerken?

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

Kelders zijn in de bouw vaak onderdeel van een woning of bijbehorend bouwwerk. In de context van bouwvergunningen en ruimtelijke regelgeving speelt de aard van een kelder een belangrijke rol. De vraag is of een kelder onder een hoofd- of bijgebouw als een bijbehorend bouwwerk wordt beschouwd en wat dit betekent voor de toelating en het bouwrecht. In dit artikel wordt nader ingegaan op de regelgeving rond kelders, de berekening van oppervlaktes en inhouden, en het verschil tussen zichtbare en onzichtbare kelders. Daarnaast wordt uitgelegd hoe dit kan leiden tot veranderingen in de bouwvoorschriften, zoals de KI (Kubusindex) en het maximumvolume.

Wat is een kelder en hoe wordt deze geregeld?

Een kelder wordt in het bestemmingsplan Buitengebied 2009 gedefinieerd als “een gedeelte van een gebouw, dat aan de bovenzijde wordt afgedekt door de begane grondvloer van datzelfde gebouw”. Dit betekent dat een kelder gedeeltelijk ondergronds is en niet zichtbaar is vanuit het aangelegde perceel. Daarnaast wordt aangegeven dat een kelder niet automatisch in de berekening van het volume van het hoofdgebouw wordt opgenomen, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan.

De voorwaarden zijn als volgt:

De kelder ligt volledig onder het gebouw en is niet van buitenaf toegankelijk.
De kelder wordt in maximaal één laag uitgevoerd.
De kelderramen mogen niet boven maaiveldniveau worden aangebracht.
De kelder heeft op maaiveldniveau geen ruimtelijke uitstraling en is dus niet zichtbaar.
Ten behoeve van daglicht en ventilatie mogen ramen met een koekoek worden aangebracht.

Deze voorwaarden zijn belangrijk, want als een kelder niet voldoet aan deze criteria, dan wordt deze wel meegerekend in de berekening van het volume van het hoofdgebouw. Dit kan leiden tot een verhoging van de KI (Kubusindex) en kan ook invloed hebben op het maximumvolume dat mag worden gebouwd.

Kelders en het begrip “bijbehorend bouwwerk”

Een bijbehorend bouwwerk is een ruimte die aansluit bij het hoofdgebouw, maar niet de hoofdfunctie heeft. Dit kan bijvoorbeeld een garage, bergingsruimte of een werkplaats zijn. In sommige gevallen wordt ook een kelder beschouwd als een bijbehorend bouwwerk, mits deze in de grond is gebouwd. Dit is belangrijk, want een kelder die onder een hoofd- of bijgebouw wordt gebouwd, kan onderworpen zijn aan de regels voor vergunningvrij bouwen.

Volgens de regelgeving is een kelder geen “op de grond staand” bijbehorend bouwwerk. Een kelder wordt namelijk in de grond gebouwd. Daardoor is het geen bijbehorend bouwwerk dat vergunningvrij mag worden gebouwd, maar moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Dit geldt ook als de kelder onder een bijbehorend bouwwerk wordt gebouwd. De regelgeving stelt daarom dat een kelder altijd vergunningplichtig is, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

Hoe wordt de inhoud van een kelder berekend?

Bij de berekening van de inhoud van een kelder wordt onderscheid gemaakt tussen zichtbare en onzichtbare kelders. Een kelder die van buitenaf toegankelijk is, moet worden meegerekend in de totale inhoud van het hoofdgebouw. Dit geldt ook voor kelders onder bijgebouwen. Een kelder die onder het hoofdgebouw ligt en niet van buitenaf toegankelijk is, hoeft niet in de berekening opgenomen te worden, mits aan de voorwaarden is voldaan.

In het bestemmingsplan Buitengebied 2009 staat dat de inhoud van het hoofdgebouw niet meer mag bedragen dan 750 m³, exclusief de inhoud van kelders, mits deze onder een gebouw liggen en van buiten niet toegankelijk zijn. Dit is belangrijk voor de berekening van de toegestane bouwhoeveelheid.

Wat gebeurt er als een kelder wordt geïsoleerd?

Een veel voorkomend probleem is dat de kelder wordt geïsoleerd en geventileerd. Dit kan leiden tot het feit dat de kelder wordt beschouwd als een bewoonbare oppervlakte. Dit is belangrijk, omdat dit kan leiden tot een verhoging van de KI. De KI is een maatstaf voor de hoeveelheid woningruimte per bewoner en speelt een rol bij de bouwvoorschriften.

Een kelder die wordt geïsoleerd en geventileerd, kan dus worden opgevat als een bewoonbare ruimte, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Dit kan bijvoorbeeld gelden als de kelder van buitenaf toegankelijk is of als er sprake is van een ruimtelijke uitstraling. In zulke gevallen wordt de kelder meegerekend in de totale woonruimte, wat een verhoging van de KI kan veroorzaken.

Wat zijn de gevolgen van het bouwen van een kelder?

Bij het bouwen van een kelder zijn er verschillende dingen om rekening mee te houden:

Omgevingsvergunning: Een kelder is altijd vergunningplichtig, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan.
Kubusindex (KI): Als de kelder wordt geïsoleerd en geventileerd, kan dit leiden tot een verhoging van de KI.
Bouwvoorschriften: De regels voor bouwen van een kelder kunnen variëren per gemeente en zijn afhankelijk van de locatie en het type kelder.
Kosten: Het bouwen van een kelder kan aanzienlijk kosten, waaronder de kosten van het graven, het aanbrengen van isolatie, en het afwerken van de ruimte.

Kelder isoleren of niet? Wat is het verschil?

Bij het isoleren van een kelder is het belangrijk om te weten of de kelder van buitenaf toegankelijk is of niet. Een kelder die van buitenaf toegankelijk is, moet worden meegerekend in de berekening van het volume van het hoofdgebouw. Dit geldt ook voor kelders onder bijgebouwen.

Een kelder die niet van buitenaf toegankelijk is, hoeft niet in de berekening opgenomen te worden. Dit geldt ook voor kelders die onder een gebouw liggen en geen ruimtelijke uitstraling hebben. In zo’n geval is het mogelijk om de kelder te isoleren en te gebruiken voor opslag of technische ruimtes, zonder dat de KI hoeft te stijgen.

Conclusie

Kelders spelen een belangrijke rol in de bouw, zowel voor de ruimtelijke indeling als voor de berekening van de KI en het maximumvolume. Een kelder die van buitenaf toegankelijk is, moet worden meegerekend in de berekening van het volume van het hoofdgebouw. Dit kan leiden tot een verhoging van de KI en kan ook invloed hebben op de bouwvoorschriften. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat een kelder altijd vergunningplichtig is, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan. De keuze om een kelder te isoleren en te gebruiken als bewoonbare ruimte, heeft dus ook gevolgen voor de bouwregels.