Buitengebied zonder riolering: Aanpak en keuzes voor huishoudelijk afvalwater

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

In het buitengebied zijn niet alle percelen aangesloten op de gemeentelijke riolering. Dit betekent dat de lozer zelf verantwoordelijk is voor de afvalwaterverwerking. Er zijn verschillende manieren om met dit probleem om te gaan, variërend van het gebruik van individuele zuiveringsvoorzieningen tot het aanleggen van collectieve systemen. De keuze voor een bepaalde methode hangt af van verschillende factoren, waaronder de locatie van het perceel, de hoeveelheid afvalwater en de wettelijke eisen.

Aanpak van afvalwater in het buitengebied

De meest gebruikte methode voor het verwijderen van huishoudelijk afvalwater in het buitengebied is de (druk)riolering. Deze methode wordt door gemeenten en waterschappen als de voorkeurskeuze aangevraagd, omdat deze de waterkwaliteit niet achteruit laat gaan en geen puntlozingen op oppervlaktewater veroorzaakt. Bovendien is de zuiveringstechnische infrastructuur opgericht voor het afvalwater van het buitengebied. In de jaren 2000-2010 is deze riolering door het waterschap gefinancierd. De kosten voor het zuiveren van afvalwater veranderen voor de lozer niet.

Echter, als de (druk)riolering niet mogelijk is vanwege doelmatigheid of duurzaamheid, dan dient onderzocht te worden of de lozing kan plaatsvinden via een zuiveringsvoorziening op de bodem. Dit is de tweede keuze in de voorkeersvolgorde. Bij een lozing op de bodem blijft de waterkwaliteit behouden, en de invloed op het milieu is beperkt. Daarnaast zijn de kosten voor de lozer lager, omdat er geen zuiveringsheffing of verontreinigingsheffing meer betaald hoeft te worden. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het inzamelen en transporteren van afvalwater, en bepaalt ook de aard en omvang van de zuiveringsvoorziening.

Individuele en collectieve zuiveringsvoorzieningen

Als de (druk)riolering en een lozing op de bodem niet mogelijk zijn, dan moet de lozing geschieden via een individuele zuiveringsvoorziening. Dit is de laatste keuze in de voorkeersvolgorde. De keuze voor een individuele zuiveringsvoorziening hangt af van de locatie van het perceel en de hoeveelheid afvalwater. Voor beschermde gebieden of op waardevolle wateren wordt een IBA 3a of gelijkwaardig geëist om de kwaliteit van het oppervlakte water te beschermen. In andere gevallen kan een verbeterde IBA (septictank van 6 m³) voldoen. De lozer is in deze variant verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de zuiveringsvoorziening. Voor het waterschap betekent dit een taakverzwaring, omdat de systemen gecontroleerd moeten worden op een goede werking.

Bij sommige percelen wordt ook een collectieve zuiveringsvoorziening gebruikt. Dit is vooral geschikt voor gebieden waar meerdere huishoudens op lozen. Een collectief zuiveringssysteem is efficiënter en kan de waterkwaliteit verbeteren. Voor de lozer is dit echter lastiger te beheren, aangezien er meerdere huishoudens betrokken zijn. Daarnaast is het gebruik van collectieve zuiveringsvoorzieningen afhankelijk van de hoeveelheid afvalwater en de locatie van het perceel.

Alternatieven en duurzaamheid

Bij sommige percelen wordt ook gekozen voor een natuurlijke zuiveringssysteem, zoals een helofytenfilter. Hierbij zuiveren moerasplanten het water. Dit systeem is duurzaam en heeft een lange levensduur, maar vereist wel veel ruimte. Een alternatief is het gebruik van een belucht helofytenfilter, dat minder ruimte in beslag neemt, maar wel elektriciteit nodig heeft. Dit is dus relatief duur in het gebruik.

Een ander alternatief is het gebruik van een actiefslibsysteem met membranen, maar deze systemen zijn duur in aanschaf en hebben een hoge onderhoudskost. Een tijdelijke afvalwateropslag in een bestaande septic tank of een nieuw te realiseren opslagtank is daarentegen goedkoper, maar het transport van het afvalwater kost weer flink aan.

Verantwoordelijkheden en financiering

De gemeente is verantwoordelijk voor het inzamelen en transporteren van huishoudelijk afvalwater. Dit is onderdeel van de Wet milieubeheer. De gemeente dient ook te zorgen voor het beheer en onderhoud van de rioleringssystemen. In sommige gevallen wordt er een subsidie verstrekt voor de aanleg van een IBA 3a, zoals in het waterschap Regge en Dinkel. Daarnaast kan er een lagere belasting worden betaald als een betere zuivering is aangelegd dan de minimale norm, de VST.

De aanleg van nieuwe IBA’s wordt door gemeenten niet gestimuleerd, omdat de kosten hier voor veel gemeenten te hoog zijn. Daarnaast zijn er situaties waarin de hoeveelheid afvalwater is gewijzigd door functieverandering op het perceel, bijvoorbeeld een agrarisch bedrijf dat getransformeerd is tot een bed-and-breakfast. Dit vereist ook een aanpassing van de zuiveringsvoorziening.

Conclusie

Het buitengebied zonder riolering vereist een zorgvuldige aanpak van het afvalwaterprobleem. De keuze voor een bepaalde methode hangt af van verschillende factoren, waaronder de locatie van het perceel, de hoeveelheid afvalwater en de wettelijke eisen. De (druk)riolering wordt als de voorkeurskeuze aangevraagd, maar in sommige gevallen is een lozing op de bodem of een individuele zuiveringsvoorziening een betere optie. De gemeente is verantwoordelijk voor het inzamelen en transporteren van het afvalwater, terwijl het waterschap de waterkwaliteit in de gaten houdt. Alternatieven zoals natuurlijke zuiveringssystemen of collectieve zuiveringsvoorzieningen kunnen in bepaalde gevallen een duurzame oplossing bieden.

Bronnen

buitengebied