Bouwbesluit en kelder: wat is wél en wat is níet toegestaan?

Published by Redactie on juli 10, 2025 | Category kelder

In de bouwpraktijk wordt vaak gesproken over kelders, maar niet iedereen weet precies hoe deze worden geclassificeerd volgens het Bouwbesluit. Een kelder kan zowel als overige gebruiksfunctie als als bewoonbare ruimte worden gecategoriseerd, afhankelijk van haar eigenschappen en het doel waarvoor ze wordt gebruikt. In dit artikel worden de belangrijkste kaders en eisen van het Bouwbesluit bekeken, met name in verband met kelders. Daarnaast worden praktijkvoorbeelden en aanbevelingen gegeven om een duidelijk beeld te krijgen van de regelgeving en de toepassing daarvan.

Wat is een kelder volgens het Bouwbesluit?

Volgens het Bouwbesluit is een kelder een ruimte die zich onder het maaiveld bevindt. Er is sprake van een kelder als meer dan de helft van de hoogte van de verdieping zich onder het straatniveau bevindt. Bijvoorbeeld, als een kelder 2 meter hoog is en 101 cm of meer dieper ligt dan het straatniveau, dan is het een kelder. Daarentegen is een souterrain een ruimte waarin meer dan de helft van de hoogte zich boven het straatniveau bevindt.

Een kelder kan worden gebruikt als opslagruimte, installatieruimte of zelfs als woonruimte, mits aan bepaalde eisen wordt voldaan. Volgens het Bouwbesluit moet een ruimte die als woonoppervlakte wordt gerekend, voldoen aan bepaalde eisen zoals goede ventilatie, verwarming en afwerking.

Wat is een bewoonbare kelder?

Een bewoonbare kelder moet aan bepaalde eisen voldoen om als woonoppervlakte te kunnen worden gerekend. De belangrijkste eisen zijn:

Het vloerniveau van de kelder mag maximaal 1,50 meter onder het maaiveld liggen.
De minimale plafondhoogte moet 2,20 meter zijn.
De ruimte moet voldoende daglicht krijgen, bijvoorbeeld via ramen of lichtgaten.
De ruimte moet beschikbaar zijn voor woonfunctie en moet voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit.

Indien aan deze eisen wordt voldaan, kan de kelder worden geclassificeerd als bewoonbare ruimte. In dat geval is het verplicht om de kelder te isoleren met een minimale Rc-waarde van 3,5 m²K/W. Dit geldt echter alleen voor kelders die als verblijfsruimte worden gebruikt. Een kelder die niet als verblijfsruimte wordt gebruikt, hoeft volgens het Bouwbesluit niet geïsoleerd te worden.

Kelder als overige gebruiksfunctie

Een kelder kan ook worden geclassificeerd als overige gebruiksfunctie, bijvoorbeeld als opslagruimte of installatieruimte. In dat geval hoeft de kelder niet als woonoppervlakte te worden gerekend. Dit heeft gevolgen voor de bepaling van de gebruiksoppervlakte (GO) en de EPC (Energie Prestatie Cijfer).

Volgens het Bouwbesluit moet de gebruiksoppervlakte (GO) van een woning minstens 55% van het verblijfsgebied (VG) zijn. Als een kelder als overige gebruiksfunctie wordt gerekend, dan telt deze niet mee in de GO. Daardoor kan de EPC van de woning lager uitvallen, mits de kelder niet wordt geïsoleerd.

Is isolatie verplicht?

De isolatie van een kelder is verplicht als deze wordt gebruikt als woonruimte. In dat geval moet de kelder aan de eisen van het Bouwbesluit voldoen, waaronder het isoleren met een minimale Rc-waarde van 3,5 m²K/W. Voor kelders die als overige gebruiksfunctie worden gebruikt, is isolatie niet verplicht.

Er zijn echter situaties waarin een kelder toch geïsoleerd moet worden. Bijvoorbeeld als de kelder in het bouwplan wordt opgenomen als een ruimte met een bepaalde gebruiksfunctie, dan kan de isolatie wel nodig zijn. De keuze voor isolatie hangt dus af van het doel van de kelder en de bepalingen in het bouwplan.

Wat als de kelder wordt gebruikt als praktijkruimte?

In sommige gevallen wordt een kelder gebruikt als praktijkruimte, bijvoorbeeld voor een arts of een kantoor. In dat geval is het belangrijk dat de kelder voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit. De temperatuur moet comfortabel zijn, minstens 20°C, en de luchtvochtigheid moet goed worden geregeld.

Volgens een discussie in een bouwforum is een betonkelder vanwege de constante temperatuur (ca. 15°C) ideaal voor een praktijkruimte. Er hoeft dan geen isolatie te worden toegepast, mits de kelder voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit. In dat geval is het verplicht om de kelder te isoleren als het als woonruimte wordt gebruikt, maar niet als het als overige gebruiksfunctie wordt beschouwd.

Hoe wordt de kelder geclassificeerd in het bouwplan?

De kelder wordt vaak geclassificeerd als overige gebruiksfunctie in het bouwplan. Dit betekent dat de kelder niet in de gebruiksoppervlakte (GO) wordt opgenomen. Hierdoor kan de EPC van de woning lager uitvallen, mits de kelder niet wordt geïsoleerd.

In sommige gevallen wordt de kelder wel in de gebruiksoppervlakte opgenomen, bijvoorbeeld als deze als bewoonbare ruimte wordt beschouwd. Dit kan leiden tot een hogere KI (klimaatindex) en een hogere EPC. De keuze voor de classificatie van de kelder hangt af van het doel en de regelgeving in het bouwplan.

Kelder isoleren of niet?

De keuze of een kelder te isoleren hangt af van het doel van de ruimte. Als de kelder wordt gebruikt als opslagruimte of installatieruimte, dan is isolatie niet verplicht. Als de kelder echter als woonruimte wordt gebruikt, dan is isolatie verplicht.

Een kelder die niet wordt geïsoleerd, moet wel voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Dit houdt in dat de kelder voldoende ventilatie moet hebben, een goede afwerking moet hebben en voldoet aan de eisen van de bouwvoorschriften.

Kosten van bouwen van een kelder

Het bouwen van een kelder is een kostenintensief proces. De kosten variëren afhankelijk van de grootte van de kelder en de locatie. In het algemeen ligt de prijs per vierkante meter tussen de €1.000 en €2.000. Daarnaast zijn er ook opstartkosten van ongeveer €10.000. De kosten van de kelderwanden en het graven van de kelder zijn ook belangrijk.

In een discussie in een bouwforum worden de prijzen van een kelder als volgt genoemd:

Graafwerken (inclusief afvoer): 90 euro/m³
Kelderwanden: 650 euro/m³

Deze prijzen kunnen variëren, afhankelijk van de locatie en de omstandigheden van het terrein.

Conclusie

In de bouwpraktijk is het belangrijk om te weten hoe kelders worden geclassificeerd volgens het Bouwbesluit. Een kelder kan zowel als overige gebruiksfunctie als als bewoonbare ruimte worden geclassificeerd, afhankelijk van haar eigenschappen en het doel waarvoor ze wordt gebruikt.

Een bewoonbare kelder moet aan bepaalde eisen voldoen, zoals voldoende lichttoegang, ventilatie en verwarming. De isolatie is verplicht als de kelder als woonruimte wordt gebruikt. Een kelder die als overige gebruiksfunctie wordt geclassificeerd, hoeft niet geïsoleerd te worden.

De keuze voor de classificatie van de kelder hangt af van het doel en de regelgeving in het bouwplan. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig te kijken naar de eisen van het Bouwbesluit en de bepalingen in het bouwplan.

Bronnen

bouwbesluit