Wapening voor kelders: een overzicht van technieken, materialen en aanpak

Published by Redactie on juli 11, 2025 | Category kelder

Bij het bouwen van kelders is de juiste wapening cruciaal om de constructie te versterken en te zorgen voor een duurzame en waterdichte oplossing. In de bronnen wordt uitgegebreid aandacht besteed aan de verschillende technieken, materialen en aanpakken die van toepassing zijn bij het aanbrengen van wapening in kelders. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste aspecten, inclusief de keuze van materialen, de uitvoering van wapening, en de betekenis van wapeningsdosering en betonsterkte.

Wapening en constructieve veiligheid

Een kelder is niet alleen een ruimte voor opslag of een technische ruimte, maar ook een onderdeel van de fundering van een gebouw. Om ervoor te zorgen dat de kelder stabiel en bestand is tegen krachten, wordt er vaak gewerkt met wapening. In de bronnen wordt benadrukt dat de wapeningsdosering in kelderconstructies een belangrijk onderdeel is om lekkages en scheuren te voorkomen. Het blijkt dat bij kelderconstructies met een lage wapeningshoeveelheid de problemen met lekkage in de praktijk veelvuldiger voorkomen dan wanneer een hoge hoeveelheid wapening wordt toegepast. De normtechnisch voorgeschreven minimumwapening in beton is in elk geval een factor 2 tot 4 te klein voor waterdichtheid. Daarom is het belangrijk om rekening te houden met de juiste hoeveelheid wapening, afhankelijk van de omstandigheden en de gebruikte materialen.

De wapening in een plaatfundering, zoals bijvoorbeeld bij het CASA 400 Hotel in Amsterdam, kan als wandwapening worden berekend. Ook als vloervelden of wanden wel worden gedilateerd, is er toch een zware wapening nodig. Dilataties hebben immers een geringe invloed op de buigende momenten en kromming die in de constructieonderdelen optreden door (de combinatie van) belastingen én eenzijdige uitdroging. Wanneer alleen met de buigende momenten uit belastingen wordt gerekend, wordt de spanning in de doorsnede en daarmee in het wapeningsstaal ruim onderschat.

Soorten wapening en materialen

Er zijn verschillende manieren om wapening aan te brengen in kelders. Een van de bekende technieken is het gebruik van prefab betonwanden, waarbij de wanden in de fabriek worden gestort en na uitharden naar de bouwplaats vervoerd. Deze methode wordt vaak toegepast vanwege de korte tijdsbesteding en de nauwkeurige uitvoering. Een ander alternatief is het bouwen van wanden op locatie met een stalen bekisting. Hierbij wordt het beton pas in de wandbekisting gestort als de wanden op het gewenste niveau zijn. Ook kunnen holle wanden worden gebruikt, die bestaan uit twee betonnen schillen, verbonden met stalen tralieliggers. De holle wanden worden voorzien van wapening waarna beton gestort wordt in de holle wanden.

Naast deze constructieve benaderingen wordt er ook gewerkt met hybride wapening, een nieuwe ontwikkeling die in kelders inmiddels zijn intrede heeft gedaan. Hierbij wordt een traditionele wapening gecombineerd met staalvezels. Het staalvezelbeton heeft enerzijds na-scheursterkte, waardoor minder wapening is nodig. Daarnaast kan het helpen bij het voorkomen van scheuren, omdat het de belastingverdeling verbetert.

Waterdichtheid en afsluiting

Bij het aanbrengen van wapening is het belangrijk om ook rekening te houden met de waterdichtheid van de kelder. In de bronnen wordt uitgelegd dat het aanbrengen van een 'doos-in-doos-constructie' een ultieme (en kostbare) oplossing is, waarbij doortrekkend vocht via een 'spouw' kan worden afgevoerd. Dit is vooral van toepassing bij kelders die gebruikt worden als slaapvertrek of hobbykamer. Daarnaast kan het aanbrengen van een epoxy coating een betere waterdichtheid opleveren, mits de ondergrond goed voorbereid is. Bijvoorbeeld door eerst een primer aan te brengen, en pas daarna de coating. De primer moet volledig zijn uitgehard, zodat de coating goed kan vastkomen.

Een ander punt van aandacht is de keuze van het beton. De betonsterkteklasse in de praktijk is vaak hoger dan ontwerptechnisch aangenomen. Een sterkteklasse C30/37 haalt in de praktijk al snel een sterkte volgens klasse C35/45. In dat geval is er echter wel een substantieel zwaardere krimpwapening benodigd. Dit is belangrijk om te weten bij het ontwerpen van de constructie en bij het bepalen van de benodigde wapeningsdosering.

Constructie en uitvoering

Bij het bouwen van een kelder wordt vaak gewerkt met een tafelconstructie, die helpt bij de stabiliteit van het pand zodat er geen schade kan ontstaan aan het pand. Een tafelconstructie bestaat uit langsliggers en dwarsliggers van staal en wordt gebouwd boven op de nieuwe funderingspalen. Het staal zal worden ingekast in de bestaande bouwmuren, waardoor de nieuwe funderingspalen de draagkracht overnemen van de oude houten palen. Dit helpt bij het voorkomen van zakkingen en zorgt voor een betere verdeling van krachten.

Daarnaast wordt er vaak gewerkt met een hydraulische hulp bij het neerlaten van kelderwanden. Hierbij wordt de kelderwanden hydraulisch naar beneden getrokken, zodat minder zwaar, dus minder dik, hoef te zijn. Dit zorgt voor minder beton en meer ruimte in de kelder. Ook kunnen vuilresten, oude palen en obstakels onder de kelderwanden/snijmessen trillingvrij worden verwijderd, waardoor geen bouwkuiprisico ontstaat zoals bij damwanden, soilmix of diepwanden.

Toepassing en voordelen

Een afzinkkelder is een veelvoorkomende oplossing, waarbij de kelder in de grond wordt ingebracht zonder eerst alle grond te ontgraven. Dit heeft als voordeel dat de kelder vaak vrij precies op de grens met een gebouw kan worden geplaatst. Bij de meeste afzinkkelders worden de kelderwanden trillingvrij zonder bodem en dak de grond ingebracht, dus alleen de aan elkaar bevestigde kelderwanden zakken de grond in. Dit is een veelgebruikte methode, vooral in gebieden met zachte grond.

De voordelen van een afzinkkelder zijn onder andere dat deze geschikt is voor het bouwen op de erfgrens of binnen de muren van het gebouw zelf. Daarnaast is het mogelijk om de kelder te gebruiken als opslagruimte of als ruimte voor technische installaties. De aanpak van een afzinkkelder vereist echter wel aandacht voor de juiste technieken en materialen, zoals het gebruik van snijmessen en het aanbrengen van isolatiepakketten.

Bronnen

wapening