Kelders en kunstwerken: de technische en historische kant van het Louvre

Published by Redactie on juli 13, 2025 | Category kelder

Het Louvre is niet alleen een van de meest beroemde musea ter wereld, maar ook een complexe bouwkundige entiteit die eeuwen lang de geschiedenis van Frankrijk en Parijs heeft vertegenwoordigd. Het museum is beroemd om zijn prachtige collecties en architectonische unieke structuur, maar minder bekend zijn de technische details rondom de kelders en de bewaring van kunstwerken. In dit artikel wordt ingegaan op de bouwkundige aspecten van het Louvre, met een focus op de kelders, hun functie in de bewaring van kunstwerken en de maatregelen die genomen worden bij natuurrisico’s zoals overstromingen.

Bouwkundige geschiedenis van het Louvre

Het Louvre heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 12e eeuw. Het begon als een middeleeuwse vesting die werd gebouwd door Koning Philippe Auguste in 1190 om de Seine te bewaken. In de loop der eeuwen evolueerde het gebouw van vesting tot koninklijk paleis en uiteindelijk tot het museum dat het tegenwoordig is. De oorspronkelijke stenen toren (de donjon) werd in 1517 afgebroken door François I, en sindsdien werd het gebouw herhaaldelijk gerestaureerd en uitgebreid onder invloed van verschillende architectonische stromingen.

De huidige vorm van het Louvre is het resultaat van bouwkundige inspanningen van verschillende Franse koningen, waaronder Lodewijk XIV, die het paleis in Versailles verlegde. Het gebouw werd in de 19e eeuw omgevormd tot een museum en werd in 1988 uitgebreid met de glazen piramide ontworpen door I. M. Pei, een symbool voor de moderne toegang tot het museum.

De kelders van het Louvre en hun functie

De kelders van het Louvre spelen een essentiële rol in de opslag en bewaring van kunstwerken. Deze ruimtes bevinden zich direct onder het hoofdgebouw en dienen als opslagruimte voor zowel archeologische artefacten als klassieke schilderijen. Tijdens extreme natuurremovers zoals overstromingen of hoge waterstanden wordt overwogen om kunstwerken uit de kelders te evacueren om schade te voorkomen. Dit is precies wat gebeurde tijdens de recente overstromingen in Parijs, waarbij de Seine tot 6 meter hoog stond, een niveau dat dicht bij de recordwaarden van 1910 komt.

Om de kunstwerken te beschermen, wordt er een tijdelijke evacuatie uitgevoerd. In dergelijke gevallen sluit het Louvre voor een bepaalde periode om de operatie van het verplaatsen van kunstwerken ongestoord te laten verlopen. De kelders zijn namelijk zo diep gelegen dat ze direct in gevaar komen bij overstromingen. De grond onder deze ruimtes kan vochtig worden, wat een risico vormt op kunstwerken, hoewel er geen directe dreiging van onderwater is.

Technische maatregelen voor kunstwerkbewaring

De opslag van kunstwerken in de kelders van het Louvre vereist geavanceerde technische maatregelen. Hoewel de kelders een stabiele omgeving bieden, zijn er diverse systemen in werking die de luchtvochtigheid en temperatuur constant monitoren. Dit is essentieel om de kunstwerken te beschermen tegen schimmelvorming, vochtige lucht of andere schadelijke omgevingsfactoren.

Tijdens de evacuatie van kunstwerken bij overstromingsrisico’s wordt gebruikgemaakt van speciale verpakkingen en transportmiddelen die gecontroleerde omstandigheden bieden. Kunstwerken worden met zorg en in overeenstemming met internationale standaarden verplaatst naar hogere lagen van het museum of naar tijdelijke bewaarplaatsen elders in Parijs. Deze procedures zijn het resultaat van jarenlange ervaring en samenwerking tussen museumbestuur, kunstconservatoren en bouwkundige experts.

Architectonische kenmerken van de kelders

De kelders van het Louvre zijn niet alleen technische ruimtes, maar ook historische getuigen van de bouwgeschiedenis van het museum. De vorming van deze ruimtes dateert uit de 18e eeuw en werd in de 19e eeuw verder uitgebreid. De stukken die in de kelders worden opgeslagen, zijn vaak oudere artefacten die niet direct tentoon te stellen zijn in de hoofdzaal, maar die toch essentieel zijn voor het begrijpen van de culturele en historische context van het museum.

De toegang tot deze kelders is beperkt en meestal alleen voor museumwerkers en experts. In tegenstelling tot openbare kelders in woningen of andere gebouwen, zijn de kelders van het Louvre geïsoleerd en zijn ze voorzien van een complexe ventilatiesysteem. Deze ventilatie zorgt ervoor dat de luchtvochtigheid op een stabiel peil blijft, wat van het grootste belang is voor de langdurige bewaring van kunstwerken.

Veiligheid en toegang bij natuurrisico’s

Overstromingen zijn niet de enige risico’s waaraan het Louvre blootstaat. De Seine is een natuurlijke grens voor Parijs, en in het verleden hebben historische overstromingen zoals die van 1910 grote schade veroorzaakt. In 2023 was het museum alweer genoodzaakt om maatregelen te nemen bij hoge waterstanden. Tijdens deze gebeurtenis werd het Louvre tijdelijk gesloten om kunstwerken uit de kelders te verplaatsen.

Bij dergelijke situaties wordt een duidelijke procedure gevolgd. Eerst wordt de situatie geëvalueerd door experts. Vervolgens worden kunstwerken met de nodige voorzichtigheid verplaatst naar veiligere ruimtes. Deze maatregelen zijn niet alleen van toepassing op het Louvre, maar ook op andere musea langs de Seine, zoals het Musée d'Orsay. Beide musea sluiten in dergelijke gevallen om te voorkomen dat kunstwerken beschadigd raken.

Kelders in particuliere woningen: een vergelijking

Hoewel de kelders van het Louvre een unieke rol spelen in de bewaring van kunst, kunnen vergelijkingen worden gemaakt met particuliere woningen die ook kelders bevatten. In de context van woningbouw zijn kelders vaak gebruikt voor opslag, technische installaties of als woonruimte. Een voorbeeld hiervan is te vinden in de woning aan de Paul Krugerstraat in Oosterbeek. Deze woning dateert uit 1883 en is voorzien van een kelder die onder andere gebruikt wordt als provisieruimte en berging. De kelder is niet alleen een praktische ruimte, maar ook een ruimte die onderhoud vereist. De woning is voorzien van dubbele beglazing en een betonlook aanrechtblad, wat bijdraagt aan de isolatie en het gebruiksgemak van de kelder.

In het geval van het Louvre is de technische uitvoering van de kelders aanzienlijk complexer. Er zijn geavanceerde isolatiesystemen, ventilatie, en bewakingsmechanismen in werking, die allemaal gericht zijn op de langdurige bewaring van kunstwerken. In particuliere woningen zijn dergelijke systemen zeldzaam, maar het is wel mogelijk om kelders te isoleren en te voorzien van een droogte- en vochtbeveiliging.

De toekomst van kelders in de bouwsector

De rol van kelders in de bouwsector is in de loop der jaren veranderd. In de 19e eeuw werden kelders hoofdzakelijk gebruikt als opslagruimte of als technische ruimte voor leidingen en installaties. Tegenwoordig zijn kelders vaak een onderdeel van het energieplan van een woning of gebouw. Door geisoleerde kelders te gebruiken, kunnen woningen warmer blijven in de winter en koeler in de zomer. Dit is ook een strategie die in het Louvre wordt toegepast, waarbij kelders worden gebruikt als een buffer tegen extreme weersomstandigheden.

In de toekomst is het waarschijnlijk dat kelders nog verder worden ingezet voor energieopslag en duurzame bouwmethoden. Bijvoorbeeld, door middel van geothermische systemen kunnen kelders worden gebruikt om warmte op te slaan of te genereren. Deze technologieën zijn momenteel nog in ontwikkeling, maar kunnen in de toekomst een essentiële rol spelen in de bouwsector.

Conclusie

De kelders van het Louvre zijn niet alleen een technische noodzaak, maar ook een historisch en cultureel belangrijk onderdeel van het museum. Zij dienen als opslagruimte voor kunstwerken en worden gebruikt om deze te beschermen tegen schade door overstromingen of andere natuurremovers. De bewaring van kunstwerken in deze ruimtes vereist geavanceerde technische maatregelen, waaronder isolatie, ventilatie en tijdelijke evacuatie bij nood. In dit kader is de rol van kelders in de bouwsector van groot belang, zowel voor musea als voor particuliere woningen. Het toekomstige gebruik van kelders in de bouwsector kan gericht zijn op duurzaamheid en energie-efficiëntie, waardoor kelders nog meer functies kunnen gaan vervullen dan alleen opslag of technische installaties.

Bronnen

schouw