Aardlekschakelaars, aarding en elektrische beveiliging in appartementen en gemeenschappelijke ruimtes

Elektrische installaties in appartementen en gemeenschappelijke ruimtes zoals traphalen en kelders vormen een essentieel onderdeil van de veiligheid en de werking van een woning. De discussies in de bronnen omtrent het gebruik van aardlekschakelaars, de aarding van installaties, en de plaatsing van beveiligingen geven een duidelijk beeld van de technische en normatieve richtlijnen die van toepassing zijn bij het ontwerpen, aanpassen of onderhouden van elektrische systemen in woningen en appartementsgebouwen.

Deze artikelen richten zich op de praktijk van elektrische installaties in appartementen, met een nadruk op de rol van aardlekschakelaars, de noodzaak van aarding en de toepassing van veiligheidsmaatregelen in zowel individuele woningen als gemeenschappelijke delen van het gebouw.

Aardlekschakelaars: 300mA of 30mA?

In de discussies uit de bronnen wordt regelmatig gesproken over de keuze tussen een 300mA en een 30mA aardlekschakelaar. Beide schakelaars dienen als beveiliging tegen aardleks, maar het verschil in stroomsnelheid heeft grote invloed op de toepassing.

Een 300mA aardlekschakelaar is meestal gebruikt in situaties waar het risico op aardleks laag is, zoals bij elektrische installaties in droge ruimtes. Deze schakelaar is geschikt om grotere stroompeiloverschrijdingen te detecteren zonder dat het systeem constant uitvalt. In België is het gebruikelijker om deze schakelaars toe te passen bij voedingskabels die vanuit de teller in de kelder naar de woning lopen. Dit is vooral het geval bij oude installaties of in gebouwen waar de aarding van gemeenschappelijke ruimtes beperkt is.

Een 30mA aardlekschakelaar, daarentegen, is veel gevoeliger en wordt meestal gebruikt in woningen zelf, bijvoorbeeld in de zekeringkast van elk appartement. Deze schakelaar reageert sneller op kleinere aardleksen en is daarom geschikt voor ruimtes waar elektrische apparaten dichter bij water of vochtige omstandigheden gebruikt worden, zoals keukens en badkamers.

In de context van de bronnen wordt ook aangegeven dat Nederland een voorkeur heeft voor 30mA aardlekschakelaars voor binneninstallaties. Dit verschil tussen Nederland en België is belangrijk om te begrijpen, aangezien elektrische normen per land kunnen variëren. In de praktijk betekent dit dat elektriciens bij aanpassingen of nieuwbouw rekening moeten houden met de nationale normen, en in sommige gevallen de regels van het buurland kunnen gebruiken als alternatief of aanvulling.

Plaatsing van aardlekschakelaars

De locatie van de aardlekschakelaar is een belangrijk aspect van de veiligheid en de gebruiksvriendelijkheid. In de bronnen wordt gesteld dat een aardlekschakelaar aan het begin van de installatie geplaatst kan worden, bijvoorbeeld in een zekeringkast in de woning. Dit heeft als voordeel dat de gebruiker direct toegang heeft tot de schakelaar zonder in de kelder of een verzegelde tellerkast te hoeven kijken.

Een nadeel van deze aanpak is dat er een risico is dat het systeem volledig uitschakelt bij een klein aardlek in een gemeenschappelijke ruimte, zoals een kelder. Dit kan leiden tot een ongemakkelijke situatie waarbij een gebruiker in de nacht naar de kelder moet om het probleem op te lossen.

Daarom wordt in sommige gevallen voorgesteld om de aardlekschakelaar bij de teller in de kelder te plaatsen. Dit maakt het systeem robuuster tegen kleinere storingen in gemeenschappelijke delen van het gebouw, maar het vereist wel extra toegang tot een kelder of een verzegelde ruimte.

In sommige gevallen is het ook mogelijk om meerdere aardlekschakelaars te gebruiken: één voor de gemeenschappelijke delen (bijvoorbeeld in de kelder) en één voor de individuele woning. Dit kan de flexibiliteit verhogen en het risico op volledige stroomonderbreking verminderen.

Aarding en veiligheid in elektrische installaties

Een goed aardingssysteem is essentieel voor de veiligheid van elektrische installaties. In de bronnen wordt genoemd dat in appartementen en gemeenschappelijke ruimtes, zoals kelders en traphalen, een aardgeleider van 16mm² aangeraden wordt. Deze afmeting zorgt voor voldoende geleiding van aardstroom en minimaliseert het risico op oververhitting of kortsluiting.

In de praktijk is het soms lastig om een goede aarding te realiseren in oude gebouwen, vooral in gemeenschappelijke ruimtes. In de bronnen wordt bijvoorbeeld een situatie beschreven waar een lichtpunt in een berging zonder aarding blijft functioneren. Hier wordt gesuggereerd om een trafo van 12 of 24 volt te gebruiken. Dit maakt het mogelijk om een LED-lamp aan te sluiten zonder aardgeleider, omdat het systeem dan volledig geïsoleerd is.

Hoewel dit een tijdelijke oplossing kan zijn, is het belangrijk om te begrijpen dat het niet voldoet aan alle veiligheidseisen. Het gebruik van een trafo om aarding te omzeilen is vaak alleen toegestaan in ruimtes met lage risico’s, zoals bergingen of kelders waar geen water of vocht aanwezig is.

In nieuwe installaties wordt vaak voorgeschreven dat alle elektrische systemen geaard moeten zijn, inclusief verlichting en stopcontacten. Dit geldt met name in ruimtes waar een hoger risico op elektrische schokken bestaat, zoals badkamers of koks. In gemeenschappelijke delen van een gebouw, zoals een traphal of kelder, moet dit eveneens gelden tenzij er een uitzondering is.

Beveiliging van voedingskabels

Een ander belangrijk aspect uit de bronnen is de beveiliging van voedingskabels. In oude gebouwen is het vaak gebruikelijk om een zekeringkastje te gebruiken tussen de verzegelde tellerkast en de zekeringkast in de woning. Deze kastjes zijn vaak geplaatst volgens de regels die gelden op het moment van de installatie, maar kunnen tegenwoordig niet altijd voldoen aan de huidige normen.

De keuze voor de juiste kabeltype en afmeting is ook belangrijk. In de bronnen wordt bijvoorbeeld verwezen naar de gebruik van een 4G4 kabel, die geschikt is voor 3x25A en voldoet aan de eisen voor een normale huisinstallatie. In gemeenschappelijke delen van het gebouw, zoals een kelder, moet vaak gebruik worden gemaakt van XVB-kabel, een type kabel dat beter bestand is tegen mechanische belasting en vocht.

Het gebruik van goed geïsoleerde kabels is vooral belangrijk in gemeenschappelijke ruimtes, omdat deze ruimtes vaak open toegang hebben en minder beheerd worden dan individuele woningen. In sommige gevallen is het ook vereist om halogeenvrije kabels te gebruiken, omdat deze minder giftige stoffen vrijgeven in het geval van brand.

Keuring en normen

Alle elektrische installaties moeten officieel gekeurd worden, vooral bij aanpassingen of nieuwbouw. In de bronnen wordt genoemd dat de AREI (Algemene Regels voor Elektrotechnische Installaties) een essentieel kader vormen voor het ontwerp en de uitvoering van elektrische systemen. Deze regels zijn bindend en worden vaak ingevoerd via een koninklijk besluit, wat betekent dat ze wettelijk verplicht zijn.

In de praktijk betekent dit dat elektriciens en eigenaars moeten rekening houden met de actuele normen bij elke aanpassing of installatie. Als er twijfel is over de toepassing van een regel, wordt vaak geadviseerd om contact op te nemen met een keuringsbureau of een keuringsinstantie. Deze partijen kunnen beoordelen of een installatie voldoet aan de veiligheidsnormen en of aanpassingen nodig zijn.

Het is ook belangrijk om te beseffen dat oudere installaties niet altijd voldoen aan de huidige normen. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om een herkeuring te laten uitvoeren. Dit geldt met name voor installaties die zijn aangelegd in de jaren 70 of vroeger, zoals in de bronnen genoemd. In die gevallen kan het nodig zijn om kabels te vervangen, aardlekschakelaars te installeren of de aardingssystemen aan te passen.

Toekomstgerichte oplossingen

In de discussies uit de bronnen komt ook de toekomstgerichte aanpak van elektrische installaties aan de orde. In Nederland is bijvoorbeeld een duidelijke trend waarneembaar om alle elektrische installaties te beveiligen met 30mA aardlekschakelaars. Dit is een aanpassing van de oude normen en maakt het systeem veiliger voor de gebruiker.

Daarnaast wordt in sommige gevallen voorgesteld om de teller in de woning zelf te plaatsen, direct naast de voordeur. Dit maakt het systeem flexibeler en voorkomt problemen met toegang tot verzegelde kelderruimtes. In de praktijk betekent dit dat er minder beveiligingen in gemeenschappelijke ruimtes zijn en dat de beheersing van het elektrische systeem centraal ligt in de individuele woning.

Conclusie

Elektrische installaties in appartementen en gemeenschappelijke ruimtes zoals kelders en traphalen vormen een complex onderdeel van de veiligheid en het comfort van een woning. De discussies uit de bronnen tonen aan dat het gebruik van aardlekschakelaars, de aardingssystemen en de beveiliging van voedingskabels essentieel zijn voor een veilige en functionele installatie.

De keuze tussen 300mA en 30mA aardlekschakelaars hangt af van de toepassing en de regelgeving in het betreffende land. In Nederland is er een voorkeur voor 30mA aardlekschakelaars, terwijl in België vaak 300mA schakelaars worden gebruikt voor voedingskabels in gemeenschappelijke ruimtes. De locatie van de aardlekschakelaar beïnvloedt ook de gebruiksvriendelijkheid van het systeem, met een voorkeur voor schakelaars in de woning zelf.

Aardingssystemen en kabelkeuzes zijn eveneens belangrijk, met een nadruk op het gebruik van 16mm² aardgeleiders en XVB-kabels in gemeenschappelijke ruimtes. Het is belangrijk om de elektrische installatie regelmatig te laten keuren, vooral bij aanpassingen of bij oude systemen.

Tot slot is het verstandig om rekening te houden met toekomstgerichte oplossingen, zoals het plaatsen van de teller in de woning zelf en het gebruik van 30mA aardlekschakelaars. Dit zorgt voor een veiligere en gebruiksvriendelijker elektrische installatie.

Bronnen

1. CircuitsOnline Forum