Emissieloos grondwerk: Uitdagingen en mogelijkheden in de bouwsector

Published by Redactie on juli 16, 2025 | Category grondwerk

In de huidige bouwsector is het thema duurzaamheid steeds relevanter geworden. Emissieloos grondwerk is daarbij een kernaspect, zowel voor de publieke sector als voor particuliere projectontwikkelaars. Met de opkomst van emissieloze machines en het sturen van gunningscriteria wordt een transformatie ingezet die de bouwsector kan veranderen. Maar hoe werkt emissieloos grondwerk in de praktijk, wat zijn de uitdagingen, en welke voorbeelden zijn al in de sector te vinden?

Emissieloos bouwen in de praktijk

Emissieloos bouwen betekent het overgaan van traditionele diesel- en benzinevoertuigen naar uitstootvrije machines, meestal elektrisch aangedreven. Dit is niet enkel een kwestie van technologie, maar ook van samenwerking, regelgeving en economische haalbaarheid. In dit opzicht speelt de publieke sector een centrale rol. Zoals aangegeven in de Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel (ZEB), is het aanbesteden met zero-emissie bouwmaterieel een belangrijk instrument om emissieloos grondwerk te stimuleren. Het zit namelijk in de gunningscriteria – maar dan op de juiste manier.

Aannemers zijn bereid om duurzamer te bouwen, maar ze moeten ook financieel rendabel zijn. Bas Drijvers en Gerrit Stubbe van gemeente Eindhoven stellen dat het gebruik van zero-emissie materiaal niet automatisch leidt tot een rendabele investering. Als bijvoorbeeld een aannemer investeert in een elektrische minigraver, maar een concurrent met een oudere, stookolie-afhankelijke machine de opdracht krijgt, dan is het moeilijk om de investering in duurzaam materieel te rechtvaardigen. Daarom is het essent om gunningscriteria zorgvuldig te formuleren, zodat ze daadwerkelijk stimulerend werken voor duurzaamheid.

De rol van samenwerking

De overgang naar emissieloos grondwerk vraagt niet alleen om technische innovatie, maar ook om samenwerking tussen verschillende partijen. Zoals beschreven in het project Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB), is het belangrijk dat ministeries, opdrachtgevers, brancheorganisaties en kennispartijen samen aan de slag gaan. Cumela, bijvoorbeeld, zag het gevaar van een versnipperde wet- en regelgeving en pleitte voor een bredere regelgeving die alle aspecten van emissieloos bouwen onder één noemer brengt.

SEB werkt aan een routekaart die het reductiepad voor uitstoot van mobiele werktuigen en bouwlogistiek beschrijft. Deze kaart is gebaseerd op een enquête over huidig en toekomstig aanbod van schone machines, de indeling van machines in categorieën, de totale kosten van aanschaf en bezit (TCO), financieringsmogelijkheden en eisen voor laadinfrastructuur. Het is duidelijk dat dit een complex proces is, waarin technische, financiële en logistieke aspecten samenkomen.

Investeringen en uitdagingen

Veel aannemers en bedrijven zijn bezig met het invoeren van emissieloze machines, maar de overgang is traag en gebeurt stapsgewijs. Damsteegt Oud-Alblas, bijvoorbeeld, is in de process van het omzetten van zijn verhuurvloot naar emissieloos materieel. De eerste KATO rupskranen zijn al geretrofit, waarbij de dieselmotor is verwijderd en een elektrische motor en accupakket zijn geïnstalleerd. Dit is een voorbeeld van hoe de transitie in de praktijk kan verlopen.

Toch blijft de uitdaging groot. Elektrisch bouwen is duurder dan traditioneel bouwen, zoals uitgelegd door Teun van Oord van Martens en Van Oord. De investering in emissieloze machines vraagt niet alleen hoge aanschafkosten, maar ook een geschikte laadinfrastructuur. Van Oord benadrukt dat het elektrificeren van zware machines een groot vraagstuk is. Het is daarom essent dat opdrachtgevers bereid zijn om extra te betalen voor emissieloze projecten. Gelukkig is dit volgens Van Oord al het geval bij opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat en waterschappen.

Voorbeelden en toekomstvisie

Ploegam is een ander voorbeeld van een bedrijf dat werkt aan emissieloze bouwplaatsen. Het familiebedrijf streeft naar een toekomst waarin bouwprojecten zonder vervuiling worden uitgevoerd, waarbij ook natuurvriendelijke oplossingen centraal staan. Bijvoorbeeld bij oevers die vroeger met veel stenen werden gemaakt, wordt nu steeds vaker gekozen voor natuurlijke materialen, waardoor de biodiversiteit kan groeien.

Een ander concreet voorbeeld is het vierdaags evenement van Martens en Van Oord met het thema “Wij Bouwen Samen Groen”. Tijdens dit evenement werden praktijkvoorbeelden getoond van emissieloos bouwen, duurzaam hergebruik van materialen en het bevorderen van biodiversiteit. Dit toont aan dat emissieloos grondwerk niet enkel technisch haalbaar is, maar ook visueel en ideologisch een sterk verhaal biedt.

Toekomstplannen en hulpvormen

Voor wie wil beginnen met emissieloos grondwerk, zijn er tools en documenten beschikbaar. De Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel heeft bijvoorbeeld een handreiking uitgebracht die praktijkvoorbeelden biedt en kennis verstrekt over het inkoopproces. Deze documenten kunnen gebruikt worden door andere publieke opdrachtgevers om hun eigen emissieloze projecten sneller te realiseren.

Toekomstplannen van Eindhovenaren en andere experts in de sector tonen dat er nog veel potentie is om emissieloos grondwerk te stimuleren. Factoren zoals de werkduur van machines, het transport naar de werklocatie en het gebruik van elektrische voertuigen zijn cruciale variabelen die bepalen of een project echt emissieloos is. De uitdaging blijft om deze variabelen op een realistische manier te benaderen, zonder het proces te vertragen of de kwaliteit in te boeten.

Conclusie

Emissieloos grondwerk is een realistische toekomstvisie voor de bouwsector, maar het vraagt om samenwerking, technische vooruitgang en economische haalbaarheid. De publieke sector speelt een centrale rol in het stimuleren van deze overgang via gunningscriteria en samenwerkingen zoals de Buyer Group ZEB en het project Schoon en Emissieloos Bouwen. Aannemers zoals Damsteegt, Martens en Van Oord en Ploegam tonen praktijkvoorbeelden van hoe emissieloos grondwerk in de praktijk kan verlopen.

Hoewel de uitdagingen nog groot zijn, is er duidelijk momentum in de richting van duurzaam bouwen. De transitie is traag, maar steeds duidelijker zichtbaar. Voor opdrachtgevers en aannemers is het essent om nu al te beginnen met het overwegen van emissieloze oplossingen, zowel in de aankoop van materieel als in het uitvoeren van bouwprojecten.