Geschiedenis van de riolering in Amsterdam: van vuil naar schoon water

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

De geschiedenis van de riolering in Amsterdam is een fascinerend verhaal over hoe de stad zich ontwikkelde van een stad met vies water en stank naar een plek waar het rioolstelsel een belangrijke bijdrage levert aan de hygiëne en het welzijn van de bewoners. De ontwikkeling van het rioleringssysteem in Amsterdam is een langdurig proces geweest, dat begon met primitieve oplossingen en leidde tot moderne technieken die het water in de stad zuiveren en de hygiëne verbeteren.

De oorsprong van de riolering in Amsterdam

In de negentiende eeuw was het water in de Amsterdamse grachten nog erg vervuild. Uitwerpselen, afval en zelfs dode dieren dreef rond, wat leidde tot veel ziektes zoals cholera. De stank was overal te bespeuren, en de hygiëne was onvoldoende. De oplossing lag in het aanleggen van een waterleiding voor de aanvoer van schoon water en het afvoeren van vuil water. In 1853 kreeg Amsterdam de eerste openbare fontein met water uit de duinstreek, wat een belangrijke stap was in de strijd tegen het vieze water.

De introductie van het Liernursysteem

In 1871 kwam ingenieur Liernur met het idee om huishoudelijk afvalwater en ontlasting te scheiden. Het Liernursysteem, dat werd aangelegd in de jaren 1870, was een van de eerste pogingen om het afvalwater op een systematische manier af te voeren. De poep werd met een wagen opgezogen en afgevoerd. Dit systeem, ook wel het vacuum-systeem genoemd, werd op grote schaal toegepast en bleef tot in de jaren 1910 in gebruik. Het was een betrekkelijk moderne oplossing, maar het stond niet in de verhouding tot de groeiende stad en de toenemende hoeveelheid afval.

De opkomst van het gemengde rioleringssysteem

Tijdens de jaren 1900-1930 werd in Amsterdam begonnen met het aanleggen van een gemengd rioleringssysteem. Hierbij werd zowel het afval- als regenwater in één riolering afgevoerd. Dit systeem was bedoeld om de hygiëne in de stad te verbeteren en de groei van de stad te ondersteunen. De aanleg van het gemengde systeem begon in 1906 en was in 1930 voltooid. De stad kreeg een beter overzicht van het afvalwater en kon dit beter afvoeren. Dit systeem was echter niet ideaal, aangezien het regenwater en het afvalwater in één riolering terechtkwamen, wat leidde tot problemen bij het zuiveren van het water.

De overgang naar een gescheiden riolering

In 1930 werd in Amsterdam begonnen met de aanleg van een gescheiden rioleringssysteem. In een gescheiden riolering wordt het afvalwater van huishoudens en bedrijven gescheiden afgevoerd naar de rioolzuiveringsinstallatie. Regenwater wordt meestal apart afgevoerd en op het oppervlakte water geloosd. Deze technische ontwikkeling maakte het mogelijk om de gezondheidsrisico’s in de stad te verminderen en de grachten weer schoner te maken. De overgang naar een gescheiden riolering was een belangrijke stap in de strijd tegen besmettelijke ziektes en het verbeteren van de hygiëne in de stad.

De ontwikkeling van rioolwaterzuiveringen

De eerste rioolwaterzuivering in Amsterdam werd in 1924 opgeleverd. Deze stond in Watergraafsmeer en was bedoeld om het afvalwater te zuiveren voordat het in het IJsselmeer terechtkwam. Tussen 1924 en 1939 werden er nog drie rioolwaterzuiveringen gebouwd. De technieken die werden toegepast, waren echter niet altijd effectief, aangezien de stadsbevolking groeide en de hoeveelheid afval toenam. In de jaren 1970 en 1980 werden de technieken verfijnd en werden er nieuwe zuiveringsinstallaties gebouwd, waaronder de zuivering in Amsterdam Oost, die in 1982 het eindpunt was van de smeerpijp.

De rol van de smeerpijp

De smeerpijp was een belangrijk onderdeel van het rioleringssysteem in Amsterdam. Het was een lange buis die het afvalwater naar de Zuiderzee leidde. Tot 1982 liep het afval van honderdduizenden Amsterdammers via de smeerpijp het IJsselmeer in. De smeerpijp had een grote invloed op de hygiëne in de stad, aangezien het de afvalwaterstromen kon beheren. In de jaren 1980 werd de smeerpijp vervangen door een nieuw systeem, dat de stad beter kon ondersteunen.

De invloed van het rioleringssysteem op de hygiëne

De ontwikkeling van het rioleringssysteem in Amsterdam had een grote invloed op de hygiëne in de stad. De grachten werden schoner, en de gezondheidsrisico’s werden verminderd. De strijd tegen ziektes zoals cholera werd gesteund door het aanleggen van het rioleringssysteem en de zuivering van het water. De stad werd een betere plek om te wonen, waarin de hygiëne en het welzijn van de bewoners werden geoptimaliseerd.

Conclusie

De geschiedenis van de riolering in Amsterdam is een langdurig proces geweest, dat begon met primitieve oplossingen en leidde tot moderne technieken die het water in de stad zuiveren en de hygiëne verbeteren. De overgang van het Liernursysteem naar het gemengde en gescheiden rioleringssysteem was een belangrijke stap in de strijd tegen besmettelijke ziektes en het verbeteren van de hygiëne in de stad. De ontwikkeling van rioolwaterzuiveringen en de rol van de smeerpijp waren cruciale elementen in dit proces. Tegenwoordig is het rioleringssysteem een belangrijk onderdeel van de infrastructuur van Amsterdam, dat bijdraagt aan een schoon en gezond leefmilieu voor de bewoners.

Bronnen

geschiedenis