Gresriolering uit de jaren 1900: een historische blik op het rioleringssysteem

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

De gresriolering uit de jaren 1900 vormt een belangrijk onderdeel van de historische bouwtechniek en het rioleringssysteem. In deze tijd was het gebruik van gresbuis het standaardmateriaal voor het aanleggen van rioleringen, met name in oudere huizen en gebouwen. De gresbuis, ook wel gietijzeren buis genoemd, was een veelgebruikt materiaal voor het afvoeren van afvalwater en regenwater. De historische context van dit systeem biedt inzicht in de technologie, de toepassing en de uitdagingen die hierbij hoorden.

Historische context van gresriolering

De geschiedenis van het rioleringssysteem gaat terug tot de Romeinen. In die tijd had men al een geavanceerd riolingsysteem, waarbij afvalwater via goten werd afgevoerd naar het riool. Na de ineenstorting van het Romeinse Rijk en tijdens de Middeleeuwen was er veel minder sprake van een goede riolering. Het afval, waaronder fecaliën, werd op straat geworpen, wat een belangrijke bron vormde van besmettelijke ziekten als de pest, cholera en tyfus. In de 18e eeuw ging men ertoe over om zogenaamde zinkputten te bouwen, waarin de fecaliën werden opgevangen. De zinkputten vormden een risico voor de gezondheid, omdat met micro-organismen besmet vocht vaak vanuit de beerputten de grond in sijpelde en in het grond- of oppervlaktewater terechtkwam.

Vanaf de helft van de negentiende eeuw maakte men in Nederland en bijvoorbeeld Frankrijk gebruik van het zogenaamde wisseltonnensysteem. Bij dit systeem deed men zijn behoefte boven een beerton. Deze werd eens in de zoveel tijd omgewisseld voor een schone ton. De volle tonnen werden opgehaald door zogenaamde beerwagens. Er hoefden geen ondergrondse riolen aangelegd te worden en daarom was dit systeem een stuk goedkoper dan de WC. Het besmettingsgevaar en de stankoverlast werden verminderd. In Amsterdam werd vanaf 1910 begonnen met de aanleg van een gemengd rioolstelsel. Men kwam er al snel achter dat men door toepassing van een gemengd stelsel de vervuiling verplaatste naar het oppervlaktewater. Daarom was Amsterdam in de jaren 1930 een van de eerste steden waar begonnen werd met de aanleg van een gescheiden rioolstelsel.

Toepassing van gresbuis in oudere huizen

In oudere huizen, zoals het huis van Gr. Peter uit de jaren 1900, was het gebruik van gresbuis veelvoorkomend. Deze buis was gemaakt van gres, een materiaal dat bestand is tegen corrosie en langdurige gebruik. In de tijd dat Gr. Peter zijn huis in de jaren 1900 had gekocht, was de riolering nog grotendeels gemaakt van gresbuis. Deze buis liep in een flauwe bocht en was moeilijk te vervangen. Gr. Peter dacht aan een flexibele uitvoering om het probleem op te lossen. Hij had al eerder een 125 mm buis van PVC geplaatst, die op een afstand van 12 meter naar de weg liep. Nu wilde hij een nieuwe riolering aanleggen voor een zwevend toilet en een nieuw afvoersysteem voor het wastafeltje.

Problemen met gresbuis en oplossingen

Een van de veelvoorkomende problemen met gresbuis is het ingroeien van boomwortels. Dit kan leiden tot verstoppingen en kan het rioleringssysteem onbruikbaar maken. In zo’n geval is het aan te raden om de riolering te vervangen, ook bestaat de mogelijkheid om de ingegroeide wortels weg te frezen. Daarnaast kan het gebruik van ontstoppingskorrels leiden tot verstoppingen, omdat deze kunnen samensmelten en kristalliseren in een buis. De substantie wordt zo hard als glas en kan sifons compleet in elkaar laten smelten.

Een ander probleem is het vastlopen van veren in de buis. Dit kan voorkomen als er niet voldoende ruimte is tussen de koppeling en de buis. Om eventuele ruimte tussen de koppeling en de buis op te vullen en de juiste afdichting te krijgen, kunnen de spie-einden van de gres- of gietijzeren buizen worden voorzien van de tokrolringen. Dit vult de ruimte in de koppeling op en zorgt voor een waterdichte afdichting. Er zijn ook overgangsstukken beschikbaar die geschikt zijn voor gebruik voor aansluiting van PVC buizen op gresbuizen of gietijzeren buizen. Deze overgangsstukken zijn gemaakt van PVC en zijn geschikt voor gebruik in de waterafvoer.

Praktijkvoorbeelden en ervaringen

Er zijn verschillende praktijkvoorbeelden van problemen met gresbuis en oplossingen. Bijvoorbeeld, in een appartementencomplex kwam een klant met een probleem van kattenbakstenen in de riolering. Deze werden door een dementerende bewoner in de riolering gelegd, wat leidde tot verstoppingen. Ook zijn er gevallen waarin speelgoed in de riolering terechtkwam, wat leidde tot verstoppingen. In een andere situatie werd een lijk in het riool aangetroffen, wat leidde tot paniek bij de bewoners. Deze situaties tonen aan dat het gebruik van het rioleringssysteem zorgvuldig moet worden beheerd om verstoppingen en schade aan het systeem te voorkomen.

Conclusie

De gresriolering uit de jaren 1900 speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van het riolingsysteem. In oudere huizen was het gebruik van gresbuis veelvoorkomend, en deze buis was bestand tegen corrosie en langdurige gebruik. Er zijn echter ook problemen met gresbuis, zoals het ingroeien van boomwortels en het vastlopen van veren in de buis. Om dit te voorkomen, is het belangrijk om regelmatig het rioleringssysteem te controleren en eventuele problemen op te lossen. Daarnaast zijn er oplossingen beschikbaar, zoals overgangsstukken en het gebruik van tokrolringen, om de afdichting te verbeteren. Het is belangrijk om het riolingsysteem goed te beheren om verstoppingen en schade aan het systeem te voorkomen.