Bouwknoop Fundering: Uitleg, Aandachtspunten en Rekenmethodiek

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Bouwknooppunten spelen een essentiële rol in de thermische prestatie van een gebouw. De bouwknoop fundering, in het bijzonder, is een van de meest gevoelige zones in de gebouwconstructie en vereist een zorgvuldige uitvoering om warmteverliezen en risico's op condensatie en schimmel te beperken. In dit artikel wordt een gedetailleerde toelichting gegeven op de bouwknoop fundering, rekenmethoden, regelgeving en praktische aandachtspunten voor het ontwerp en de uitvoering.

Wat is een bouwknoop?

Een bouwknoop is een punt in de gebouwconstructie waar verschillende bouwdelen samenkomen, zoals vloeren, muren, daken en gevels. Deze punten kunnen leiden tot verhoogde warmtedoorgang of het ontstaan van koudebruggen. Het begrip "koudebrug" is in de regelgeving vervangen door "bouwknoop", om een neutrale en technische benaming te gebruiken die geen negatieve associaties oplevert, zoals schimmelvorming of energieverlies.

De thermische prestatie van bouwknopen wordt gekarakteriseerd door de lineaire warmtedoorgangscoëfficiënt (ψe, in W/mK) en de puntwarmtedoorgangscoëfficiënt (χe, in W/K). Deze waarden worden gebruikt om het warmteverlies in bouwknopen nauwkeurig in te rekenen, naast de U-waarden van de afzonderlijke scheidingsconstructies.

Bouwknoop Fundering: Definitie en Toepassing

De bouwknoop fundering verwijst naar de aansluiting tussen een gevel en een vloerplaat. Deze aansluiting is van het type 'funderingsaansluiting' en vereist een zorgvuldige isolatietechniek, aangezien de randisolatie in deze zone direct invloed heeft op de thermische prestatie van het bouwsel.

Het ontwerp en de uitvoering van de randisolatie in deze zone heeft gevolgen voor zowel de U-waarde van de vloer als voor de berekening van de ψe-waarde van de bouwknoop. Het is daarom essentieel om hier een duidelijke keuze te maken: ofwel wordt het effect van de randisolatie meegenomen in de U-waarde van de vloer, ofwel in de ψe-waarde van de bouwknoop. In geen geval mag het effect dubbel worden meegenomen.

Rekenmethoden voor Bouwknopen

Er zijn twee aanvaarde methoden voor het beoordelen van bouwknopen in het kader van de EPB-regelgeving:

De vereenvoudigde methode (basisregels): Deze methode is toegankelijk voor vergunningsaanvragen sinds 2019 en stelt bouwers en ontwerpers in staat om standaardoplossingen toe te passen, die vooraf gevalideerd zijn. De basisregels zijn eenvoudiger in te controleren en voldoen in de meeste gevallen aan de thermische eisen.
De numerieke methode: Deze methode is technisch uitgebreider en maakt gebruik van berekende ψe- en χe-waarden, die worden gegenereerd via gevalideerde software. Deze waarden zijn meestal vereist voor complexe bouwknooppunten of als de bouwknopen niet volledig voldoen aan de basisregels.

Aandachtspunten bij Rekenmethoden

Indien de randisolatie reeds is meegenomen in de U-waarde van de vloer, mag het effect niet opnieuw worden ingerekend in de ψe-waarde van de bouwknoop.
Bij het gebruik van de vereenvoudigde methode is het essentieel om te controleren of het ontwerp overeenkomt met een EPB-aanvaarde bouwknoop, zoals beschreven in de Bouwknopenatlas van wienerberger.
In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van de zogenaamde "waarden bij ontstentenis", als een numerieke berekening niet de moeite waard is of te complex is. Deze waarden mogen echter slechts sporadisch gebruikt worden en leiden in veel gevallen tot een grotere toeslag op het K-peil.

Praktische Uitvoering van de Bouwknoop Fundering

De funderingsaansluiting is een gevoelige zone, waarbij de opbouw van de constructie een directe invloed heeft op de thermische prestaties. In dit kader is het belangrijk om de volgende aandachtspunten te hanteren:

Marge van 40 cm

Volgens de regelgeving moet de afwijkende opbouw van de aansluiting binnen de afmetingen van de vloer- en muurdikte blijven, plus een marge van 40 cm. Binnen deze grenzen hoeft er geen apart schildeel ingevoerd te worden, en wordt de afwijkende opbouw automatisch meegenomen in de berekening van de bouwknoop.

Wanneer de afwijkende opbouw deze marge overschrijdt, moet er wel een apart schildeel worden ingevoerd. Dit heeft als gevolg dat een nieuwe bouwknoop ontstaat, die afzonderlijk moet worden berekend en ingevoerd in de EPB-berekening.

Combinaties en Samenstellingen

In sommige gevallen kan de bouwknoop fundering samengaan met andere bouwknooppunten, zoals bijvoorbeeld een raam- of deurdorpel. Deze combinaties vormen een zogenaamde "gecombineerde bouwknoop". Het is belangrijk om te weten dat puntbouwknopen, zoals ophangpunten, nooit meegenomen mogen worden in een gecombineerde bouwknoop. Deze moeten afzonderlijk worden berekend.

Bouwknopenatlas van Wienerberger

Om het ontwerp en de berekening van bouwknopen te vereenvoudigen, heeft wienerberger de Bouwknopenatlas ontwikkeld. In deze atlas worden EPB-aanvaarde bouwknopen opgenomen, inclusief hun basisregels en numerieke waarden. Deze tool is bedoeld voor bouwers, ontwerpers en EPB-verslaggevers en faciliteert het controleren van bouwdetails, zodat de thermische prestaties van het project voldoen aan de wettelijke eisen.

Na het doorlopen van de Bouwknopenatlas voor een project, ontvangt de gebruiker een gedetailleerd verslag dat kan gebruikt worden voor de communicatie met andere bouwpartners en voor de EPB-berekening.

Bouwkundige Details en Oplossingen

Bij het ontwerpen en uitvoeren van bouwknooppunten is het aan te raden om gebruik te maken van bewezen en gevalideerde bouwkundige details. Deze details zijn beschikbaar in verschillende formaten, zoals PDF- en DWG-bestanden, en geven concrete voorbeelden van oplossingen die zowel energiezuinig als comfortabel en duurzaam zijn.

Deze detailtekeningen zijn gebaseerd op de basisregels voor EPB-aanvaarde bouwknopen en helpen om de extra toeslag op het K-peil tot een minimum te beperken. De toepassing van dergelijke details zorgt niet alleen voor een betere thermische prestatie, maar ook voor een hogere bouwkwaliteit.

Conclusie

De bouwknoop fundering is een essentieel onderdeel van de gebouwconstructie en vereist een zorgvuldige aanpak om thermische verliezen te beperken en het risico op condensatie en schimmel te verminderen. Het kiezen voor de juiste rekenmethode en het toepassen van EPB-aanvaarde bouwdetails zijn cruciaal om aan de regelgeving te voldoen en een duurzame bouwte ontwerpen.

Zowel de vereenvoudigde methode via de basisregels als de numerieke methode met ψe- en χe-waarden zijn toegestaan, afhankelijk van de complexiteit van het bouwknoppunt. Het gebruik van de Bouwknopenatlas van wienerberger en de beschikbare detailtekeningen biedt bouwers en ontwerpers een waardevolle ondersteuning bij de realisatie van efficiënte en duurzame bouwknooppunten.

Bronnen

bouwknopen