Funderingen op staal in Haarlem: uitdagingen, inspectie en herstelopties

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

In de wijk Rozenprieel in Haarlem is sinds enkele jaren intensief werk gelegd op het herstellen van funderingen van woningen. Hier, in een gebied dat ligt in een kromming van het Spaarne, zijn de grond- en funderingsproblemen gevolgen van de specifieke bodemstructuur, namelijk veen- en kleigrond. In dit artikel wordt ingegaan op het fenomeen funderingen op staal, de uitdagingen die hiermee gepaard gaan, en hoe inspectie en herstel in de praktijk worden uitgevoerd. De informatie is gebaseerd op gegevens uit funderingsonderzoeken, gemeentelijke regelgeving en praktijkervaring in de regio Haarlem.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal verwijst naar een constructie waarbij het bouwwerk op een relatief ondiepe, stevige ondergrond rust, vaak in de vorm van een brede bakstenen of betonnen basis die boven het grondoppervlak ligt. Deze fundering is niet gebaseerd op houten of betonnen palen die diep in de grond zijn getimmerd of geboord. In plaats daarvan steunt het gebouw direct op het grondoppervlak of op een laag die niet diep genoeg is om de druk van het bouwwerk te kunnen dragen.

Deze type fundering kan voorkomen in zand-, klei- en veengebieden. In veen- en kleigebieden is de stabiliteit van dergelijke funderingen echter vaak aan twijfel onderhevig, vooral wanneer de bodem zakt of verandert ten gevolge van natuurlijke processen of menselijke activiteit. In dergelijke gevallen kan de fundering verzakken, wat leidt tot scheuren in muren, daken of vloeren.

Problemen met funderingen op staal in Haarlem

In de wijk Rozenprieel in Haarlem zijn woningen met funderingen op staal al jarenlang in het oog gehouden. De bodem is hier namelijk voor een groot deel bestaande uit veen en klei, die vooral in het verleden gevoelig zijn voor verzakkingen. Hierdoor is het risico op funderingsproblemen aanzienlijk. De uitdaging bij funderingen op staal ligt erin dat het niet altijd eenvoudig is om de mate van verzakking of de stabiliteit van de fundering te beoordelen. De schade is vaak pas zichtbaar wanneer de bovengrondse structuren al aanzienlijke beschadigingen vertonen.

Een voorbeeld hiervan is het woonblok aan de Korte Poellaan, waar een woning zichtbaar staat "op staal". Hierbij is sprake van een fundering die rust op een brede bakstenen basis, maar die geen diepe palen bevat. Bij inspectie bleek dat de fundering ernstig was gerafeld, met brede scheuren in de blootgelegde stenen constructie.

Golfbeweging in bouwblokken

In het Rozenprieel zijn de funderingsproblemen ook geëxagereerd door de natuurlijke bodemverschuivingen. De bodem is onregelmatig aan het verzakken, wat leidt tot wat adviseur Mark Born van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsherstel (KCAF) beschrijft als een "golfbeweging" in bouwblokken. Dit betekent dat sommige panden meer verzakken dan andere, wat leidt tot spanningen en scheuren tussen huizen die oorspronkelijk gelijkhoog stonden. Deze golfbeweging maakt het herstel van funderingen extra complex, omdat het herstel van één pand vaak ook aangrenzende woningen beïnvloedt.

Funderingsonderzoek en inspectie

Om funderingsproblemen op te sporen, wordt er gebruikgemaakt van funderingsonderzoek. Dit onderzoek moet conform de F3O-richtlijnen worden uitgevoerd, die ook door het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) worden ondersteund. De richtlijnen voor funderingsonderzoek zijn onder meer:

Richtlijn Houten Paalfunderingen onder gebouwen – Onderzoek en beoordeling (3e herziene editie, Delft, oktober 2016)
Onderzoek en beoordeling van funderingen op staal (ondiepe funderingen) (Rotterdam, februari 2014)

Het funderingsonderzoek bestaat vaak uit het graven van inspectieputten, waarbij minimaal drie funderingspalen zichtbaar worden gemaakt voor inspectie. Bij funderingen op staal wordt een gat gegraven om inzicht te krijgen in de opbouw en dimensionering van de fundering.

De inspectieputten maken het mogelijk om de staat van de fundering te beoordelen en eventuele schade vast te stellen. Een belangrijk aspect van het onderzoek is ook het nemen van houtmonsters bij houten paalfunderingen, die vaak verzwakt zijn door bacteriële aantasting. Deze monsters worden geanalyseerd om de restlevensduur van de palen te bepalen.

Funderingsherstel: een complexe klus

De funderingsherstelprojecten in Haarlem zijn niet alleen technisch uitdagend, maar ook logistiek en financieel complex. De wijk Rozenprieel bevat zowel huur- als koopwoningen, wat betekent dat de woningcorporatie Ymere niet altijd direct verantwoordelijk is voor het herstel van funderingen. In veel gevallen moeten eigenaren van particuliere woningen zelf besluiten of zij investeren in funderingsherstel, een beslissing die vaak emotioneel en financieel zwaar weegt.

Het gemiddelde herstelbedrag ligt rond de 50.000 euro, volgens Mark Born. Dit bedrag is niet zichtbaar in de vorm van een nieuwe badkamer of keuken, maar wordt geïnvesteerd in de bodem, waar schade pas later opduikt als het niet gehersteld wordt. Voor particuliere bewoners is het daarom lastig om deze investering te rechtvaardigen, vooral wanneer de verwachting is dat de woning binnen korte tijd wordt verkocht.

Subsidies en regelgeving

In de gemeente Haarlem zijn subsidies beschikbaar voor funderingsonderzoek, vooral voor woningen die zijn gebouwd vóór 1970. Deze subsidies zijn bedoeld voor eigenaar-bewoners, die zowel eigenaar als bewoner zijn van hun woning. Het subsidieplafond bedraagt jaarlijks €75.000 en is van toepassing op kosten die verband houden met funderingsonderzoek.

De subsidies zijn onderdeel van een regeling die is opgesteld conform de Algemene Subsidieverordening van de gemeente Haarlem. De subsidie is uitsluitend bedoeld voor het uitvoeren van funderingsonderzoek en niet voor het daadwerkelijke herstel van de fundering. Het onderzoek moet conform de F3O-richtlijnen worden uitgevoerd, en de resultaten worden verwerkt in een onderzoeksrapport, dat vervolgens kan dienen als basis voor verdere actie.

Kosten van funderingsherstel

Het herstellen van een fundering op staal is een specialistische klus die vaak dure kosten met zich meebrengt. De prijsvariaties zijn groot, afhankelijk van de grootte van de fundering, de aard van de schade en de vereiste herstelmaatregelen. In de praktijk is het moeilijk om vooraf vast te stellen wat het precieze kostenbedrag is, aangezien aannemers vaak vrijblijvende offertes geven en de werkelijke kosten pas duidelijk worden tijdens of na de uitvoering.

Casius, een platform voor contact met erkende vakbedrijven, geeft een overzicht van de gemiddelde kosten voor funderingswerken in Haarlem. Voor funderingsherstel op 20 m² kan men rekenen op een aanzienlijke investering. Dit geldt ook voor aanbouwen of uitbreidingen, waarbij een nieuwe fundering vaak vereist is om schade te voorkomen. Zonder stevige fundering is het risico groot dat dergelijke verbouwingen zetten en schade oplopen.

Veiligheid en duurzaamheid in het herstelproces

Bij funderingsherstelprojecten wordt ook steeds meer aandacht besteed aan veiligheid en duurzaamheid. Het herstellen van funderingen is namelijk niet alleen een kwestie van technische correctheid, maar ook een kwestie van bouwveiligheid. In de praktijk wordt gebruikgemaakt van moderne materialen en technieken die zowel duurzaam zijn als efficiënt.

Het gebruik van houten palen, bijvoorbeeld, is tegenwoordig vaak niet meer het meest duurzame keuze, aangezien deze palen gevoelig zijn voor bacteriële aantasting. Daarom worden ook alternatieven zoals beton- of stalen palen steeds vaker in overweging genomen, vooral bij nieuwe funderingswerken of bij herstelprojecten waarbij de oude fundering volledig vervangen moet worden.

Conclusie

Funderingen op staal in Haarlem vormen een complexe uitdaging, vooral in gebieden met veen- en kleigrond. De verzakkingen van de bodem en de golfbeweging in bouwblokken maken het herstel van funderingen een delicate en vaak kostbare klus. Funderingsonderzoek is hierbij essentieel om de staat van de fundering te beoordelen en eventuele herstelmaatregelen in te plannen. De richtlijnen van F3O en KCAF bieden hierbij een gestandaardiseerd kader, terwijl subsidies van de gemeente Haarlem een beperkte financiële ondersteuning kunnen bieden.

Voor particuliere bewoners betekent funderingsherstel vaak een grote emotionele en financiële inzet. Het is een investering in de toekomst van de woning, die vaak niet direct zichtbaar is, maar wel essentieel is voor de veiligheid en de waarde van het pand. Voor woningcorporaties is funderingsherstel een strategische keuze om de levensduur van hun woningbestand te verlengen en te verhogen.

Bronnen

staal