Fundering op staal: Bouwtechniek, toepassing en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis van een stabiel en duurzaam gebouw. In de Nederlandse bouwsector is de fundering op staal een veelgebruikte en kostenefficiënte methode, vooral geschikt voor kleine bouwwerken of aanbouwen waarbij de ondergrond draagkrachtig is. In dit artikel wordt ingegaan op de bouwtechniek van een fundering op staal, de toepassing in de praktijk, aandachtspunten bij de uitvoering en de voor- en nadelen van deze funderingsmethode. Alles is gebaseerd op recente en betrouwbare informatie uit het bouwbedrijf en bouwtechnische normen.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een bouwtechniek waarbij dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, direct op de draagkrachtige bodem rusten. De term "fundering op staal" heeft niets te maken met het bouwmateriaal staal; de benaming komt uit het Oudgermaans en betekent zoiets als "rusten op" of "vaste plaats". In de praktijk is het een methode die meestal wordt toegepast op circa 80 tot 100 cm onder het maaiveld, waar een harde en stabiele zandlaag aanwezig is. Dit wordt ook wel een "fundering op zand" genoemd.

De fundering op staal is geschikt voor lichte gebouwen of aanbouwen, zoals woninguitbreidingen, garages of tuinhuisjes, zolang de ondergrond voldoende draagkracht heeft. Wanneer de ondergrond niet stabiel genoeg is, zoals bij klei- of veenbodems, is een paalfundering vaak een betere optie.

Soorten funderingen op staal

Een fundering op staal kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, elk met hun eigen voor- en nadelen. De drie meest gebruikte varianten zijn:

Plaatfundering: Hierbij wordt een zware betonnen plaat gelegd die het hele gebouw ondersteunt. Deze methode is geschikt voor zwaardere constructies.
Strookfundering: Deze vorm van fundering bestaat uit stroken beton die onder de dragende muren zijn aangelegd. Het zorgt ervoor dat de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld.
Poerfundering: Deze fundering bestaat uit afzonderlijke poeren onder kolommen of pilaren. Het is een gerichte ondersteuning die goed werkt bij zwaardere belastingen of bij asymmetrische bouwconstructies.

Naast deze conventionele methoden is er ook een alternatief: fundering op palen. Deze wordt toegepast wanneer de bovenste bodemlagen niet draagkrachtig genoeg zijn om een fundering op staal aan te leggen. Bij deze methode worden palen in de grond gedreven of gecast, die het gewicht van het gebouw naar diepere, stevige lagen overbrengen.

Bouwtechniek en uitvoering

De uitvoering van een fundering op staal vereist een zorgvuldige voorbereiding. Eerst wordt een grondverzandingsonderzoek uitgevoerd, waarbij de draagkracht van de ondergrond wordt bepaald. Dit is belangrijk om te bepalen of de grond geschikt is voor een fundering op staal. Wanneer de grond voldoet, kan de fundering worden aangelegd.

De basis van een fundering op staal bestaat meestal uit een sleuf die is gevuld met (gewapend) beton. Om de fundering extra sterk te maken, wordt er vaak wapening in het beton verwerkt. In sommige gevallen kan er ook gebruik worden gemaakt van stampbeton, een sterkere vorm van beton dat minder water bevat en in sommige gevallen zelfs zonder wapening kan worden gebruikt.

Een belangrijk aspect bij de uitvoering is het gebruik van een bekisting. Dit zijn houten platen die het beton tegenhouden, zodat het in de juiste vorm kan stollen. Binnen de bekisting wordt vaak wapening verwerkt om de fundering extra sterk te maken. In sommige gevallen kan een fundering op staal ook zonder bekisting worden gemaakt, bijvoorbeeld bij het gebruik van stampbeton.

Aandachtspunten bij het maken van een fundering op staal

Bij de uitvoering van een fundering op staal zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten:

Vorstvrij leggen: De fundering moet voorstvrij worden aangelegd om opvriezen te voorkomen. Dit betekent dat de onderkant van de fundering op een diepte moet liggen die niet onder de vorstgrens komt.
Grondverzandingsonderzoek: Voorafgaand aan de bouw moet een grondverzandingsonderzoek worden uitgevoerd om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal. Dit is een essentieel onderdeel van de bouwplanning.
Calculatie door een constructeur: Het is verstandig om een constructeur te betrekken bij de planning van de fundering. Deze expert berekent de benodigde afmetingen van de fundering en geeft aan welke materialen en technieken het beste passen bij het project.
Diepte en breedte: Volgens de Nederlandse bouwnorm NEN 6744 mag een fundering op staal niet dieper zijn dan vijf maal haar kleinste dwarsafmeting. De breedte en hoogte van de funderingsvoet worden berekend op basis van de belasting in kN/m en het draagvermogen van de ondergrond.
Zand- en mergelgrond: Een fundering op staal is meestal geschikt voor zand- en mergelgrond. De zandlaag mag maximaal drie meter onder het grondoppervlak liggen.

Voordelen en nadelen

Een fundering op staal heeft een aantal duidelijke voordelen:

Kostenefficiëntie: In vergelijking met paalfundering is een fundering op staal over het algemeen goedkoper, omdat er minder werk is aan het plaatsen van palen.
Eenvoudige uitvoering: De bouwtechniek is relatief eenvoudig en vereist minder gespecialiseerde apparatuur.
Snelle uitvoering: Omdat de fundering direct op de vaste grond rust, is de bouwtijd vaak korter dan bij andere funderingsmethoden.

Hoewel de fundering op staal voordelen heeft, zijn er ook beperkingen:

Gespecialiseerde expertise vereist: Het bepalen van de draagkracht van de ondergrond en de juiste afmetingen van de fundering vereist expertise. Hierbij is het verstandig om een constructeur of aannemer te betrekken.
Beperkte toepassing: Deze methode is niet geschikt voor zachte of instabiele grond. In dergelijke gevallen is een paalfundering beter.

Moderne technieken en duurzaamheid

De bouwsector blijft innovatief, en ook bij funderingen op staal zijn er moderne technieken die de efficiëntie en duurzaamheid verhogen. Zo wordt er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van piepschuimelementen in de fundering, wat zorgt voor een lichtere belasting en extra isolatie. Ook zijn er compenserende funderingen, waarbij de grond wordt uitgegraven en vervolgens opnieuw geïnjecteerd, wat voordelen biedt op het gebied van stabiliteit en duurzaamheid.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode in de bouwsector, met name geschikt voor kleine gebouwen en wanneer de ondergrond draagkrachtig is. Deze methode vereist een goede voorbereiding en berekening van de benodigde afmetingen, waarbij rekening wordt gehouden met de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond. Moderne technieken zoals het gebruik van piepschuimelementen en compenserende funderingen maken de methode nog efficiënter en duurbaarder. Voor zachte of instabiele grond blijft paalfundering vaak de betere optie. Fundering op staal blijft echter een betrouwbare keuze voor vele woningen en kleinere projecten in Nederland.

Bronnen

staal