Fundering op zandgrond: Wat is belangrijk bij de keuze en uitvoering?

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Bij het bouwen of verbouwen van een woning speelt de fundering een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. In Nederland wordt vaak gefundeerd op zandgrond, een dragende ondergrond die geschikt is om een gebouw op te bouwen. Echter, het kiezen van de juiste funderingssystematiek hangt sterk af van de bodemstructuur, de diepte van de zandlaag en andere factoren. In dit artikel wordt ingegaan op funderen op zandgrond, de mogelijke funderingtypes, de voordelen en nadelen, en de belangrijkste stappen om een betrouwbare fundering te realiseren.

Waarom is funderen op zandgrond belangrijk?

Funderen op zandgrond is nodig om ervoor te zorgen dat de belasting van het gebouw veilig en gelijkmatig over de grond wordt verdeeld. Zand is een dragend materiaal dat weinig vocht opneemt en daardoor minder gevoelig is voor verzakkingen dan bijvoorbeeld klei of veen. Wanneer een fundering op zandgrond wordt geplaatst, rusten muren of wanden direct op de draagkrachtige bodem. Dit zorgt voor stabiliteit en voorkomt ongewenste bewegingen in de structuur.

Het is belangrijk om te weten dat funderen op zandgrond niet altijd mogelijk is. Een zandlaag moet namelijk binnen een bepaalde diepte boven het maaiveld liggen. Als de zandlaag dieper dan 3 meter ligt, is een fundering op palen noodzakelijk. Dit is een andere techniek die dieper in de grond werkt en dus een sterkere, maar duurder, funderingsoplossing biedt.

Fundering op staal: Wat houdt dit in?

Een fundering op staal is een term die vaak verwarring oproeft, omdat het niets te maken heeft met het materiaal staal. De oorsprong van de term ligt in het oudhollands en betekent simpelweg "op de beschikbare grond". Dit betekent dat de fundering direct onder het grondoppervlak wordt geplaatst, waar een zandlaag moet liggen.

De meest gebruikte vormen van fundering op zandgrond zijn:

Plaatfunderingen
Poerfunderingen
Strookfunderingen

Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit een massieve betonplaat die in de grond wordt geplaatst. Deze vorm wordt vaak gebruikt bij woningen met een vrij plat bouwterrein. De plaat rust direct op de zandgrond en zorgt voor een gelijkmatige drukverdeling.

Een belangrijk aspect bij de uitvoering van een plaatfundering is de verdeling van krachten over de betonnen vloer. Hierbij is het van belang om correct te wapenen en eventuele concentraties van belastingen te vermijden. Echter, een nadeel van plaatfunderingen is dat er sprake kan komen van ongelijke zakkingen. Zo kan de plaat aan de ene kant doorzakken en aan de andere kant niet, wat leidt tot schuiven van de plaat en vervolgens scheuren in de muren.

Strookfundering

Bij een strookfundering wordt een strookvormige betonconstructie onder de muren van het gebouw geplaatst. Deze vorm is vooral geschikt bij woningen met een vrij uniform bouwterrein en waar de zandlaag dicht onder het maaiveld ligt. De strookfundering is doorgaans goedkoper dan een plaatfundering, maar eveneens gevoeliger voor ongelijke zakkingen.

Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit losse betonblokken of -constructies die onder de muren of kolommen van een gebouw worden geplaatst. Deze vorm wordt vooral gebruikt in gevallen waarin de belasting van het gebouw niet gelijkmatig verdeeld is of waar specifieke zones extra dragende kracht nodig hebben. Poerfunderingen zijn flexibel in toepassing, maar vereisen wel zorgvuldige planning om de belastingen correct te verdelen.

Fundering op palen: Wanneer en waarom?

Als de zandlaag dieper dan 3 meter ligt, is een fundering op palen de enige optie. Hierbij worden palen in de grond geboord of geslagen tot een dragende laag bereikt is. De palen dragen vervolgens de belasting van het gebouw naar diepere, stabieler ondergronden.

De voordelen van funderen op palen zijn:

Hogere draagkracht: Palen reiken dieper en bereiken dus stevige, dragende laag.
Minder gevoelig voor ongelijke zakkingen: Omdat de belasting wordt overgebracht op meerdere punten, is het risico op schuiven of scheuren kleiner.

De nadelen zijn:

Hoogere kosten: Het gebruik van palen vereist meer materialen en apparatuur, wat de kosten aanzienlijk opdrijft.
Moeilijker uitvoering: Funderen op palen vereist vaak geavanceerde machines en expertise.

Toch is funderen op palen vaak de veiligste optie, vooral bij grotere of zwaardere constructies. In het Westen en Noorden van Nederland, waar de zandlagen dieper liggen, is funderen op palen daarom de meest gebruikte methode.

Typen palen

Er zijn verschillende soorten palen die gebruikt kunnen worden bij fundering op palen:

Houten palen: In het verleden vaak gebruikt, maar tegenwoordig steeds minder omdat ze minder duurzaam zijn.
Betonpalen: De meest gebruikte vorm tegenwoordig. Betonpalen zijn duurzaam, sterk en geschikt voor diverse grondsoorten.
Stalen palen: Vaak gebruikt bij zware constructies. Stalen palen zijn licht en makkelijk in te slaan, maar gevoeliger voor corrosie.

Funderingsberekening: Waarom is dit essentieel?

Het kiezen van de juiste funderingssystematiek is slechts het eerste deel van het proces. Daarnaast is het belangrijk om een funderingsberekening uit te voeren. Deze berekening wordt door een constructeur of bouwkundig ingenieur gemaakt en bepaalt onder andere:

Het type fundering dat nodig is (plaat, strook of paal).
De afmetingen van de fundering.
De benodigde wapening en materialen.
De drukverdeling over de grond.

De funderingsberekening is niet alleen belangrijk voor de technische uitvoering, maar ook voor het verkrijgen van een bouwvergunning. Daarnaast kan deze berekening gebruikt worden voor de verzekering en als onderdeel van de bouwhandleiding voor de aannemer.

Voorbereiding: Terreinverkenning en historisch onderzoek

Voor het plaatsen van een fundering is het belangrijk om eerst een grondige terreinverkenning uit te voeren. Dit omvat zowel een historisch onderzoek als een fysieke inspectie van het bouwterrein. Tijdens deze verkenning wordt gekeken naar:

De geschiedenis van het terrein (via archieven en oude documenten).
De huidige afmetingen van het terrein.
Begroeiing, sloten, leidingen en andere ondergrondse structuren.
De ondergrond (via boringen en andere technieken).

Deze informatie helpt bij het bepalen van de diepte van de zandlaag en de geschiktheid van het terrein voor een fundering op zandgrond of palen.

Risico’s bij fundering op zandgrond

Hoewel fundering op zandgrond de goedkope en meest gebruikte optie is in veel delen van Nederland, zijn er ook risico’s:

Ongelijke zakkingen: Omdat funderingen op zandgrond dicht onder het grondoppervlak liggen, zijn ze gevoeliger voor schommelingen in de bodem, vooral bij vochttoetreding.
Schade aan de structuur: Ongelijke zakkingen kunnen leiden tot scheuren in muren, vloeren en daken.
Verkeerde combinaties: Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat alle delen van een woning op dezelfde funderingsmethode zijn gebouwd. Zo kan het gebeuren dat een aanbouw op een fundering op staal is geplaatst, terwijl het hoofdgebouw op paalfundering staat. Hierdoor kan de aanbouw doorzakken, terwijl het hoofdgebouw blijft staan, wat leidt tot scheuren en schuivingen.

Grondverbetering: Mogelijke oplossing?

Wanneer de zandlaag niet direct onder het maaiveld ligt, maar binnen de 3 meter, kan het soms mogelijk zijn om de grond te verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door:

Voorbelasten: Grote hopen zand worden op het terrein geplaatst om de bodem te comprimeren. Hierdoor wordt een deel van de zakking al voorgedragen voordat het gebouw op de fundering komt.
Grondversterking: Door middel van injectie of andere technieken kan de grond worden versterkt om de draagkracht te vergroten.

Deze methoden zijn echter niet altijd toepasbaar en vereisen vaak professionele hulp.

Conclusie

Funderen op zandgrond is een essentieel onderdeel van elk bouw- of verbouwproject. Het kiezen van de juiste funderingssystematiek hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de diepte van de zandlaag. In de meeste gevallen is een fundering op staal de meest logische keuze wanneer de zandlaag binnen 3 meter van het grondoppervlak ligt. Bij diepere zandlagen is een fundering op palen nodig, al is deze optie duurder.

Ongeacht de keuze voor funderingsmethode, is het belangrijk om een funderingsberekening uit te voeren en de uitvoering professioneel te laten doen. Dit zorgt niet alleen voor veiligheid, maar ook voor duurzaamheid en voorkomt ongewenste schade aan de structuur. Daarnaast is een goede terreinverkenning onmisbaar om het juiste type fundering te kiezen en eventuele risico’s in te schatten.

Bronnen

zandstorten