Grondzakking onder fundering: oorzaken, risico’s en oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Grondzakking onder de fundering van een woning is een serieuze aangelegenheid die zowel bouwmeesters als woningeigenaren moet bekoren. Deze problematiek kan leiden tot scheuren in muren, klemmende deuren, verzakte vloeren, en zelfs tot volledige instorting in extreme gevallen. Door klimaatverandering en droge perioden nemen funderingsproblemen in Nederland sterk toe. In dit artikel worden de oorzaken van grondzakking onder funderingen besproken, samen met de risicogebieden, het verband met het type fundering en mogelijke oplossingen.

Oorzaken van grondzakking onder fundering

Er zijn meerdere factoren die kunnen leiden tot grondzakking onder fundering. De belangrijkste oorzaken zijn:

Daling van het grondwaterpeil: In droge perioden daalt het grondwaterpeil, waardoor houten palen bloot komen te staan en gaan rotten (paalrot). Dit is vooral een probleem in gebieden waar woningen op houten palen staan.
Zakkende grondlagen: In sommige gebieden is de ondergrond ongelijkmatig of zachte bodem aanwezig, zoals veen of klei. Deze grondlagen kunnen inklinken, waardoor de fundering onder het huis verloren gaat.
Ondiepe fundering op zachte grond: In het verleden werden vaak ondiepe funderingen aangebracht op zachte grond, zoals zand, terwijl een diepere fundering vereist was. Deze woningen zijn nu kwetsbaar voor verzakking.
Extreem klimaat: Langdurige droogte of zware regenval kan de ondergrond beïnvloeden, wat kan leiden tot grondzakking. Dit is een gevolg van de veranderende klimaatomstandigheden in Nederland.

Deze oorzaken zijn vaak het resultaat van combinaties van bouwtechnieken uit vroegere tijden en de huidige omstandigheden. Bijvoorbeeld woningen gebouwd voor 1970 zijn vaak nog op houten palen gefundeerd. Deze palen moeten onder het grondwater blijven staan om te voorkomen dat ze rotten. In droge perioden kan het waterpeil echter zo ver dalen dat de palen boven water komen, wat leidt tot paalrot en dus tot funderingsproblemen.

Risicogebieden en herkenning van funderingsproblemen

In Nederland zijn er duidelijke risicogebieden waar funderingsproblemen vaker voorkomen. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een landelijke kaart gemaakt die de concentratie van funderingsproblemen weergeeft. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer meldingen er zijn gedaan over funderingsproblemen. Deze kaart is gebaseerd op meldingen van woningeigenaren en biedt een goed overzicht van de risico’s per regio.

De meeste funderingsproblemen in Nederland vinden plaats in gebieden met onderheide woningen. Hier is de fundering vaak op houten palen gebouwd. In droge perioden kan het grondwaterpeil dalen, zodat de palen bloot komen te staan en gaan rotten. In gebieden met een ondergrond van klei of zand wordt vaak een ondiepe fundering gebruikt, wat ook risico’s oplevert, vooral als de grond inklinkt.

Een woningeigenaar kan funderingsproblemen herkennen aan:

Scheuren in de muren
Verzakte vloeren of vloeren die scheef staan
Klemmende deuren of ramen
Roken of slijpen van deuren
Plafond- of plintspouw die groter wordt

Als een van deze symptomen zich voordoet, is het verstandig om professionele inspectie in te huren om de oorzaak te bepalen. Funderingsproblemen zijn vaak niet direct zichtbaar, maar kunnen grotere schade veroorzaken als ze niet tijdig worden opgelost.

Type fundering en risico’s

Er zijn twee hoofdtype funderingen die kwetsbaar zijn voor funderingsproblemen:

1. Fundering op houten palen

Veel woningen gebouwd voor 1970 staan op houten palen. Deze palen moeten onder het grondwater blijven staan om te voorkomen dat ze rotten. In droge jaren kan het grondwaterpeil dalen, waardoor de palen bloot komen te staan en paalrot ontstaat. Dit leidt tot funderingsverzwakking en eventueel tot schade aan het gebouw.

2. Ondiepe fundering

Een ondiepe fundering wordt vaak gebruikt op stevige grond, zoals zand. In zachte grondlagen, zoals veen of klei, is een diepere fundering nodig. In het verleden, met name na de Tweede Wereldoorlog, werd vaak ondiep gefundeerd, terwijl een diepere fundering noodzakelijk was. Deze woningen zijn nu kwetsbaar voor verzakking, vooral bij extreem klimaat.

De keuze van funderingtype heeft dus een grote invloed op de kans op funderingsproblemen. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren weten welk type fundering hun huis heeft, en of die voldoet aan huidige normen en risico’s.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol bij het ontstaan van funderingsproblemen. De toename van droge perioden en extreme regenval heeft een negatief effect op de stabiliteit van de ondergrond. Langdurige droogte kan leiden tot grondkrimp en paalrot, terwijl zware regenval kan leiden tot afstromend water en verzwakte ondergrond.

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek schat dat het aantal huizen met funderingsproblemen kan stijgen tot 687.000, ten gevolge van klimaatverandering. Dit betekent dat steeds meer woningeigenaren gevoelig zijn voor grondzakking onder de fundering.

Oplossingen en preventie

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden genomen om funderingsproblemen te voorkomen of te verlichten. De keuze van maatregel hangt af van de oorzaak en de ernst van het probleem. Enkele veelgebruikte oplossingen zijn:

Controle op grondwaterpeil: Door het grondwaterpeil te verhogen of te stabiliseren kan paalrot worden voorkomen. Dit kan via kunstmatige irrigatie of grondwaterverhoging.
Versterking van fundering: In sommige gevallen kan de fundering worden versterkt of verbeterd met behulp van injectiemethode of palen aanbrengen.
Afvoer van regenwater: Het afvoeren van regenwater is belangrijk om vochtverzadigde grond te voorkomen. Hierbij is het gebruik van goed uitgevoerde afvoerleidingen en afwateringsgoots van groot belang.
Correcte bestrating: Bij bestrating is het belangrijk dat een voldoende dikke zandlaag is gebruikt, meestal minimaal 15 cm. Ook is het gebruik van wegendoek aan te raden om zandbeding te voorkomen.
Voorbereiding bij aankoop: Bij aankoop van een huis is het verstandig om een funderingsonderzoek in te huren. Dit helpt om eventuele risico’s in te zien en voor te bereiden.

Deze oplossingen zijn niet altijd toepasbaar voor elk type fundering of elk type grond. Het is daarom verstandig om professionele advies in te huren om een maatregelplan op te stellen dat specifiek is voor de situatie van het huis.

Conclusie

Grondzakking onder fundering is een complex probleem dat verband houdt met het type fundering, de bodemstructuur en klimaatverandering. Het is belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s en de signalen van funderingsproblemen. Door correcte voorbereiding en preventieve maatregelen kan schade worden voorkomen of verkleind. Het gebruik van kenniscentra zoals KCAF en professionele inspecties is essentieel voor het beheersen van funderingsrisico’s in de toekomst.

Bronnen

grond
zakt