Oude fundering verstevigen: Uitdagingen, methoden en oplossingen

Een oude fundering is vaak het resultaat van verouderde bouwmethoden en veranderende ondergrondomstandigheden. In Nederland, waar de ondergrond vaak zacht is en bestaat uit klei of veen, kunnen funderingsproblemen snel ontstaan, zoals verzakkingen en scheuren in muren. Deze problemen kunnen ernstige gevolgen hebben voor de structuur van een gebouw, zowel voor oude woningen als monumentale gebouwen. Het verstevigen van een oude fundering is daarom een belangrijk onderdeel van renovatie- en bouwprojecten. In dit artikel worden de belangrijkste signalen van funderingsproblemen besproken, worden technieken voor funderingsherstel uitgelegd, en worden de voordelen en beperkingen van verschillende herstelmethoden toegelicht.

Wat zijn de tekenen van een probleem met een oude fundering?

Vooraleer maatregelen genomen kunnen worden, is het belangrijk om te weten of de fundering inderdaad problemen vertoont. Er zijn meerdere duidelijke symptomen die kunnen wijzen op een zwakke of verslechterde fundering:

• Scheuren in muren, vooral diagonale of horizontale scheuren, zijn een duidelijk teken van beweging in de structuur.
• Ongelijke of hellende vloeren zijn vaak het resultaat van verzakkingen in de fundering.
• Klemmende deuren en ramen duiden op veranderingen in de vorm of hoogte van het gebouw.
• Loslatend voegwerk of afbrokkelende bakstenen kunnen wijzen op verzakking of vochtproblemen.
• Voorhanden of vochtige keldermuren kunnen ook op een slechte fundering of slechte afwatering wijzen.

Bij het aanvangen van funderingsherstel is het verstandig om een inspectie te laten uitvoeren door een bouwkundig expert. Deze inspectie kan helpen om de oorzaak van de problemen te bepalen en de meest geschikte herstelmethode te kiezen.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen ontstaan door een aantal factoren. De meest voorkomende oorzaken zijn:

• Slechte afwatering en vochtproblemen: Water dat zich rondom of onder de fundering ophoopt, kan leiden tot afbraak van het bouwmateriaal en verzwakking van de structuur.
• Zachte ondergronden: In regio’s met veen of klei kan de ondergrond instabiel zijn, wat leidt tot verzakkingen.
• Verouderde bouwmethoden: Gebouwen van vroeger werden vaak op een andere manier gefundeerd dan tegenwoordig, wat minder geschikt kan zijn voor huidige belastingen.
• Structurale aanpassingen: Aanbouwen of uitbouwen kunnen extra belasting opleggen aan een fundering die niet ontworpen was voor deze extra druk.

Technieken voor het verstevigen van oude funderingen

Er zijn verschillende methoden voor het verstevigen van oude funderingen, afhankelijk van de mate van schade en de specifieke omstandigheden van het gebouw. Hieronder worden enkele van de meest gebruikte technieken beschreven:

1. Injectie en stabilisering van de ondergrond

Een veelgebruikte methie is het injecteren van materialen in de ondergrond om deze te versterken. Deze techniek is vooral geschikt voor minder ernstige funderingsproblemen.

• Hoe werkt het?
  Via kleine heistellingen wordt een mengsel van cement, kalk en andere bindmiddelen onder hoge druk in de ondergrond geïnjecteerd. Hierdoor wordt de grond versterkt en de draagkracht van de fundering verhoogd.

• Voordelen:

  • Minimale overlast voor de omgeving.
  • Geen grote graafwerkzaamheden nodig.
  • Goede korte-termijnresultaten.

• Nadelen:

  • Minder geschikt voor extreem verzwakte funderingen.
  • De kosten kunnen relatief hoog zijn afhankelijk van de omvang van de injectie.

2. Schroeffunderingen

Schroeffunderingen worden vaak toegepast bij zachte ondergronden of bij het versterken van bestaande funderingen.

• Hoe werkt het?
  Schroefpalen worden trillingsvrij in de grond gedraaid en daarmee verankerd. Deze palen dragen vervolgens de belasting van het gebouw en versterken de fundering.

• Voordelen:

  • Efficiënt, zelfs in krappe ruimtes.
  • Grote flexibiliteit in de toepassing.
  • Minimale overlast door het trillingsvrije proces.

• Nadelen:

  • Geen oplossing voor ernstige verzakkingen.
  • Vereist professionele uitvoering.

3. Funderingsbalken en staalversterkingen

Bij oude stenen funderingen kan het toevoegen van funderingsbalken of staalconstructies helpen om de belasting beter te verdelen.

• Hoe werkt het?
  Stalen of betonnen balken worden langs of boven de bestaande fundering geplaatst. Deze balken dragen extra belasting en voorkomen verdere verzakkingen.

• Voordelen:

  • Relatief eenvoudig uit te voeren.
  • Geschikt voor kleinere funderingsproblemen.
  • Goedkoper dan een volledige funderingsvervanging.

• Nadelen:

  • Minder effectief bij zware schade.
  • Niet geschikt voor alle soorten funderingen.

4. Nieuwe fundering onder het bestaande gebouw

Bij ernstige schade is het soms nodig om een volledig nieuwe fundering onder het gebouw te plaatsen.

• Hoe werkt het?
  Het gebouw wordt tijdelijk ondersteund met hydraulische vijzels, waarna de oude fundering verwijderd wordt en een nieuwe betonnen fundering wordt gegoten.

• Voordelen:

  • Zorgt voor een volledig stabiele basis.
  • Geschikt voor historische gebouwen.

• Nadelen:

  • Zeer kostbaar en tijdrovend.
  • Vereist een team van gespecialiseerde bouwers.

5. Grondverdichting en slieten

Historische funderingen gebruiken vaak slieten, kleine paaltjes die in de grond zijn gedreven om de ondergrond te verdichten.

• Hoe werkt het?
  De slieten vormen een soort rooster die draagt op het gewicht van het gebouw. De draagkracht ontstaat door de kleefkracht tussen de slieten en de omringende grond.

• Voordelen:

  • Goed geschikt voor zachte ondergronden.
  • Historisch bewaarder.

• Nadelen:

  • Slieten kunnen verzwakken of wijken, wat leidt tot scheuren.
  • Niet geschikt voor moderne belastingen zonder aanpassing.

Voorkomen van toekomstige funderingsproblemen

Naast het herstellen van bestaande funderingen is het ook belangrijk om toekomstige problemen te voorkomen. Dit kan gedaan worden door:

• Goede afwatering te garanderen, zowel rondom als onder het gebouw.
• Regelmatig inspecties te laten uitvoeren, zodat kleine problemen vroegtijdig herkend kunnen worden.
• Gespecialiseerde hulp in te schakelen, zowel bij het herstellen van bestaande funderingen als bij het uitvoeren van aanbouwen of uitbouwen.
• Duurzame en moderne bouwmethoden te gebruiken, zoals schroeffunderingen of geïnjecteerde stabilisaties.

Conclusie

Het verstevigen van oude funderingen is een complexe en technisch uitdagende taak, maar het is essentieel om de stabiliteit van gebouwen te waarborgen. Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren, van scheuren in muren tot ongelijke vloeren. Er zijn verschillende methoden beschikbaar om oude funderingen te versterken, variërend van injectie en stabilisatie tot het aanbrengen van funderingsbalken of zelfs het plaatsen van een nieuwe fundering. De keuze van de juiste methode hangt af van de mate van schade en de specifieke omstandigheden van het gebouw. Door regelmatig inspecties te laten uitvoeren en moderne herstelmethode te gebruiken, kan de levensduur van oude en monumentale gebouwen behouden worden. Voor eigenaren van oude woningen is het dus verstandig om professionele advies in te winnen bij funderingsproblemen, zodat de juiste maatregelen op tijd genomen kunnen worden.

Bronnen

1. Sin BV
2. Affidata
3. Duurzaam Funderingsherstel
4. Aken Schroeffunderingen
5. Joost de Vree
6. Monumentenwacht Drenthe