Hoe diep moet een fundering worden uitgegraven? Een praktische gids voor bouwers en renovateurs

Het uitgraven van een fundering is een essentieel onderdeel van elk bouwproject, of het nu gaat om het bouwen van een nieuw huis of het uitbreiden van een bestaand woning. De diepte waarop de fundering wordt geplaatst, bepaalt de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. In dit artikel worden de belangrijkste factoren besproken die meespelen bij de bepaling van de funderingsdiepte, inclusief het belang van de vorstvrije diepte, de grondsoort, de belasting van het gebouw en andere relevante aandachtspunten. De informatie is gebaseerd op praktische tips en aanbevelingen uit diverse betrouwbare bronnen binnen de bouwsector.

Belang van een goed uitgegraven fundering

Een fundering fungeert als de basis van elk gebouw. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig wordt verdeeld over de ondergrond, waardoor het risico op scheuren of verzakkingen wordt geminimaliseerd. Een fundering moet daarom altijd op vaste, droge grond worden geplaatst en voldoen aan de bouwvoorschriften. De diepte van de fundering speelt hierbij een cruciale rol, omdat onvoldoende diepte kan leiden tot schade door vorst, grondwater of instabiele bodem.

Voorstelling van de funderingsdiepte

De funderingsdiepte wordt bepaald door verschillende factoren, zoals:

• De vorstvrije diepte: De diepte waarop de grond niet meer bevriest.
• De grondsoort: Zand, klei of leem hebben een verschillende draagkracht.
• De belasting van het gebouw: Hoe zwaar het gebouw is, beïnvloedt de benodigde stevigheid van de fundering.
• De aanwezigheid van grondwater: Dit bepaalt of extra maatregelen nodig zijn.

De meeste funderingen in België en Nederland worden op een diepte van minstens 60 cm tot 100 cm onder maaiveld aangelegd. Deze diepte garandeert dat de fundering onder de vorstgrens ligt en op vaste grond rust. In regio’s met een hoge grondwaterstand of zachte grond moet de fundering vaak dieper worden uitgegraven.

De vorstvrije diepte

De vorstvrije diepte is de diepte tot waar de grond in de winter niet meer bevriest. Deze waarde varieert per land en per regio. In België ligt de vorstvrije diepte meestal rond de 80 tot 100 cm, afhankelijk van de regio. Voor Nederland is dit meestal ongeveer 60 cm tot 80 cm.

Een fundering moet altijd onder deze diepte worden aangelegd om te voorkomen dat de grond rond de fundering opzwelt bij vorst, wat kan leiden tot scheuren in muren of vloeren. Het is daarom belangrijk om bij het uitgraven van de fundering rekening te houden met de verwachte wintertemperaturen en de specifieke bodemkenmerken van de locatie.

Invloed van grondsoort op funderingsdiepte

De grondsoort heeft een grote invloed op de benodigde funderingsdiepte. Elke grondsoort heeft namelijk een andere draagkracht en stabiliteit. Hieronder volgt een overzicht van de meest voorkomende grondsoorten en hun invloed op de funderingsdiepte:

In de praktijk wordt vaak aangeraden om de fundering tot op de witte grond uit te graven. De witte grond is de onderliggende, stabiele laag van de bodem. Als de witte grond zich bijvoorbeeld op 90 cm diepte bevindt, moet de fundering daarop rusten. Als de grond boven de witte laag te zacht of vochtig is, kan dit leiden tot instabiliteit.

De rol van grondwater

Als de fundering op of in de buurt van het grondwater wordt geplaatst, kunnen er extra maatregelen nodig zijn. Grondwater kan namelijk de ondergrond verzachten, wat het risico op verzakkingen vergroot. Het is daarom vaak noodzakelijk om:

• De fundering dieper te leggen dan de vorstvrije diepte, om de grondwaterstand te ontwijken.
• Extra drainage aan te brengen rondom de fundering.
• Waterdichte materialen te gebruiken bij de fundering.

Bijvoorbeeld, in de regio Eindhoven (zie bron 2) wordt aangeraden om de fundering op minstens 80 cm diepte te leggen. Als de grond op die diepte al vochtig is, is het verstandig om extra maatregelen te overwegen, zoals een lichtere of zwaardere trillingsmethode bij het verdichten van de grond, of het aanvullen met droge witte grond.

Bepaling van de funderingsafmetingen

Naast de diepte is ook de breedte en hoogte van de fundering belangrijk. Deze afmetingen worden bepaald op basis van het type muur (binnen- of buitenmuur) en de belasting die erop rust. Hier volgt een overzicht van aanbevolen afmetingen:

Het is belangrijk om deze afmetingen te bepalen op basis van een gedetailleerd funderingsplan dat door een bouwkundige of ingenieur is opgesteld. Dit plan houdt rekening met de specifieke omstandigheden van het bouwterrein, zoals de grondsoort, de belasting en eventuele bouwregelgeving.

Praktische stappen bij het uitgraven van een fundering

Het uitgraven van een fundering vereist een zorgvuldige aanpak. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste stappen:

1. Bepaling van de locatie: Het bouwterrein wordt geïnspireerd en de funderingslocatie wordt uitgezet.
2. Bepaling van de afmetingen: De breedte, hoogte en diepte van de fundering worden bepaald.
3. Afgraven van de sleuven: De grond wordt uitgegraven tot de gewenste diepte. Hierbij wordt rekening gehouden met de Klic-melding om boven- en ondergronds netwerken te vermijden.
4. Verdichting van de grond: De ondergrond wordt met een trilplaat of zwaarder materiaal aangevuld en verdicht.
5. Plaatsing van de fundering: De fundering wordt geplaatst, meestal van beton of metselwerk.
6. Afwerking en drainage: Drainage kan worden toegevoegd als er sprake is van grondwater.

Het is belangrijk om bij het uitgraven van de fundering veilig te werken. Het gebruik van een Klic-melding is verplicht om te voorkomen dat leidingen of kabels worden beschadigd. Dit is ook een verplichte voorwaarde bij het aanvragen van bouwvergunningen.

Kosten van het uitgraven van een fundering

De kosten van het uitgraven van een fundering variëren afhankelijk van de diepte, het type grond en de benodigde machines. Een gemiddelde prijskaart is als volgt:

De totale kosten van een fundering hangen af van het type project. Voor een kleine aanbouw van 3x4 meter is de kostenaanpassing aanzienlijk lager dan voor een volledig nieuw huis. Het is daarom verstandig om een gedetailleerde kostenanalyse te maken vóór het starten van het project.

Veiligheid en bouwvoorschriften

Het uitgraven van een fundering moet volgens de bouwvoorschriften gebeuren. In Nederland en België zijn er strikte regels opgesteld om de veiligheid van bouwprojecten te garanderen. De funderingsdiepte, de gebruikte materialen en de stabiliteit van de constructie moeten voldoen aan deze normen.

Het is raadzaam om bij het uitgraven van een fundering een bouwkundige of ingenieur in te schakelen. Deze deskundige kan een gedetailleerd funderingsplan opstellen, waarin de benodigde diepte, breedte en hoogte van de fundering worden bepaald. Dit plan is essentieel voor het verkrijgen van een bouwvergunning en voor de langdurige stabiliteit van het gebouw.

Conclusie

Het uitgraven van een fundering is een cruciale fase in elk bouw- of renovatieproject. De diepte waarop de fundering wordt aangelegd, bepaalt de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. Rekening houden met factoren zoals de vorstvrije diepte, de grondsoort en de belasting van het gebouw is daarom essentieel. Met een goed uitgewerkt funderingsplan en de juiste maatregelen kan een duurzame en veilige fundering worden aangelegd. Het is aan te raden om een deskundige in te schakelen voor het opstellen van dit plan en voor het uitvoeren van de werkzaamheden.

Bronnen

1. Peeters Tuinen – Fundering uitgraven
2. Klusidee – Fundering aanbouw
3. Klic-app – 5 essentiële praktijktips
4. Vandaag Wonen – Funderingen graven
5. 123 Beton bestellen – Stappenplan fundering