Fundering voor woningen: Soorten, berekening en toepassing in de bouw

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt een cruciale rol bij de stabiliteit en levensduur van een gebouw. Zonder een goed ontworpen en uitgevoerde fundering kunnen structurele problemen ontstaan, zoals zettingen, scheuren en instabiliteit. In Nederland worden verschillende funderingstypen toegepast, afhankelijk van de bodemsituatie, de belastingen en de bouwvorm. Deze artikel geeft een overzicht van de meest voorkomende funderingsmethoden, de vereisten voor een juiste berekening en de toepassing in praktijk.

Wat is een fundering?

Een fundering is een constructie die de belasting van een gebouw overbrengt op de onderliggende, draagkrachtige grondlagen. De fundering moet zorgen dat de zakkingen en zettingsverschillen binnen de toelaatbare grenzen blijven. Dit betekent dat de fundering moet zijn:

Sterk en stijf, zodat het gebouw goed wordt ondersteund;
Bestand tegen omgevingsinvloeden, zoals grondwater, vorst, hitte, schimmels en insecten;
Duurzaam en betrouwbaar, zodat de structuur over langere termijn stabiel blijft.

Gewapend beton voldoet in de meeste gevallen aan deze eisen, waardoor het het meest gebruikte materiaal is in funderingsconstructies.

Soorten funderingen

Er zijn twee hoofdcategorieën funderingen in de Nederlandse bouwpraktijk: fundering op staal en fundering op palen. Daarnaast zijn er varianten zoals strokenfundering, poerenfundering en plaatfundering. De keuze van funderingstype hangt af van factoren zoals de bodemsituatie, de belasting en de bouwvorm.

Fundering op staal

Een fundering op staal is de meest gebruikte methode in de woningbouw, vooral als de draagkrachtige laag (zoals zand) niet te diep onder het maaiveld ligt, bijvoorbeeld op 80 of 100 cm. In dit geval wordt de slechte bovengrond verwijderd en eventueel vervangen door een zandkoffer of verbeterd door verdichting of groutinjectie.

Bij een fundering op staal rusten muren of wanden op een verbrede strook beton, die rechtstreeks op de draagkrachtige grond ligt. Dit type fundering is vaak goedkoper en eenvoudiger uit te voeren dan funderingen op palen, maar kan niet overal worden toegepast. Als er geen stabiele zandlaag aanwezig is, kan het bouwwerk zakken of vervormen, wat leidt tot schade of instabiliteit.

Fundering op palen

Een fundering op palen wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grond te diep zit, bijvoorbeeld in moerassige, klei- of veengrond of bij aangevulde grond. In dergelijke gevallen worden betonnen palen in de ondergrond geplant om het gebouw te ondersteunen. De palen dringen diep in de grond en overbrengen de belastingen op een draagkrachtige laag.

Bij funderingen op palen is het vaak nodig om meerdere palen onder één funderingselement te groeperen, vooral bij lokaal hoge belastingen. Dit type fundering is duurder dan een fundering op staal, maar noodzakelijk in ongunstige bodemsituaties.

Andere funderingstypen

Naast funderingen op staal en palen zijn er ook varianten zoals strokenfundering, poerenfundering en plaatfundering:

Strokenfundering: wordt vaak gebruikt onder dragende muren. Het betreft een verbrede strook beton die de muren ondersteunt.
Poerenfundering: wordt toegepast bij hoge belastingen, bijvoorbeeld onder liftschachten of kernpijlers. Hierbij worden meerdere palen onder één funderingselement geplaatst.
Plaatfundering: is een dikke, betonnen plaat die over de gehele fundering wordt aangebracht. Deze methode is geschikt voor onregelmatige grondlagen.

Funderingsberekening: wanneer is dat nodig?

Voor elke bouwactiviteit waarbij constructieve wijzigingen worden doorgevoerd of een nieuw bouwwerk wordt gerealiseerd, is een funderingsberekening verplicht. Deze berekening dient om aan te tonen dat de fundering voldoet aan de eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving. De berekening moet aantonen dat de krachten zoals winddruk, sneeuw, belastingen en andere factoren veilig worden overgebracht op de ondergrond.

Voorbeelden van situaties waarbij een funderingsberekening nodig is:

Nieuwbouw: bijvoorbeeld een woning, schuur of aanbouw;
Dragende muur verwijderen;
Aanbouw of uitbouw plaatsen;
Tuinhuis, schuur of berging bouwen;
Dakterras of dakopbouw aanbrengen;
Garage plaatsen.

Zelfs bij vergunningsvrije bouwactiviteiten is een funderingsberekening vaak nodig, omdat het bouwwerk moet voldoen aan de veiligheidseisen. Als je zonder berekening begint te bouwen, kan dit leiden tot boetes of aanvullende kosten.

Wat is nodig voor een funderingsberekening?

Een constructeur heeft diverse gegevens nodig om een juiste funderingsberekening te maken. Deze omvatten:

Bodemgegevens van het bouwterrein, verkregen via een grondonderzoek;
Type bouwwerk en de bouwvorm (bijvoorbeeld woning, schuur, garage);
Belastingen die op de fundering werken, zoals winddruk, sneeuw en leefbelasting;
Vergunningstatus (of het bouwwerk vergunningvrij is of niet);
Technische tekeningen zoals een palenplan en wapeningstekening.

De constructeur maakt vervolgens een constructieberekening en constructietekening, die worden gebruikt door de aannemer voor de uitvoering van het bouwwerk. Deze berekening is een essentieel onderdeel van de vergunningsaanvraag en van de veiligheid van het bouwwerk.

Funderingsconstructie in de praktijk

In de praktijk wordt bij woningbouw vaak gebruikgemaakt van een fundering op staal of palen, afhankelijk van de bodemsituatie. Voor complexe projecten, zoals binnenstadprojecten of waterbouw, worden specialistische funderingstechnieken toegepast. Deze omvatten onder andere jetgrouten, bodeminjecties en pneumatisch afzinken. Deze technieken worden vaak toegepast door experts zoals VSF, die gespecialiseerd zijn in complexe funderingswerken.

Voorbeelden van fundering in de realiteit

Een bekend voorbeeld van fundering is de constructie van het Stationseiland in Amsterdam. Voor de zware onderdoorgang van de Noord-Zuidlijn is gefundeerd tot onder de keileem, op een diepte van meer dan -60 meter ten opzichte van NAP. Dit illustreert hoe diep funderingen in sommige gevallen kunnen zitten, afhankelijk van de belastingen en de grondstructuur.

Fundering en levensduur van het gebouw

Een goed ontworpen en uitgevoerde fundering is essentieel voor de levensduur van een gebouw. Een fundering die niet voldoet aan de eisen kan leiden tot:

Onregelmatige zettingen, waardoor de structuur vervormt;
Scheuren in muren en vloeren;
Verlies van stabiliteit, wat leidt tot instabiliteit of zelfs instorting;
Scheeps- of waterproblemen door lekkages of zettingen in de ondergrond.

Daarom is het belangrijk om de fundering te laten berekenen door een erkend constructeur en te laten uitvoeren door een ervaren aannemer die ervaring heeft met funderingswerken.

Conclusie

De fundering is de basis van elk bouwwerk en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, veiligheid en levensduur van een gebouw. In Nederland worden verschillende funderingstypen toegepast, afhankelijk van de bodemsituatie en de belastingen. Een fundering op staal is vaak goedkoper en eenvoudiger uit te voeren, maar kan niet overal worden gebruikt. In ongunstige grondlagen wordt vaak een fundering op palen toegepast. Ongeacht het type fundering, is het verplicht om een funderingsberekening uit te voeren, om te bewijzen dat het bouwwerk voldoet aan de veiligheidseisen. Door te investeren in een goed ontworpen fundering, voorkom je structurele problemen en zorg je voor een duurzame en betrouwbare basis voor je woning of bouwwerk.