Funderingen: Soorten, Functies en Belangrijke Overwegingen voor Bouw en Renovatie

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis voor elk stabiel en duurzaam bouwwerk. Zonder een correct ontworpen en geplaatste fundering kunnen gebouwen onderhevig zijn aan verzakking, scheuren en structurele schade. In dit artikel wordt ingegaan op de functies van funderingen, de verschillende typen funderingen en de belangrijke overwegingen bij het kiezen van een geschikt funderingssysteem. Het doel is om bouw- en renovatieprojecten veilig en duurzaam te maken, zowel voor professionals als voor particuliere woningeigenaren.

Wat is een fundering?

Een fundering is het ondergrondse deel van een gebouw dat de belasting van de structuur gelijkmatig over de bodem verdeelt. De fundering zorgt voor stabiliteit en voorkomt verzakking of scheuren in het bouwwerk. Daarnaast speelt de fundering een rol bij het waterbeheer en thermische isolatie van het gebouw, wat bijdraagt aan energie-efficiëntie.

Volgens de omschrijving uit de bronnen is een fundering een constructie die de belasting van een gebouw overbrengt op de draagkrachtige grondlagen onderaan. Deze overbrenging moet zodanig zijn dat de zakkingen binnen de toelaatbare grenzen blijven, zowel voor het gehele gebouw als voor zijn onderdelen.

Functies van een fundering

De volgende functies worden meestal toegeschreven aan een goed ontworpen funderingssysteem:

Draagkracht: De fundering moet het gewicht van het gebouw kunnen dragen en deze belasting gelijkmatig verdelen over het grondoppervlak.
Stabiliteit: Ze moet het bouwwerk stabiel houden tegen externe krachten zoals wind, aardbevingen en andere seismische activiteiten.
Waterbeheer: Funderingen kunnen worden ontworpen om grondwater buiten het gebouw te houden en vochtproblemen te verminderen.
Isolatie: In sommige gevallen draagt de fundering bij aan de thermische isolatie van het bouwwerk, wat gunstig is voor energie-efficiëntie.

Belangrijke overwegingen bij het kiezen van een fundering

Het kiezen van de juiste fundering is afhankelijk van meerdere factoren. Deze worden hier samengevat:

Bodemgesteldheid: De samenstelling en draagkracht van de bodem zijn bepalend voor het type fundering. In zachte grond, zoals veen of klei, zijn andere funderingssystemen nodig dan in stevige, droogere grondlagen.
Belasting: Het totale gewicht van het gebouw moet worden berekend om te bepalen hoeveel draagkracht de fundering moet kunnen leveren.
Omgevingsfactoren: Klimatologische omstandigheden zoals vorst, regenval en aardbevingen kunnen de funderingskeuze beïnvloeden. In risicogebieden is vaak een extra robuuste fundering nodig.
Kosten: Het budget van het bouwproject is vaak een bepalende factor bij het kiezen van een fundering. Zowel de aanschaf als de installatiekosten moeten in overweging worden genomen.

Verschillende soorten funderingen en hun eigenschappen

Bij het ontwerpen van een bouwproject worden verschillende funderingstypen overwogen, afhankelijk van de bodemgesteldheid en de vereisten van het bouwwerk. De meest gebruikte funderingstypen zijn:

1. Strokenfundering

De strokenfundering wordt vaak toegepast onder dragende muren. Het is een verbrede zone van gewapend beton die de belasting van het gebouw over een breed grondoppervlak verdeelt. Deze fundering is geschikt voor situaties waarin de draagkrachtige laag niet te diep zit.

2. Poerenfundering

Bij een poerenfundering wordt gebruikgemaakt van afzonderlijke funderingsblokken onder kolommen of zwaardere belastingen. Deze methode is geschikt voor zwaartepunten in het bouwwerk, zoals liftschachten of kernen.

3. Plaatfundering

De plaatfundering bestaat uit één dikke betonnen plaat die over de gehele ondergrond wordt gelegd. Deze methode wordt vaak toegepast in gebieden met zwakke bovengrond, zoals moerassen, veen of aangevulde grond.

4. Pijlerfundering

Een pijlerfundering bestaat uit individuele pijlers of palen die het gewicht van het gebouw overbrengen op een draagkrachtige laag die dieper ligt. Deze methode is geschikt voor projecten waarin de draagkrachtige laag zich ver onder het maaiveld bevindt.

5. Casing draaipaal

De casing draaipaal is een techniek die vaak wordt gebruikt in dichtbevolkte steden. Het betreft een stalen casing die wordt gecombineerd met groutinjectie voor extra stabiliteit. Deze methode zorgt voor minimale verstoring van de omgeving.

6. Schroefinjectiepaal

De schroefinjectiepaal is een snelle en efficiënte oplossing voor funderingsprojecten. Deze methode is ideaal voor gebieden waar minimale grondverplaatsing en verstoring gewenst zijn.

7. Fundexpaal

De fundexpaal is een veelzijdige funderingsoplossing die geschikt is voor verschillende bodemcondities. Deze methode biedt stabiliteit en duurzaamheid en is vaak gebruikt in complexe projecten.

Funderingsproblematiek en nationale aanpak

In recente jaren is funderingsproblematiek in Nederland een steeds groter probleem geworden. Vereniging Eigen Huis en andere betrokken partijen pleiten voor een nationale aanpak van funderingsproblematiek. Dit komt vooral door klimaatverandering en veranderende waterstanden, die leiden tot bodemdaling en verzakking van woningen. In risicogebieden zijn woningeigenaren vaak geconfronteerd met aanzienlijke kosten voor funderingsherstel, terwijl ze tegelijkertijd geen invloed hebben op de oorzaak van de problemen.

De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur heeft in zijn adviesrapport 'Goed Gefundeerd' gepleit voor een nationale aanpak van funderingsproblematiek. Het doel is om zowel kopers van woningen te beschermen tegen miskopen als huidige eigenaren te ondersteunen bij het oplossen van funderingsproblemen. Er is momenteel geen verzekering die funderingsherstelkosten dekt, dus een nationaal plan is nodig om de verantwoordelijkheid eerlijk te verdelen tussen de overheid en woningeigenaren.

Praktijkvoorbeelden en herstelprojecten

Een praktijkvoorbeeld is een 17e-eeuws grachtenpand in Leiden dat 17 cm was verzakt. Restaurateur BURGY corrigeerde dit deels, maar de scheefstand is bewust behouden. Dit toont aan dat soms historische waarde belangrijker is dan volledige herstelmaatregelen.

In Overschild is de kerk momenteel anderhalve meter boven de grond verheven. Het kerkgebouw is aan de buitenzijde doorgezaagd en omhoog gebracht met stalen buispalen. In de lege ruimte wordt een nieuwe betonnen vloer en fundering aangebracht, met trillingsdempers voor aardbevingsbestendigheid.

Technische uitvoering en innovatie

In innovatieve funderingsprojecten worden diverse technieken toegepast om de stabiliteit en duurzaamheid van funderingen te vergroten. Voorbeelden zijn:

Casing draaipaal met groutinjectie: Deze methode versterkt de fundering met extra stof en zorgt voor duurzaamheid zonder de omgeving te verstoren.
Mortelschroefpaal: Deze methode combineert schroefvormige palen met mortelinjectie voor snelle en betrouwbare fundering.
Fundexpaal: Ideaal voor diverse bodemcondities en een focus op stabiliteit en duurzaamheid.

Samenvatting

Funderingen vormen de basis van elk bouwwerk en zijn essentieel voor stabiliteit, veiligheid en duurzaamheid. Het kiezen van het juiste funderingssysteem is afhankelijk van de bodemgesteldheid, belasting, omgevingsfactoren en budget. In Nederland is funderingsproblematiek een steeds groter probleem, met name in risicogebieden. Een nationale aanpak wordt dringend aangeraden om de verantwoordelijkheid eerlijk te verdelen en woningeigenaren te ondersteunen bij herstelmaatregelen.

Zowel voor professionals als voor particuliere woningeigenaren is het van belang om goed geïnformeerd te zijn over funderingstypen en -problemen. Dit helpt om bouw- en renovatieprojecten veilig, duurzaam en kostenefficiënt uit te voeren.