Stapelblokken: wanneer is een fundering nodig en hoe leg je deze aan?

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Betonnen stapelblokken zijn een populaire keuze bij het ontwerpen en bouwen van tuinconstructies, zoals borders, muurtjes of plantenbakken. Zij bieden flexibiliteit, esthetiek en relatieve eenvoud in uitvoering. Echter, een cruciaal aspect dat vaak onderschat wordt, is het aanleggen van een juiste fundering. In dit artikel wordt nader ingegaan op de rol van de fundering bij stapelblokken, wanneer deze nodig is en hoe je deze het beste aanlegt.

De rol van de fundering bij stapelblokken

Een fundering speelt een essentiële rol bij het zorgen voor stabiliteit en duurzaamheid van constructies gemaakt met betonnen stapelblokken. Zonder een stevige basis kunnen de blokken gaan verzakken, verschuiven of scheef staan, vooral bij slecht weer of op ongeschikte ondergronden. Een goed aangelegde fundering zorgt voor een gelijkmatige verdeling van het gewicht over de ondergrond, waarbij de constructie waterpas blijft en zich niet vervormt door de jaren heen.

In de praktijk is het belang van een fundering vooral duidelijk bij hogere constructies. Ook bij lage borders is een minimale fundering aan te raden om eventuele ongelijkheden in de ondergrond te compenseren en de constructie stabiel te maken.

Wanneer is een fundering nodig?

Niet in alle gevallen is een fundering verplicht. Of er sprake is van een benodigde fundering hangt af van de volgende factoren:

Hoogte van de constructie: Bij constructies tot ongeveer 50 centimeter hoogte is een fundering in de meeste gevallen niet verplicht. Echter, bij hogere constructies is het aan te raden om een fundering aan te leggen om de stabiliteit te waarborgen.
Gewicht van de constructie: Zware constructies zoals plantenbakken of tuinmuurtjes vereisen meestal een stevige fundering.
Karakter van de ondergrond: Op een vlakke en draagkrachtige ondergrond kan direct met stapelblokken worden gebouwd zonder fundering. Echter, bij losse, vochtige of ongelijke grond is een fundering essentieel.
Lokale omstandigheden en klimaat: In regio’s met extreme klimaatvariaties, zoals regen of vorst, is een fundering met drainage belangrijk om afvoer van water te waarborgen en mogelijke schade door uitzetting te voorkomen.

Typen funderingen voor stapelblokken

Er zijn verschillende manieren om een fundering aan te leggen, afhankelijk van de omstandigheden en het gewenste resultaat. Hieronder worden enkele veelvoorkomende funderingstypen besproken.

1. Opsluitbanden

Opsluitbanden zijn een veelgebruikte keuze voor het aanleggen van een fundering onder stapelblokken. Deze banden hebben standaard afmetingen van 5x15x100 centimeter en worden horizontaal in de grond geplaatst. Ze zorgen voor een gelijkmatige verdeling van het gewicht en ondersteunen de constructie.

Opsluitbanden worden meestal op een vlakke ondergrond van ophoogzand aangelegd. Dit zorgt ervoor dat de blokken waterpas kunnen worden gestapeld en de fundering niet boven de bestrating uitkomt. Voor lagere constructies tot 50 cm hoogte is slechts één laag opsluitband voldoende.

2. Betonfundering

Bij grotere of zwaardere constructies is een betonfundering aan te raden. Deze fundering wordt meestal vooraf gegoten en biedt een extra lage ondersteuning. Het is mogelijk om cement in de ondergrond te verwerken om extra stevigheid te verkrijgen. Dit is vooral geschikt voor constructies die hoger dan 50 cm zijn of zwaar belast worden.

3. Ophoogzand of stabilisatiezand

Voor eenvoudige borders of plantenbakken is het vaak voldoende om een laag ophoogzand te gebruiken. Dit zorgt voor een vlakke basis waarop de stapelblokken waterpas kunnen worden gestapeld. Bij grotere projecten kan stabilisatiezand een betere ondersteuning bieden, vooral op losse grond.

4. Drainagefundering

In regio’s met veel regenval of vorst is het verstandig om de fundering voor te zien van drainage. Hierbij wordt een lichte helling gegeven aan de ondergrond of worden drainagebuizen aangelegd om het water af te voeren. Dit voorkomt verzakkingen en schade aan de constructie.

Hoe leg je een fundering aan?

Het aanleggen van een fundering bij stapelblokken volgt een logisch stappenplan. Hieronder worden de belangrijkste stappen uiteengezet, gebaseerd op de aanbevelingen uit de bronnen.

Stap 1: Zet de maten uit

Voordat er begonnen kan worden met graven of fundering aanleggen, is het belangrijk om de gewenste afmetingen en vorm van de constructie uit te zetten. Dit kan met behulp van een houten frame of kruislijnen op de grond.

Stap 2: Graaf de kuil

De kuil moet zorgvuldig worden afgewerkt. De diepte hangt af van de hoogte van de fundering. Voor een constructie tot 50 cm is meestal een kuil van 10 tot 15 cm voldoende. Op ongelijke grond kan de kuil dieper worden gegraven.

Stap 3: Leg ophoogzand of stabilisatiezand aan

Na graven wordt de kuil gevuld met ophoogzand of stabilisatiezand. Dit zorgt voor een vlakke ondergrond en helpt bij het verdelen van het gewicht. Het zand moet zorgvuldig worden uitgesmeerd en platgelegd.

Stap 4: Plaats de opsluitbanden

Vervolgens worden de opsluitbanden horizontaal op de zandlaag geplaatst. Het is belangrijk dat de banden waterpas zijn en gelijkmatig liggen. Zorg ervoor dat ze niet boven de bestrating uitkomen, maar maximaal 1 cm onder de tegels liggen.

Stap 5: Laat de fundering uitharden

Als cement of beton is gebruikt, is het belangrijk om de fundering te laten uitharden. Dit vereist geduld en voorkomt verzakkingen bij het stapelen van de blokken. Zorg ervoor dat de fundering volledig droog en stevig is voordat je verder werkt.

Stap 6: Bouw de constructie

Pas zodra de fundering aanwezig is en voldoende stevig is, kunnen de stapelblokken op elkaar worden gestapeld. Zorg dat elke rij waterpas is en dat de blokken stevig op elkaar liggen.

Belangrijke aandachtspunten

Bij het aanleggen van een fundering zijn er enkele belangrijke aandachtspunten om ervoor te zorgen dat de constructie stevig en duurzaam blijft:

Vlakke ondergrond: Zorg ervoor dat de fundering vlak en waterpas is. Een scheve fundering leidt tot instabiliteit.
Drainage: Voor buitenprojecten is drainage belangrijk om waterophoping te voorkomen. Gebruik drainagebuizen of geef de fundering een lichte helling.
Uithardingstijd: Laat de fundering volledig uitharden voordat je verder bouwt. Dit voorkomt verzakkingen en schade aan de constructie.
Materialen: Gebruik altijd geschikte materialen. Voor simpele borders is ophoogzand vaak voldoende, maar voor hogere constructies is stabilisatiezand of beton beter geschikt.

Conclusie

Een fundering is een essentieel onderdeel bij het aanleggen van constructies met betonnen stapelblokken. Zij zorgt voor stabiliteit, duurzaamheid en een nette afwerking van de eindconstructie. Of er sprake is van een benodigde fundering, hangt af van de hoogte, het gewicht en de omstandigheden van de ondergrond. In de meeste gevallen is het aan te raden om opsluitbanden op een vlakke ondergrond van ophoogzand aan te leggen. Voor hogere constructies of losse grond kan een betonfundering of drainagefundering aanbevolen worden. Door de fundering zorgvuldig aan te leggen en rekening te houden met de belangrijkste aandachtspunten, is het mogelijk om een stevige en duurzame constructie te realiseren.