Betonnen liggers op fundering: Constructieve toepassingen en uitvoering

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Bij het bouwen of renoveren van woningen en andere gebouwen is het ontwerp en de uitvoering van een betrouwbare fundering en constructie essentieel. Een betonnen ligger op een goed uitgevoerde fundering speelt een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en functionaliteit van een gebouw. In dit artikel worden de technische aspecten van betonnen liggers en hun aansluiting op funderingsconstructies besproken, op basis van relevante informatie uit betrouwbare bronnen. Aandacht gaat uit naar de toepassing, materiaalkeuze, constructieve details en uitvoeringsmethoden.

Betonnen liggers: Typen en toepassingen

Betonnen liggers zijn fundamentele elementen in de constructieve bouw en worden toegepast als verdiepingsliggers, funderingsbalken of dakliggers. De doorsnede van deze liggers is meestal rechthoekig, en ze worden isostatisch opgelegd. Dit betekent dat de belastingen worden overgedragen via een lineaire lijn, wat technisch efficiënt en economisch gunstig is.

Bij de aanleg van betonnen liggers worden deze voorzien van wachtstaven om de betonconstructie in een tweede fase op te storten. Daarnaast zijn er ook zogenaamde IV-liggers of voorgespannen liggers, die vaak gebruikt worden als dakliggers. Deze liggers bevatten een helling om afwatering mogelijk te maken en kunnen variabele hoogte hebben, wat leidt tot materiaalbesparing en een economische oplossing voor het overspannen van bijvoorbeeld industriële gebouwen.

Een andere vorm is de BX-ligger, ook voorgespannen, die een oplossing biedt wanneer gewapende betonnen balken niet voldoen aan bepaalde belastingen. Ook betonnen dakgordingen worden toegepast bij grotere portiekafstanden en waar secundaire liggers nodig zijn om het dakplaatmateriaal te ondersteunen.

Funderingsconstructies: Typen en uitvoering

Voor een betonnen ligger is een stabiele fundering essentieel. In Nederland zijn er twee hoofdmethodes voor het funderen van gebouwen: fundering op staal en fundering op palen. Welke methode gekozen wordt, hangt af van de bodemgesteldheid en de diepte van de draagkrachtige grondlagen.

Fundering op staal

Bij fundering op staal worden gewapende betonpoeren en -stroken op het vaste zandpakket gestort. Dit type fundering wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grondlagen zich direct onder het maaiveld bevinden. De belangrijkste vormen zijn:

Strokenfundering: dit is de meest eenvoudige vorm en bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren. De breedte van de stroken hangt af van de belasting en bodemgesteldheid.
Plaatfundering: dit type bestaat uit een grote gewapende betonnen plaat die onder het hele gebouw wordt gelegd en vaak ook als begane grondvloer fungeert. De voordelen zijn relatieve eenvoud van uitvoering en lagere kosten. De nadeel is dat het type fundering gevoelig is voor verzakkingen.

Bij ondiepe plaatfunderingen (niet dieper dan 80 cm onder maaiveld) is een vorstrand noodzakelijk om het risico van opvriezen te beperken. Deze voorzorg is nodig omdat vriesweer kan leiden tot uitzetting van de ondergrond en schade aan het bouwwerk.

Fundering op palen

Als de draagkrachtige grondlagen zich dieper in de grond bevinden en de bovenste lagen samendrukbare grondlagen zijn, wordt een fundering op palen toegepast. Deze methode is betrouwbaar, maar relatief duur. De palen worden in de grond geschroefd, geheid of geboord en verankerd in de draagkrachtige laag. In sommige gevallen worden er ook houten palen gebruikt, afgewerkt met een betonnen oplanger. Bij oudere gebouwen komt ook een paalfundering zonder oplanger nog voor.

Funderingsputten worden vaak aangebracht met betonnen ringen, waarbij de putten gevuld worden met beton en wapening. De draagkrachtige laag mag niet te diep liggen (3–8 meter onder maaiveld) om de constructieve haalbaarheid te waarborgen. Op de putten worden gewapende betonnen balken geplaatst om de belasting van de muren door te geven.

Aansluiting van betonnen liggers op de fundering

De aansluiting van betonnen liggers op de fundering is een belangrijk aspect in de constructie. Bij beide funderingsmethoden (staal of paalfundering) worden ankers in de fundering ingestort waarop de betonconstructie geplaatst wordt. Deze ankers zorgen voor een stevige en permanente verbinding tussen ligger en fundering.

Voor de uitvoering van betonnen liggers worden ook voorzieningen gemaakt voor eventuele toekomstige verbindingen. Denk hierbij aan:

Ankerrails voor de bevestiging van gevelpanelen
Injectiekokers voor wachtstaven van funderingen
Wachtstaven of schroefhulzen op de kolomkoppen voor de verbinding van de balken
Regenwaterafvoerbuizen die volledig in de kolom ingestort zijn voor efficiënt afwateren en onderhoud

Deze voorzieningen worden op voorhand genomen, om de constructie niet later te hoeven openbreken of extra werk te moeten uitvoeren. Dit leidt tot een efficiënte en duurzame constructie.

Combinatievloeren: Een modern alternatief

Een combinatievloer is een veelgebruikte vloerconstructie in nieuwbouw- en renovatieprojecten. Deze vloer bestaat uit betonnen of stalen liggers met daartussen lichte vullingselementen, zoals polystyreen of lichtbeton. Deze elementen worden ook wel ‘broodjes’ genoemd en zorgen voor thermische isolatie en een lichtere constructie.

Bovenop de liggers en vullingselementen wordt een betonnen druklaag gestort, wat leidt tot extra stabiliteit en draagkracht. De voordelen van een combinatievloer zijn:

Goede isolatie: de vullingselementen verminderen warmteverlies en verbeteren de energiezuinigheid
Lichtgewicht: door de toepassing van lichtere materialen wordt de belasting op de fundering verminderd
Snelle montage: de constructie is eenvoudig te monteren en geschikt voor snel uit te voeren projecten
Duurzaamheid: de combinatievloer is energie-efficiënt en maakt gebruik van duurzame materialen

De uitvoering van een combinatievloer verloopt in meerdere stappen:

Plaatsen van de liggers: eerst worden de betonnen of stalen liggers neergelegd op de dragende muren of strookfundering
Invoegen van de broodjes: de vullingselementen worden tussen de liggers geplaatst
Aanbrengen van de wapening: om de sterkte van de vloer te verhogen, wordt extra staalwapening gebruikt
Storten van de betonnen druklaag: tenslotte wordt een laag beton gestort over de gehele vloer

Betonnen kolommen en liggers in de praktijk

Betonkolommen spelen ook een belangrijke rol in de constructie van gebouwen. Deze kolommen kunnen voorzien worden van hulpstukken, zoals stalen T- of L-opstanden voor het bevestigen van gevelpanelen, of verticaal ingestorte stalen profielen voor binnendozen van metalen gevelbekleding.

Betonkolommen kunnen in samenspraak met de ontwerp- en constructieafdeling worden bepaald, afhankelijk van de vereisten van het bouwwerk. De hoogte van de kolommen kan per bouwlaag of over meerdere verdiepingen variëren. In het laatste geval worden de kolommen voorzien van draagstenen om de belastingen optimaal te verdelen.

De stabiliteit van het gebouw wordt bepaald door de secties van de kolommen en de wijze waarop deze zijn uitgevoerd. Door de hoge flexibiliteit van een betonskelet kunnen gebouwen talrijke vormen aannemen. Ook hybridestructuren met stalen profielen zijn mogelijk.

Conclusie

Betonnen liggers op fundering vormen een essentieel onderdeel van de constructie van een gebouw. De keuze voor de juiste funderingsmethode en liggerconstructie hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting en de bouwdoeleinden. Zowel fundering op staal als fundering op palen zijn betrouwbare methoden, maar elke methode heeft haar eigen voordelen en beperkingen. De aansluiting van liggers op fundering moet zorgvuldig worden gepland en uitgevoerd, met aandacht voor de permanente verbinding en eventuele toekomstige uitbreidingen of veranderingen.

Combinatievloeren bieden een modern en efficiënte oplossing voor vloerconstructies in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Door de toepassing van lichte vullingselementen en een betonnen druklaag wordt een stevige, goed geïsoleerde en duurzame vloer verkregen. De uitvoering is snel en eenvoudig, wat deze oplossing geschikt maakt voor een breed spectrum van bouwprojecten.

Bij de keuze van fundering en liggerconstructie is het belangrijk om professioneel advies in te winnen en ervaring op te doen met betrouwbare partijen in de bouwsector. Dit zorgt voor een veilige, duurzame en functionele bouwconstructie die aan de huidige en toekomstige eisen voldoet.