Bouwmateriaal voor funderingen: typen, toepassingen en aandachtspunten

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Een fundering is de basis van elk bouwwerk. Zij zorgt ervoor dat de belasting van het gebouw gelijkmatig en veilig wordt overgedragen op de draagkrachtige grondlaag. De keuze van het juiste bouwmateriaal en funderingstype hangt af van de bodemgesteldheid, het gewicht van het gebouw en de economische aspecten. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende funderingstypen en de meest gebruikte bouwmateriaalcombinaties, evenals de toepassingsgebieden en aandachtspunten bij de uitvoering.

Typen funderingen en materiaalkeuze

In de bouw worden twee hoofdcategorieën onderscheiden: funderingen op staal en funderingen op palen. De keuze tussen deze categorieën hangt vooral af van de diepte en draagkracht van de ondergrond.

Funderingen op staal

Funderingen op staal worden toegepast wanneer de draagkrachtige grondlaag zich direct onder het maaiveld bevindt. In dit geval is het niet nodig om diep te graven of palen te gebruiken. De fundering wordt direct op de stabiele grond aangebracht en bestaat meestal uit gewapend beton. De term "op staal" verwijst hier niet naar het gebruik van het metaal staal, maar naar het concept van "op een stevige basis rusten".

De belangrijkste types binnen deze categorie zijn:

Strokenfundering: Dit is de meest eenvoudige vorm van een fundering op staal. Het bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren van het gebouw. De breedte van de stroken is afhankelijk van de bodemgesteldheid en de belasting van het bouwwerk.
Plaatfundering: Hierbij wordt een grote, gewapende betonnen plaat onder het volledige gebouw gelegd. Deze fundering verdeelt de belasting gelijkmatig over een groot oppervlak. Het voordeel is dat de uitvoering relatief eenvoudig en goedkoop is. Het nadeel is dat de fundering gevoelig kan zijn voor verzakkingen.
Poerenfundering: Deze fundering bestaat uit meerdere afzonderlijke, gewapende betonblokken of metselwerk blokken die onder de kolommen of steunpunten van het gebouw geplaatst worden. De poeren dragen de verticale lasten van de kolommen over op de ondergrond. Dit type wordt vaak gebruikt bij gebouwen met een kolom- en spanstructuur, zoals magazijnen en fabriekshallen.

In het oostelijke deel van Nederland, waar de ondergrond vaak bestaat uit zandgronden, zijn funderingen op staal een veelvoorkomende keuze. In dit geval is het meestal voldoende om de slechte bovengrond te verwijderen en te vervangen door een zandkoffer of door te verdichten.

Funderingen op palen

Wanneer de draagkrachtige grondlaag te diep zit, is een paalfundering nodig. Palen brengen het gewicht van het bouwwerk over op de dieper gelegen draagkrachtige laag. In Nederland, met zijn slappere en samendrukbare veen- en kleigronden, zijn paalfunderingen een veelvoorkomende en vaak noodzakelijke funderingsmethode, vooral in het westen van het land.

De meest gebruikte materialen voor funderingspalen zijn beton en staal. Soms worden de palen ook gevuld met beton om de sterkte en duurzaamheid te vergroten. In de historische bouw werden ook houten funderingspalen toegepast, vooral voor grootschalige toepassingen waar de kosten van beton nog hoog waren.

Bij paalfunderingen moet rekening worden gehouden met eventuele aandoeningen aan de palen. Houten palen kunnen bijvoorbeeld onderhevig zijn aan paalkoprot of bacteriële afbraak. Preventieve maatregelen zoals grondwaterbeheer, herstelopties en regelmatige inspecties zijn daarom belangrijk om de levensduur van de fundering te verlengen.

Bouwmateriaal en technische uitvoering

Gewapend beton

Gewapend beton is de meest gebruikte materialcombinatie bij funderingen op staal en plaatfunderingen. Het biedt de nodige sterkte, stabiliteit en bestandheid tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst en droogte. Gewapend beton bestaat uit beton dat versterkt is met stalen staven of -netten, wat het in staat stelt om zowel trek- als drukkrachten op te nemen.

Bij de uitvoering van een fundering op staal wordt vaak een verbrede voet aangebracht, zodat de belasting van het gebouw over een groot oppervlak kan worden verdeeld. De breedte en dikte van de fundering hangen af van de belasting van het bouwwerk en de bodemgesteldheid.

Voor een plaatfundering wordt een dikke plaat gewapend beton onder het volledige gebouw gelegd. Deze methode is efficiënt, goedkoop en eenvoudig uit te voeren, maar heeft het nadeel dat de plaat gevoelig kan zijn voor verzakkingen. Een vorstrand kan in zo’n geval helpen om het risico van opvriezen te beperken.

Betonpoeren

Betonpoeren worden vaak gebruikt bij poerenfunderingen. Deze poeren bestaan uit afzonderlijke blokken van gewapend beton en worden onder de kolommen of steunpunten van het gebouw geplaatst. Ze zorgen ervoor dat de verticale lasten gelijkmatig worden overgedragen op de ondergrond.

Betonpoeren zijn vooral geschikt voor gebouwen met een kolom- en spanstructuur, zoals magazijnen en fabriekshallen. Het voordeel is dat er geen sprake is van lijnlasten, waardoor funderingsstroken niet nodig zijn. De fundering ter plaatse van de puntlast is dan voldoende.

Grondschroeven

Een alternatief voor traditionele funderingen en paalfunderingen zijn grondschroeven. Deze worden met name gebruikt bij kleinere bouwprojecten zoals houten terrassen, blokhutten of schuttingen. Grondschroeven worden in de grond geschroefd in plaats van ingegraven, waardoor het bouwproces sneller en milieuvriendelijker verloopt. Ze vormen een duurzame oplossing die weinig tijd en inspanning vereist, en ze zijn geschikt voor gebruik in ieder jaargetijde.

Een bedrijf zoals Stop Digging biedt dit type fundering aan en stelt een volledig bouwklare oplossing voor, waarbij de installatie van de schroeven snel en efficiënt wordt uitgevoerd. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor zowel particulieren als professionals.

Aandachtspunten bij de keuze van een fundering

Bodemgesteldheid

De keuze van het juiste funderingstype hangt sterk af van de bodemgesteldheid. In het westelijke deel van Nederland, waar de bovenste grondlagen vaak bestaan uit klei, veen en leem, zijn paalfunderingen vaak noodzakelijk. In het oostelijke deel, waar zandgronden veel voorkomen, is een fundering op staal vaak voldoende.

Belasting

De belasting van het bouwwerk bepaalt ook de keuze van het funderingstype. Gebouwen met een kolom- en spanstructuur vereisen bijvoorbeeld een poerenfundering, terwijl gebouwen met dragende muren beter een strokenfundering kunnen gebruiken.

Duurzaamheid

Het gebruik van milieuvriendelijke materialen en technieken is steeds belangrijker geworden. Grondschroeven zijn een duurzame alternatief voor traditionele funderingen en paalfunderingen, aangezien ze minder grondverzet vereisen en sneller kunnen worden geïnstalleerd.

Kosten

De keuze van een funderingstype hangt ook af van economische factoren. Plaatfunderingen zijn bijvoorbeeld relatief goedkoop, terwijl paalfunderingen aanzienlijk duurder kunnen zijn. Het is daarom belangrijk om een kosten-batenanalyse uit te voeren voordat een keuze wordt gemaakt.

Conclusie

Een fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt daarom een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van het gebouw. De keuze van het juiste bouwmateriaal en funderingstype hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting van het bouwwerk en economische factoren. Gewapend beton is de meest gebruikte materiaalcombinatie bij funderingen op staal, terwijl paalfunderingen vaak nodig zijn wanneer de draagkrachtige grondlaag dieper zit. Grondschroeven zijn een duurzame alternatief die vooral geschikt zijn voor kleinere bouwprojecten.

Het is belangrijk om vooraf een grondonderzoek uit te voeren en eventuele aandoeningen aan de fundering te voorkomen of op te lossen. Door de juiste keuze te maken en de aandachtspunten in overweging te nemen, kan een betrouwbare en duurzame fundering worden gerealiseerd die het bouwwerk gedurende jaren sterk en stabiel ondersteunt.

Bronnen

bouwmateriaal