Bovenwapening in Funderingen: Uitleg, Toepassingen en Richtlijnen

Bij het bouwen of renoveren van een woning is een vaste fundering van essentieel belang. Deze ondergrondse constructie moet in staat zijn om het gewicht van het gebouw te dragen, zich te stabiliseren tegen de omgevingsinvloeden en zorgen dat het gebouw gedurende jaren standhoudt. Een essentieel onderdeil van een goede fundering is de wapening. Wapening verhindert scheuren, zorgt voor extra duurzaamheid en verhoogt de sterkte van de fundering. In dit artikel focussen we op bovenwapening in funderingen, een specifiek type wapening dat een cruciale rol speelt in de constructie van gewapend betonfunderingen.

De informatie in dit artikel is gebaseerd op gegevens uit betrouwbare bronnen binnen de bouwsector, zoals leveranciers en bouwadviseurs. Het doel is om een duidelijk overzicht te geven van de principes, toepassingen, richtlijnen en praktische voorbeelden van bovenwapening in funderingen.

Wat is bovenwapening in funderingen?

Bovenwapening verwijst naar het wapeningsstaal dat bovenin een betonnen funderingsconstructie is aangebracht. Het maakt deel uit van het totale wapeningssysteem in gewapend beton en dient om trekkrachten op te nemen die in het beton ontstaan door belastingen, temperatuurschommelingen of andere externe factoren. In funderingen is bovenwapening vooral relevant in het geval van plaatfunderingen, strokenfunderingen en poerenfunderingen, waarin het beton wordt uitgevoerd in vormen die horizontaal of verticaal belast worden.

Het wapeningsstaal in bovenwapening bestaat meestal uit bouwstaal van ∅8 mm of ∅10 mm, afhankelijk van de belasting en de dikte van de funderingsconstructie. De wapening wordt op een bepaalde afstand vanaf het oppervlak van het beton aangebracht, wat bekend staat als de betondekking. Deze dekking beschermt het staal tegen corrosie en zorgt ervoor dat het beton zijn functie kan uitoefenen als drukconstructie.

Toepassing van bovenwapening in verschillende funderingstypen

Afhankelijk van de aard van de grond en de belasting van het gebouw, worden verschillende funderingstypen toegepast. In elk van deze gevallen speelt bovenwapening een rol, maar de vorm en de mate van wapening kunnen variëren.

1. Plaatfundering

Een plaatfundering is een continue, dikke betonnen plaat die als basis fungeert voor het gehele gebouw. In dit type fundering is zowel onder- als bovenwapening nodig. De onderwapening zorgt voor stabiliteit onderaan, terwijl de bovenwapening zorgt voor trekbestendigheid bovenaan. Dit is belangrijk om eventuele spanningen in het beton te absorberen.

Voor plaatfunderingen wordt vaak gebruikgemaakt van bouwstaalmatten of wapeningskorten met een maat van bijvoorbeeld 30x40 cm of 30x45 cm. De afstand tussen de staven kan variëren, maar wordt vaak bepaald door de dikte van de funderingsplaat en de verwachte belasting. De wapening wordt met beugels of bajonetten vastgemaakt.

2. Strokenfundering

In een strokenfundering wordt een brede strook beton onder de dragende muren van het gebouw aangelegd. In dit type fundering is bovenwapening meestal minder essentieel dan in plaatfunderingen, tenzij de muren zeer zwaar of ongelijk verdeeld zijn in gewicht. De wapening is dan beperkt tot enkele stroken onder de muren, waarin het wapeningsstaal meestal bestaat uit 3x∅10 of 3x∅12.

3. Poerenfundering

Een poerenfundering bestaat uit losse betonnen balken of blokken die onder specifieke belastingpunten zijn aangelegd. In dit geval is bovenwapening meestal niet nodig, tenzij de balken onder druk of buigkrachten komen te staan. De wapening wordt dan beperkt tot een klein aantal staven, zoals 2x∅8 of 3x∅8, afhankelijk van de afmetingen van de balk.

Technische richtlijnen voor bovenwapening

Bij het aanleggen van bovenwapening in funderingen zijn er een aantal technische richtlijnen die moeten worden gevolgd om ervoor te zorgen dat het wapeningssysteem optimaal functioneert en de bouw veilig en duurzaam is.

1. Afmetingen en aantallen

De afmetingen van de wapeningskorten of -matten zijn vaak standaard, zoals 30x40 cm, 30x45 cm, 30x50 cm, 35x40 cm, 35x45 cm, 35x50 cm, 40x40 cm en 40x50 cm. De keuze van de afmetingen hangt af van de dikte van de funderingsconstructie en de verwachte belasting. De aantallen staven per kort of mat zijn meestal vastgelegd in de bouwplannen of in de richtlijnen van de leveranciers van bouwstaal.

2. Dekking van het beton

De dekking van het beton is de afstand tussen het oppervlak van het wapeningsstaal en het buitenoppervlak van het beton. Voor bovenwapening is een dekking van minimaal 25 mm aan te raden. Deze dekking zorgt ervoor dat het wapeningsstaal niet in contact komt met de buitenwereld en daardoor gevoelig wordt voor corrosie.

Voor het handhaven van de juiste dekking worden dekkingsafstandhouders gebruikt, zoals betonnen stelblokjes of stoterribben. Deze houders zorgen ervoor dat het wapeningsstaal op de juiste hoogte blijft zitten tijdens het storten van het beton.

3. Verbindingen en ondersteuning

De wapeningskorten of -matten moeten goed verbonden zijn met elkaar om het wapeningssysteem als geheel te functioneren. Dit gebeurt doordat de staven met elkaar verbonden worden via bajonetten, gesloten koppen of open koppen, afhankelijk van de constructie. Bovendien is het belangrijk dat het wapeningsstaal goed ondersteund wordt door dekkingshouders of andere stabilisatie-elementen, om ervoor te zorgen dat het niet zakt of verplaatst tijdens het storten.

Praktische toepassingen en voorbeelden

In de praktijk worden bovenwapening en funderingen vaak gecombineerd bij het aanleggen van een nieuwe woning of bij het uitbreiden van een bestaand huis. Bijvoorbeeld bij een uitbreiding op een schuur of bij het aanleggen van een nieuwe woning op een schijtgrond, is bovenwapening vaak nodig om de fundering voldoende sterk en duurzaam te maken.

Een voorbeeld van een toepassing is een plaatfundering van 20 cm dik, waarbij een bouwstaalmat van 3x2 meter en 15x15 cm wordt gebruikt. Deze wapening is geschikt voor een lichte belasting, zoals een schuur of een klein woningontwerp. In dit geval is de wapening van ∅10 mm aan te raden, aangevuld met een dekking van minimaal 25 mm.

Kwaliteit en beheer van wapeningsmateriaal

Het kiezen van het juiste type wapeningsstaal is van groot belang voor de duurzaamheid en prestaties van een fundering. Er zijn verschillende soorten wapeningsmateriaal beschikbaar, zoals:

• Onbehandelde wapeningsmatten: geschikt voor gebruik in beton, zoals in funderingen of vloeren.
• Verzinkte wapeningsmatten: geschikt voor gebruik buiten, zoals in hekwerken of opdrachtconstructies.
• Prefab wapeningselementen: vooraf vervaardigde constructies die direct in de betonplaat worden aangebracht.

Het is belangrijk om de juiste keuze te maken, afhankelijk van de toepassing. Bijvoorbeeld: voor een funderingsplaat is onbehandeld staal aan te raden, omdat verzinkte matten niet goed compatibel zijn met beton en corrosiegevoeliger kunnen zijn.

Veiligheid en controle

Tijdens het aanleggen van bovenwapening is het belangrijk om de kwaliteit en het juiste aanbrengen van het wapeningsstaal te controleren. Dit kan door:

• Visuele inspectie: Controle op juiste afmetingen, aantallen en ondersteuning.
• Meetapparatuur: Gebruik van meetlinten, niveaus en andere meetinstrumenten om de juiste hoogte en afstand van de wapening te bepalen.
• Controle op dekking: Zorg dat de dekkingsafstandhouders goed zijn aangebracht en dat het wapeningsstaal niet zakt of verplaatst.

Conclusie

Bovenwapening in funderingen is een essentieel onderdeel van elke betonnen constructie. Het zorgt ervoor dat de fundering zich goed gedraagt onder trekkrachten, zorgt voor duurzaamheid en voorkomt scheuren. Afhankelijk van de funderingstypen, zoals plaatfundering, strokenfundering of poerenfundering, kan de toepassing van bovenwapening variëren in afmetingen, aantallen en constructie.

Het kiezen van het juiste type wapeningsstaal, het handhaven van de juiste dekking en het correct aanbrengen van de wapening zijn cruciale stappen voor een veilige en betrouwbare fundering. Door aandacht te besteden aan deze technische aspecten kan men ervoor zorgen dat de fundering het gewicht van het gebouw gedurende jaren kan dragen en de omgevingsinvloeden stand kan houden.

Bronnen

1. online-bouwmaterialen.nl
2. joostdevree.nl