Funderingsschade en risico’s: hoe de bodem onder je huis bepaalt de stabiliteit van je woning

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij de aankoop van een woning wordt vaak niet voldoende aandacht besteed aan de fundering. Toch is de fundering het fundament van elk gebouw – letterlijk én figuurlijk. In Nederland, waar de grond in vele regio’s zacht of instabiel is, kan funderingsproblematiek leiden tot aanzienlijke schade en kosten. Binnen de bouwsector en bij particuliere woningeigenaren is funderingsherstel op dit moment een urgente kwestie. Met de toegenomen aandacht voor duurzame woningbouw en de stijgende gronddruk, komt ook de fundering steeds meer boven het straatniveau te staan.

In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsproblemen, mogelijke gevolgen en de maatregelen die kunnen worden genomen om schade te voorkomen of te herstellen. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van funderingsmodellen en risico-indicatoren, zoals het funderingsrisicomodel dat door het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) is ontwikkeld.

Wat is een fundering en waarom is het belangrijk?

Een fundering is de constructie die de belasting van het gebouw overbrengt op de draagkrachtige grondlagen beneden de bouwput. Het doel van de fundering is om ervoor te zorgen dat het gebouw stabiel staat, zodat er geen grotere zakkingen of zettingsverschillen optreden. Volgens de bouwkundige principes moet een fundering:

Sterk zijn om het gebouw te dragen
Stabiel en standvastig zijn
Bestand zijn tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst, droogte en chemische verontreinigingen

Meestal wordt een fundering gemaakt van gewapend beton, omdat dit in de meeste gevallen voldoet aan de genoemde eisen. Het type fundering dat wordt gebruikt, is afhankelijk van de draagkracht van de ondergrond en de belasting van het gebouw.

Er zijn verschillende funderingstypen, waaronder:

Strokenfundering: een verbrede zone onder dragende muren
Poerenfundering: een breedere ondersteuning onder zware constructies
Plaatfundering: een geheel betonnen plaat die op de draagkrachtige grond ligt
Fundering op staal: vaak gebruikt bij kleine gebouwen en wanneer de draagkrachtige laag niet te diep ligt

De keuze voor een specifiek type fundering wordt bepaald door de omstandigheden op de bouwlocatie. Bijvoorbeeld, bij moeras-, veen- of aangevulde grond wordt vaak een plaatfundering of fundering op palen gekozen.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen ontstaan door verschillende factoren. In de bronnen wordt uitgebreid ingegaan op de belangrijkste oorzaken:

1. Veranderingen in de grondwaterstand

Een verlaging van de grondwaterspiegel kan leiden tot verhoogde korrelspanning, wat op zijn beurt zettingen in de grond veroorzaakt. Dit is vooral relevant in zachte grond, zoals klei of veen.

2. Onvoldoende ondergrond

Wanneer de draagkrachtige grond te diep ligt, kan dit tot instabiliteit leiden. In dat geval worden palen of andere ondersteunende structuren aangebracht. Echter, als deze palen van hout zijn en schimmelvorming optreedt, kunnen ze onder het zware gesteente rotten en het gebouw zakt.

3. Onvoldoende funderingsherstel

In sommige gevallen is er al funderingsherstel uitgevoerd, maar is het niet volledig of op de juiste manier uitgevoerd. Dit kan leiden tot nieuwe zettingen, vooral bij aanleg van nieuwe infrastructuur zoals riolering of bestrating. In Gouda, bijvoorbeeld, heeft de aanleg van nieuwe riolering tot verdere zakking van woningen geleid.

4. Belastingverschillen in een bouwwerk

Wanneer binnen één bouwwerk verschillende belastingen voorkomen, kan dit leiden tot ongelijkmatige zettingen. In dergelijke gevallen is het nodig om een verstijving aan te brengen in de fundering.

Gevolgen van funderingsproblemen

De gevolgen van funderingsproblemen kunnen zowel materieel als psychologisch zijn. Materieel gezien gaat het om schade aan het gebouw, zoals kelders die instorten, muren die barsten, vloeren die scheef staan en daken die naar binnen klappen. Psychologisch gezien kan het stressvol zijn om te beslissen wat er moet worden gedaan en hoeveel het zal kosten.

Volgens het verhaal van Jan Dogterom, die in Gouda woont en in een straat woont waar de grond zakt, zijn de gevolgen van funderingsproblemen zichtbaar en voelbaar. Zijn woning is verzakt, maar gelukkig was er al funderingsherstel geweest. Toch is de aanleg van nieuwe riolering in 2016 leidend geweest tot nieuwe zettingen, die snel zijn opgetreden.

Jan benadrukt dat het voor bewoners moeilijk is om zich voor te stellen wat er onder hun huis zit. De kosten voor funderingsherstel kunnen oplopen tot honderdduizenden euro’s, wat voor veel woningeigenaren een groot financieel risico betekent.

Wat is een funderingslabel en wat betekent het?

Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een model ontwikkeld om funderingsrisico’s in kaart te brengen. Dit model heet het funderingsrisicomodel en werkt op basis van geografische data. Wanneer een woning wordt ingevoerd in het model, krijgt deze een funderingslabel (A t.e.m. E). Dit label geeft aan hoe groot het risico is op funderingsproblemen.

Don Zandbergen, geotechnicus bij KCAF, legt uit dat label E geen leuk nieuws is voor een woningeigenaar. Het betekent dat het pand een groter risico loopt op funderingsproblemen dan bijvoorbeeld een pand met label A. Het model kan ook een indicatieve herstelkostenprijs tonen, die soms op honderdduizenden euro’s uitkomt.

Het model is bedoeld om informatie te verschaffen aan woningeigenaars, notariussen, vastgoedmakelaars en bouwbedrijven. Het doel is om ervoor te zorgen dat funderingsproblemen vroegtijdig worden opgemerkt en dat er maatregelen worden genomen om schade te voorkomen of te herstellen.

Wat kan een woningeigenaar doen?

Voor woningeigenaren die funderingsproblemen vermoeden of al voelen, zijn er meerdere opties. Eén van de opties is het gebruik van het funderingsrisicomodel van KCAF. Dit model geeft een overzicht van het risico en kan een indicatie geven van de herstelkosten.

Daarnaast zijn er ook financiële hulpopties beschikbaar. In sommige gemeenten is het mogelijk om leningen te krijgen via het Nationaal Restauratiefonds of het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Deze leningen zijn vaak beschikbaar tegen gunstige rente en voorwaarden.

Wanneer funderingsproblemen zijn vastgesteld, kan een geotechnisch expert worden ingezet om een funderingsherstelplan op te stellen. Dit plan kan bijvoorbeeld het vervangen van houten palen door stalen of betonnen palen inhouden. In sommige gevallen is het nodig om de hele fundering te vervangen.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn in Nederland een steeds groter groeiend probleem. De zachte bodem, veranderende grondwaterstanden en oude funderingssystemen zoals houten palen maken dat woningen steeds vaker verzakken. Voor woningeigenaren is het belangrijk om vroegtijdig op de hoogte te zijn van het risico dat hun woning loopt. Het funderingsrisicomodel van KCAF is een waardevol instrument om dit risico in kaart te brengen.

Bij het aankopen van een woning is het dus verstandig om ook aandacht te besteden aan de fundering. Dit betekent dat een grond- en funderingsonderzoek kan worden ingezet om mogelijke problemen vroegtijdig te ontdekken. Ook na aankoop is het verstandig om regelmatig te controleren of er tekenen zijn van funderingsproblemen, zoals scheuren in muren, kelders die instorten of vloeren die scheef staan.

De kosten voor funderingsherstel kunnen aanzienlijk zijn, maar er zijn ook opties voor financiering. Het is dus verstandig om dit in overweging te nemen bij de aankoop of beheer van een woning. Met de juiste voorbereiding en kennis is het mogelijk om funderingsproblemen te voorkomen of effectief aan te pakken.