Nederlandse funderingsproblematiek in kaart gebracht: kwetsbare gebieden en risico’s voor woningen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

De funderingsproblematiek in Nederland is een onderwerp dat steeds urgenter wordt, zowel voor woningeigenaren als voor de overheid en bouwprofessionals. Door de combinatie van klimaatverandering, bodemdaling, historische bouwmethoden en veranderende grondwaterstanden, loopt een groot aantal woningen in het land het risico op funderingsproblemen. In dit artikel wordt ingegaan op de kaarten en analyses die huidige en toekomstige risico’s inzichtelijk maken, en welke maatregelen op dit moment genomen kunnen worden om schade te beperken.

Aandachtsgebieden en kwetsbare funderingen

Een van de meest gebruikte tools om funderingsrisico’s in kaart te brengen is de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden, gemaakt door het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze kaart toont de gebieden in Nederland waar een combinatie van oude houten funderingspalen en een kwetsbare bodemsamenstelling kan leiden tot problemen. Deze kaart is vooral gericht op gebieden met een hoge concentratie woningen gebouwd vóór 1970, vooral in veen- en kleigebieden.

Ongewijzigd gegeven is dat ongeveer 750.000 woningen in Nederland zijn gefundeerd op houten palen, een techniek die vooral in de bouwperiode voor 1970 werd toegepast. Houten funderingspalen zijn kwetsbaar voor paalrot, een proces dat wordt versneld bij lage grondwaterstanden. In combinatie met droogte en klimaatverandering, waarbij het grondwaterpeil daalt, treden funderingsproblemen steeds vaker op.

De kaart toont duidelijk dat West- en Noord-Nederland de meeste aandacht verdienen. In deze regio’s liggen veel woningen in gebieden met een veebruiksgeschiedenis en een natte ondergrond, waarin houten palen traditioneel onder water stonden. Door droogte en veranderingen in de grondwaterbeheerstrategieën, zoals verlaging van het grondwaterpeil voor agrarische doeleinden, treden houten palen vaker boven water en gaan ze vervolgens rottend.

Funderingsproblematiek en klimaatverandering

Volgens analyses van Deltares en TNO, op verzoek van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), is het aantal woningen met funderingsproblematiek in de komende jaren aanzienlijk. De analyse toont aan dat ongeveer 425.000 woningen een verwachte levensduur hebben van minder dan 15 jaar, waarvan ongeveer 25% op houten palen staat en de rest op ondiepe funderingen.

Deze schade is niet alleen een technisch probleem, maar ook financieel en maatschappelijk. Experts schatten dat de totale schade tot 2050 oploopt tot 20 tot 30 miljard euro, afhankelijk van de mate van voorzorgsmaatregelen. Als maatregelen niet worden genomen, kan het schadebedrag aanzienlijk hoger uitvallen.

Klimaatverandering speelt een cruciale rol in deze problematiek. De opwarming van de aarde leidt tot meer extreme weersomstandigheden, zoals droogtes, hevige buien en stijgende zeespiegel. Deze factoren hebben een directe invloed op de bodemstabiliteit en grondwaterstanden, wat weer direct gerelateerd is aan de funderingsduurzaamheid.

De rol van bodemsamenstelling en historische bouwmethoden

De bodemsamenstelling heeft een grote invloed op de risico’s die een fundering loopt. Houten funderingspalen zijn in veen- en kleigebieden kwetsbaarder dan in zandgebieden. In veen- en klei gebieden is de ondergrond minder draagkrachtig, en is er een groter risico op bodemdaling. Bovendien is het grondwaterpeil in deze gebieden vaak lager, wat houten palen boven water kan doen komen en zo rottend kan maken.

Deze combinatie van factoren maakt dat in veen- en kleigebieden, vooral in West- en Noord-Nederland, het risico op funderingsproblemen het hoogst is. De Funderingsviewer biedt een indicatieve indeling van deze gebieden, waarbij het aantal woningen per postcodegebied met bouwjaar vóór 1970 wordt gecombineerd met de bodemgesteldheid. Zo wordt duidelijk waar het meeste aandacht kan worden besteed aan eventuele problemen met houten funderingspalen.

Huidige status van funderingsregistratie in Nederland

Een groot probleem is dat in Nederland geen complete historische registratie is van het type fundering dat onder een woning is gebruikt. Dit maakt het lastig om precies te bepalen welke woningen het meest kwetsbaar zijn. Het KCAF en andere instellingen werken aan het opbouwen van databases zoals FunderMaps, waarin de funderingssituatie van woningen wordt vastgelegd. Deze database is essentieel voor toekomstige schadeprognoses en voor het maken van effectieve aanpakstrategieën.

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is echter niet meer geschikt voor taxaties onder validatie van het NWWI (Nationale Woningwetenschappelijke Werkgroep Inspectie). Daarvoor is het Funderingsrisicorapport van FunderMaps in de plaats gekomen. De oude viewer kan nog wel worden gebruikt voor taxaties die niet onder NWWI-validatie uitgevoerd worden.

De toekomst van funderingsproblematiek in Nederland

Funderingsproblemen zijn niet beperkt tot een paar steden in de Randstad, zoals Rotterdam, Dordrecht en Gouda, waar de kennis rond funderingsherstel het grootst is. Door bodemdaling en klimaatverandering wordt de funderingsproblematiek nu ook elders in Nederland merkbaar. Het is daarom belangrijk om kennis en ervaring tussen verschillende regio’s te delen, zeker omdat er weinig ervaring is met funderingsproblemen op staal.

Bouwers en woningeigenaren moeten zich bewust worden van de lange levensduur van funderingen en de invloed van klimaatverandering op de bodemstabiliteit. Het is essentieel om vooraf preventieve maatregelen te nemen, zoals het monitoren van grondwaterstanden, het herstellen van bestaande funderingen en het toepassen van moderne, duurzamere funderingstechnieken.

Conclusie

De funderingsproblematiek in Nederland is een complexe, multidimensionale kwestie die zowel technische als maatschappelijke aspecten omvat. Door historische bouwmethoden, veranderende bodemomstandigheden en de impact van klimaatverandering, loopt een aanzienlijk aantal woningen het risico op funderingsproblemen. De beschikbare kaarten en analyses zoals de Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden en het Funderingsrisicorapport van FunderMaps bieden een goed inzicht in de huidige situatie en toekomstige risico’s.

Het is van groot belang dat woningeigenaren, bouwers en overheidsinstellingen bewustwording tonen en samenwerking aangaan om problemen in de ondergrond voor te zijn. In de komende jaren zal het beheersen van funderingsrisico’s een essentieel onderdeel worden van bouwpraktijken en woningbeleid.

Bronnen

kaart