Fundering op staal: technieken, toepassingen en bouwkundige aandachtspunten

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een betrouwbare en stabiele fundering is de basis voor elke duurzame, veilige en goed functionerende constructie. In de bouw wordt vaak gesproken over een "fundering op staal", een term die soms verward wordt met het gebruik van het bouwmateriaal staal. In werkelijkheid verwijst deze uitdrukking naar een fundering die rust op een stabiele bovengrondlaag, meestal op een relatief geringe diepte. De keuze voor een fundering op staal hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de aard van de constructie.

In dit artikel wordt ingegaan op de technieken, toepassingen en uitvoeringsaspecten van een fundering op staal, met aandacht voor de meest voorkomende vormen zoals plaat-, strook- en poerfundering. Naast de praktische toepassing wordt ook ingegaan op de belangrijkste bouwkundige aandachtspunten, inclusief de rol van grondonderzoek, constructieberekening en de invloed van omgevingsfactoren zoals vorst, grondwater en zettingsverschillen. De informatie is gericht op homeowners, DIY-enthusiasten en professionele bouwers die beter willen begrijpen hoe een fundering op staal functioneert en onder welke omstandigheden deze techniek gebruikt kan worden.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een veelvoorkomende methode in de bouw, vooral in gebieden met een relatief stabiele ondergrond. De term is afgeleid van oud Hollands en betekent letterlijk “op de beschikbare grond”. In tegenstelling tot een paalfundering, waarbij palen in de grond worden geplant om de belasting op een diepere laag over te dragen, steunt een fundering op staal direct op de bovenliggende, stevige ondergrond. Deze methode is meestal kostenefficiënt, maar vereist een zorgvuldige afweging van factoren zoals grondwaterstand, vorstvrijheid en eventuele obstakels in de bodem.

De fundering bestaat meestal uit gewapend beton en wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grond niet te diep onder het maaiveld ligt. In de praktijk wordt een fundering op staal vaak gebruikt voor kleinere en lichtere constructies, zoals woningen, garages en kleinere utiliteitsbouw. Deze fundering is de tegenhanger van een fundering op palen en wordt in de regel uitgevoerd op een diepte van ongeveer 1 meter beneden het maaiveld, wat zorgt voor een vorstvrije fundering.

Soorten fundering op staal

Er zijn drie veelgebruikte vormen van fundering op staal. Elke vorm heeft specifieke toepassingen, voordelen en nadelen. De keuze van het juiste type hangt af van de omstandigheden op de bouwlocatie, zoals de belasting die het gebouw uitoefent, de aard van de ondergrond en de wens van de ontwerper of opdrachtgever.

Plaatfundering

De plaatfundering is de meest directe vorm van fundering op staal. Hierbij wordt een grote, gewapende betonplaat onder het gehele bouwwerk geplaatst. Deze plaat fungeert als een soort massieve vloer die de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt. De plaatfundering is vooral geschikt voor gebouwen waarbij krachten gelijkmatig verdeeld moeten worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zware constructies of bij gebouwen met een asymmetrische belasting.

De plaatfundering beschermt ook de fundering tegen invloeden zoals vorst, zand en grondwater. Vaak wordt er een vorstrand aangebracht rond de plaat om deze extra te beschermen. Deze fundering wordt vaak toegepast wanneer de draagkrachtige grond niet te diep zit en wanneer er sprake is van een stabiele ondergrond. De breedte van de plaat wordt bepaald door factoren zoals de belasting per oppervlakte-eenheid, het grens vormveranderingsdraagvermogen en het voorkomen van zettingsverschillen.

Strookfundering

De strookfundering wordt toegepast onder alle dragende muren van een constructie. Hierbij wordt met gewapend beton een verbrede zone (strook) gerealiseerd onder de muren. Een brede muur vergt uiteraard een bredere ondersteuning dan een dun binnenmuurtje. Deze fundering is vooral geschikt voor lichte constructies met gelijkmatig verdeelde belasting.

De breedte aanleg van een strookfundering wordt bepaald door de belasting per oppervlakte-eenheid, de grens van vormveranderingsdraagvermogen en het voorkomen van zettingsverschillen. Zettingsverschillen kunnen worden verkleind door de fundering zo stijf mogelijk uit te voeren. Deze fundering wordt vaak gebruikt voor woningen en kleinere utiliteitsbouw.

Poerfundering

De poerfundering wordt toegepast onder kolommen of andere verticale dragende elementen van een gebouw. Hierbij wordt een breedere ondersteuning gelegd onder de kolommen om de belasting effectief over te dragen op de ondergrond. Deze fundering is vooral geschikt voor constructies met verticale belastingen, zoals kolomgesteunde gebouwen of gebouwen met een asymmetrische belasting.

De breedte van een poerfundering wordt bepaald op basis van de belasting per kolom, de draagkracht van de ondergrond en de wens van de ontwerper of opdrachtgever. Deze fundering wordt vaak gebruikt in combinatie met andere funderingstechnieken, zoals plaat- of strookfundering, om een stabiele en veilige onderbouwing te realiseren.

Bouwkundige aandachtspunten bij fundering op staal

De uitvoering van een fundering op staal vraagt om een gedetailleerde grondverkenning en een zorgvuldige uitvoering op vorstvrije diepte. Daarnaast zijn er diverse versterkings- en hersteltechnieken beschikbaar wanneer er sprake is van problemen zoals verzakkingen of scheuren. Deze technieken zorgen ervoor dat de fundering weer stabiel en veilig is.

Grondonderzoek en constructieberekening

Voor het ontwerp van een fundering is een gedetailleerd grondonderzoek essentieel. Het grondonderzoek levert informatie over de aard van de ondergrond, de draagkracht en de eventuele obstakels in de bodem. Op basis van deze informatie kan een constructieberekening worden uitgevoerd, waarin de belasting van het gebouw wordt bepaald en de juiste fundering wordt ontworpen.

De constructieberekening zorgt ervoor dat de fundering in staat is om de belasting van het gebouw te dragen en dat zettingsverschillen worden verkleind. Deze berekening is ook essentieel bij het kiezen van de juiste funderingstechniek en bij het bepalen van de benodigde afmetingen van de fundering.

Vorstvrije diepte

Om zettingsverschillen te voorkomen en de fundering te beschermen tegen vorst, moet de fundering op vorstvrije diepte worden uitgevoerd. Dit betekent dat de fundering minimaal 600 mm onder het maaiveld moet liggen. Bij vorst komt het gehele gebouw met de grond iets omhoog doordat het grondwater bij bevriezing uitzet. Bij plaatselijke dooi, zoals aan de zuidzijde van het gebouw, verloopt de vorstgrens hellend waardoor het bouwdeel aan de dooizijde wil zakken.

Zettingsverschillen, mits niet te groot, kunnen worden verkleind door de fundering zo stijf mogelijk uit te voeren. Dit betekent dat de fundering zo breed mogelijk moet worden uitgevoerd om zettingsverschillen te beperken. De breedte van de fundering wordt bepaald door de belasting per oppervlakte-eenheid, de grens van vormveranderingsdraagvermogen en het voorkomen van zettingsverschillen.

Grondverbetering en zandkoffer

Wanneer de bovenliggende grond niet voldoet aan de eisen voor een fundering op staal, kan de grond verbeterd worden door middel van verdichting of groutinjectie. In sommige gevallen wordt er een zandkoffer aangebracht om de ondergrond te verbeteren en de fundering te beschermen tegen invloeden zoals grondwater en zand.

Een zandkoffer is een verbreding van de fundering die wordt aangebracht rondom de fundering om deze extra te beschermen. Deze zandkoffer kan ook fungeren als een buffer tegen zettingsverschillen en kan helpen bij het verlagen van de invloed van grondwater op de fundering.

Uitvoering in de praktijk

De uitvoering van een fundering op staal vraagt om een zorgvuldige voorbereiding en uitvoering. In de praktijk wordt vaak een combinatie van plaat-, strook- en poerfundering gebruikt om een stabiele en veilige onderbouwing te realiseren. De keuze van de juiste funderingstechniek hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de wens van de ontwerper of opdrachtgever.

Bij de uitvoering van een fundering op staal is het essentieel om te zorgen voor een vaste draagkrachtige ondergrond op ± 1 á 2 meter onder maaiveld. Bij geringe belasting, of zeer goede bouwgrond, is een breedte van 2-3 maal de dikte van het opgaande werk gebruikelijk. De breedte aanleg wordt bepaald door de belasting per oppervlakte-eenheid, de grens van vormveranderingsdraagvermogen en het voorkomen van zettingsverschillen.

Bij extreme droge zomersituaties kan het ook tot zettingsverschillen komen. Hiervoor is het subonderwerp "Zettingsscheuren" van het onderwerp "Funderingen algemeen" van toepassing. Deze invloeden moeten daarom ook in overweging worden genomen bij het ontwerp van een fundering op staal.

Funderingsherstel en versterking

Wanneer er sprake is van problemen zoals verzakkingen of scheuren in de fundering, kan een funderingsherstel worden uitgevoerd. Bij funderingsherstel wordt eerst een technische inspectie uitgevoerd om de oorzaak van de problemen te achterhalen. Vervolgens worden maatwerkmethoden toegepast om de fundering weer stabiel en veilig te maken.

Deze methoden kunnen variëren per situatie en zijn vaak combinaties van versterkings- en stabilisatietechnieken. Bijvoorbeeld het aanbrengen van een zandkoffer, het uitvoeren van een grondverbetering of het toepassen van versterkingsconstructies. Deze technieken zorgen ervoor dat de fundering weer stabiel en veilig is en dat zettingsverschillen worden verkleind.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte funderingstechniek in de bouw, vooral bij kleinere en lichtere constructies. De uitdrukking verwijst niet naar het gebruik van staal, maar naar een fundering die rust op een stabiele bovengrondlaag. De keuze voor deze fundering hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de aard van de constructie.

In de praktijk worden verschillende vormen van fundering op staal toegepast, zoals plaat-, strook- en poerfundering. De uitvoering van een fundering op staal vraagt om een gedetailleerde grondverkenning en een zorgvuldige uitvoering op vorstvrije diepte. Daarnaast zijn er diverse versterkings- en hersteltechnieken beschikbaar wanneer er sprake is van problemen zoals verzakkingen of scheuren. Deze technieken zorgen ervoor dat de fundering weer stabiel en veilig is.