Fundering op staal: Begrippen, Toepassingen en Belangrijke Overwegingen

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis van elk bouwproject. In de Nederlandse bouwpraktijk zijn er verschillende funderingsmethoden in gebruik, waarbij de keuze ervan sterk afhankelijk is van de ondergrond, de belasting en de omgevingsfactoren. Een veelvoorkomende methode is fundering op staal, die vaak wordt toegepast in gebieden met een stabiele ondergrond. In dit artikel leggen we de essentiële aspecten van fundering op staal uit, waaronder de betekenis van de term, de soorten funderingen, toepassingsgebieden, aandachtspunten bij het ontwerp en de uitvoering, en de voordelen en beperkingen van deze methode.

Wat betekent fundering op staal?

Hoewel de term "fundering op staal" vaak wordt geassocieerd met het gebruik van staal als bouwmateriaal, heeft het niets te maken met dit metaal. De oorsprong van de term ligt in de oude taalkundige betekenis van het woord "staal", wat overeenkomt met "stand", "vaste plaats" of "rusten op". In de bouw betekent het dus letterlijk: "fundering op de beschikbare harde ondergrond".

Bij fundering op staal rust het bouwwerk rechtstreeks op een draagkrachtige grondlaag, zoals een harde zandlaag of een stevige kleilaag. Deze methode wordt vaak toegepast wanneer de ondergrond voldoende stabiliteit biedt om de belasting van het gebouw te dragen, zonder dat het nodig is om palen in de grond te steken.

Soorten funderingen op staal

Er zijn drie voornaamste vormen van fundering op staal, die elk geschikt zijn voor specifieke bouwscenario’s:

1. Strookfundering (Betonstroken)

Een strookfundering bestaat uit een doorlopende strook van gewapend beton die onder dragende muren wordt aangebracht. De verbrede voet zorgt ervoor dat de belasting van de muren gelijkmatig wordt verspreid over de ondergrond. Deze methode wordt vaak gebruikt in woningen, schuren en garages, waarbij de belasting niet te hoog is.

Toepassing:
Strookfunderingen zijn geschikt voor constructies op zand- of stevige kleigrond. Ze zijn goedkoper dan paalfunderingen, maar vereisen een stabiele ondergrond om zakkingen te voorkomen.

2. Plaatfundering (Funderingsplaten)

Een plaatfundering is een gewapende betonplaat die de belasting van het hele bouwwerk gelijkmatig over een groot oppervlak verdeelt. Deze methode is vooral geschikt voor gebouwen waarbij de belasting over een grote oppervlakte moet worden gedragen, zoals kelders of zware woningen.

Toepassing:
Plaatfunderingen worden vaak gebruikt bij woningen op minder stevige grondlagen, zoals gedeelten van zachte klei of veen, waar de belasting anders niet gelijkmatig over de ondergrond kan worden verdeeld.

3. Poerfundering (Betonblokken onder kolommen)

Bij een poerfundering wordt een betonnen blok of plaat onder specifieke dragende punten, zoals kolommen of stutten, aangebracht. Deze methode is geschikt voor constructies met puntlasten, zoals gewelddragende stutten of zware kolommen.

Toepassing:
Poerfunderingen worden vaak gebruikt in industriële gebouwen of in situaties waarbij hoge belastingen op bepaalde punten zijn geconcentreerd. Deze fundering is echter gevoeliger voor ongelijkmatige vervormingen dan strook- of plaatfunderingen.

Toepassingsgebieden van fundering op staal

Fundering op staal wordt meestal gekozen wanneer de volgende voorwaarden zijn voldaan:

De ondergrond is stevig genoeg – bijvoorbeeld zandgrond of stevige kleigrond.
De belasting van het gebouw is beperkt – geschikt voor woningen, schuren en garages.
Er zijn geen grote grondzettingen verwacht – in zachte klei- en veengebieden is paalfundering vaak beter.
De grondwaterstand is laag genoeg – een hoge grondwaterstand kan leiden tot optrekkend vocht en instabiliteit.

In zandgebieden is fundering op staal vaak de meest economische en technische geschikte oplossing. In veen- of kleiachtige gebieden, waar de grond instabiel is en grote zakkingen kunnen optreden, is deze methode minder geschikt. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een paalfundering of grondverbetering.

Aandachtspunten bij fundering op staal

Bij het ontwerp en de uitvoering van een fundering op staal zijn er verschillende technische en praktische aandachtspunten die moeten worden meegenomen:

1. Grondonderzoek

Een grondonderzoek is essentieel om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal. Sonderingen of boringen geven inzicht in de draagkracht van de grond en de eventuele risico’s op zakkingen. De NEN 6744 legt vast dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf maal de kleinste dwarsafmeting.

2. Vorstvrij aanleg

De aanleg van de fundering moet vorstvrij zijn, om opvriezen te voorkomen. In Nederland wordt meestal een funderingsdiepte van ongeveer 80 cm beneden het maaiveld aangehouden. Deze diepte zorgt ervoor dat de fundering niet beïnvloed wordt door vorst in de winter.

3. Stabiliteit en gelijkmatige belastingverdeling

De breedte en hoogte van de funderingsvoet moet zorgvuldig worden berekend op basis van de belasting van het bouwwerk en het draagvermogen van de ondergrond. Formules zoals:

F = belasting in kN/m
pgr = gronddruk in N/mm²
b = breedte voet
a = breedte metselwerk

worden gebruikt om de juiste afmetingen van de funderingsvoet te bepalen.

4. Kwaliteit van de uitvoering

De kwaliteit van de uitvoering van de fundering is cruciaal voor de duurzaamheid en stabiliteit van het gebouw. Fouten in de uitvoering, zoals incorrecte afmetingen of onvoldoende wapening, kunnen leiden tot vervormingen, scheuren of zelfs instabiliteit in het bouwwerk.

Voordelen van fundering op staal

Fundering op staal biedt verschillende voordelen, vooral in de context van bouwen op stabiele ondergrond:

Kostenefficiëntie – Fundering op staal is in de regel goedkoper dan paalfundering, omdat er geen palen nodig zijn.
Minimale impact op de omgeving – Er is minder gebruik van zware machines en trillingen nodig bij de aleging van deze fundering.
Snelle uitvoering – Funderingen op staal kunnen sneller worden aangelegd dan paalfunderingen, wat het bouwproces versnelt.
Duurzaamheid – In combinatie met schroefpalen of andere duurzame technieken kan fundering op staal een milieuvriendelijke oplossing bieden.

Beperkingen en mogelijke problemen

Hoewel fundering op staal een betrouwbare en efficiënte methode is, brengt het ook beperkingen met zich mee:

Niet geschikt voor onstabiele ondergrond – In veen- of zachte klei-gebieden kan fundering op staal leiden tot ongelijke zakkingen.
Gevoelig voor verzwakking – Zowel strook- als poerfunderingen kunnen verzwakken als er sprake is van inklinking of verlaging van het grondwaterpeil.
Beperkte flexibiliteit – Bij herstel of verbouwingen is een fundering op staal vaak minder eenvoudig aan te passen dan bijvoorbeeld een paalfundering.

In sommige gevallen is een paalfundering of grondverbetering dus beter geschikt om de nodige stabiliteit en duurzaamheid te garanderen.

Fundering op staal en schroefpalen: Een duurzame combinatie?

Hoewel fundering op staal geen gebruik maakt van stalen palen, zijn er duurzame alternatieven die vergelijkbare voordelen bieden. Schroefpalen zijn bijvoorbeeld een milieuvriendelijke en herbruikbare funderingsoplossing. Ze zijn eenvoudig te installeren en kunnen worden gebruikt in zowel zand- als klei-gebieden.

In combinatie met een fundering op staal kunnen schroefpalen extra draagkracht en stabiliteit bieden, vooral bij lichte tot middelzware bouwprojecten. Deze combinatie zorgt voor een flexibele en duurzame funderingsoplossing die goed aansluit bij circulaire bouwprincipes.

Samenvatting

Fundering op staal is een veelgebruikte methode in de Nederlandse bouwsector, vooral in gebieden met een stabiele ondergrond. Het betreft een funderingswijze waarbij het bouwwerk direct op een draagkrachtige grondlaag rust, zonder het gebruik van palen. Er zijn drie hoofdvormen van fundering op staal: strokenfundering, plaatfundering en poerfundering, die elk geschikt zijn voor specifieke bouwscenario’s.

De keuze voor fundering op staal hangt af van verschillende factoren, zoals de draagkracht van de ondergrond, de belasting van het bouwwerk, de grondwaterstand, en de voorstelde toepassing. Een grondonderzoek is hierbij essentieel om risico’s op zakkingen of verzwakking te voorkomen.

Fundering op staal biedt verschillende voordelen, zoals kostenefficiëntie, snelle uitvoering, en een minimale impact op de omgeving. Aan de andere kant heeft deze methode ook beperkingen, vooral in minder stabiele gebieden, waar een paalfundering of grondverbetering vaak beter geschikt is.

Bij het ontwerp en de uitvoering van een fundering op staal zijn aandachtspunten zoals vrostvrij aanleg, juiste afmetingen, en kwaliteitsborging essentieel. In combinatie met duurzame technieken zoals schroefpalen kan fundering op staal een betrouwbare en milieuvriendelijke basis vormen voor diverse bouwprojecten.

Bronnen

staal