Wanneer en Hoe Wordt Wapening Gebruikt in Een Fundering Op Staal

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Een fundering op staal is een veelvoorkomende funderingsmethode in de bouw, vooral in gebieden met een harde en stabiele ondergrond zoals zand. De term is echter historisch en semantisch ingewikkeld, en heeft niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal. In dit artikel bespreken we of en wanneer wapening gebruikt wordt in een fundering op staal. We onderzoeken de technische voorwaarden, de rol van wapening in de constructie en de invloed van de ondergrond op het gebruik van wapening. Hierbij steunen we uitsluitend op de gegevens uit betrouwbare bronnen, zoals sleiderink.nl, nieuwebouwfundering.nl en constructieshop.nl.

Inleiding

De term “fundering op staal” is historisch van oorsprong en verwijst naar een fundering die gemaakt wordt op een harde, draagkrachtige ondergrond. Het heeft niets te maken met het gebruik van het materiaal staal. In de praktijk betekent een fundering op staal dat de muren of wanden van een gebouw direct op een stabiele bodem rusten, vaak een zandlaag.

Wanneer een fundering op staal wordt uitgevoerd, is het van belang om te bepalen of wapening nodig is. Wapening in beton, meestal in de vorm van staalbewapening, vermindert de kans op scheurvorming en draagt bij aan de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. De noodzaak van wapening hangt af van factoren zoals de belasting van het gebouw, de soort ondergrond en de aard van de fundering. In de volgende secties bespreken we deze aspecten in detail, met aandacht voor technische specificaties en praktische toepassingen.

De rol van wapening in funderingen

Wapening in funderingen is bedoeld om de trekkracht van beton aan te vullen. Beton is sterk onder druk, maar zwak onder trekkracht. Wanneer er spanningen ontstaan in de fundering – bijvoorbeeld door zettingen of verkeerde belastingverdeling – kan wapening helpen om scheuren te voorkomen of tenminste te beheersen. In funderingen op staal wordt wapening meestal gebruikt wanneer de belasting van het gebouw groter is dan het draagvermogen van de ondergrond. Dit komt vooral voor bij zwaardere constructies of bij complexe vormen van funderingen.

In de praktijk wordt de wapening geplaatst tussen kantplanken in de funderingssleuven, voordat er beton wordt gestort. De wapening kan in de vorm van staalroden of -netwerken voorkomen, afhankelijk van de vereisten van de constructie. De hoeveelheid en de positie van de wapening worden bepaald door de constructeur op basis van berekeningen die rekening houden met de belasting, de ondergrond en de gewenste levensduur van de fundering.

Wanneer wapening nodig is

Er zijn meerdere scenario’s waarin wapening in een fundering op staal noodzakelijk is:

1. Bij grotere belastingen

Wanneer een fundering een grotere belasting moet dragen dan de ondergrond in staat is om te dragen, is wapening vaak nodig. De verbrede voet van de fundering wordt dan versterkt met wapening om de druk te verdelen en te voorkomen dat het beton scheurt. Dit komt vaak voor bij zwaardere gebouwen of bij funderingen onder zware kolommen.

2. Bij onregelmatige ondergrond

Wanneer de ondergrond onregelmatig is – bijvoorbeeld met losse of samendrukbare lagen – kan wapening helpen om eventuele zettingen te beheersen. In zandgrond is dit in de meeste gevallen niet nodig, aangezien zand een stabiele ondergrond is. Echter, wanneer de zandlaag niet volledig homogeen is of wanneer er variaties in de draagkracht zijn, kan wapening de fundering extra stabieler maken.

3. Bij kelderconstructies

In kelderconstructies wordt wapening vaak gebruikt, aangezien deze funderingen dieper zijn en dus extra stabiliteit vereisen. De funderingsmuren worden dan versterkt met wapening om de belasting van de kelder en het bovenliggende bouwwerk te dragen. Dit is vooral belangrijk in gebieden waar de ondergrond niet ideaal is of waar het risico op zettingen groter is.

4. Bij strook- en plaatfunderingen

Bij strookfunderingen en plaatfunderingen wordt wapening standaard gebruikt. Deze funderingsvormen omvatten grotere oppervlakken en dus meer spanningen in het beton. Wapening zorgt hier voor extra stabiliteit en voorkomt scheurvorming.

Wanneer wapening niet nodig is

Hoewel wapening in veel gevallen verstandig is, zijn er ook situaties waarin het niet nodig is. Dit is vooral het geval bij lichtere constructies of bij funderingen op stabiele ondergrond zonder risico op zettingen.

1. Bij lichte constructies

Bij lichte constructies, zoals bijvoorbeeld een klein houten schuurtje of een zandversterkte fundering onder een gewoon woning, is wapening vaak niet nodig. Deze constructies oefenen weinig druk op de ondergrond uit en de kans op scheurvorming is daardoor klein. In dergelijke gevallen kan een fundering op staal uitgevoerd worden zonder wapening, zolang de ondergrond stabiel is en de belasting binnen het draagvermogen valt.

2. Bij eenvoudige strookfunderingen

Een eenvoudige strookfundering, zoals vaak gebruikt in woningbouwprojecten op harde zandgrond, kan zonder wapening uitgevoerd worden. In deze gevallen is de belasting van het bouwwerk laag genoeg om zonder versterking veilig te zijn. De funderingsvoet is breed genoeg om de druk van het bouwwerk te verdelen, waardoor extra wapening niet nodig is.

3. Bij funderingen onder lege ruimtes

Een fundering onder een lege ruimte – zoals een kelder of een souterrain – kan in sommige gevallen zonder wapening uitgevoerd worden. Dit is echter afhankelijk van de toepassing. Als de ruimte niet onder lichte belasting staat, is wapening overbodig. Echter, bij een kelder die wordt gebruikt voor berging of woningdoel, is wapening meestal wel aan te raden.

Invloed van de ondergrond op wapening

De ondergrond speelt een cruciale rol bij de beslissing om wapening toe te passen in een fundering op staal. In zandgrond is de kans op zettingen kleiner dan in kleigrond, wat betekent dat wapening hier niet altijd nodig is. Zand is een draagkrachtig materiaal dat niet gemakkelijk samendrukt, waardoor funderingen op zandgrond in de meeste gevallen zonder wapening kunnen worden uitgevoerd.

In kleigrond daarentegen is wapening vaak noodzakelijk. Klei is een samendrukbare bodem die onder invloed van water kan zinken. Hierdoor is er een groter risico op zettingen en scheuren in de fundering. In dergelijke gevallen is wapening aan te raden om de stabiliteit van de fundering te verhogen en eventuele schade te beheersen.

Technische specificaties

Bij een fundering op staal wordt de wapening geplaatst tussen kantplanken in de funderingssleuven. Deze sleuven worden gegraven tot een diepte van ongeveer 80 cm beneden het maaiveld, zodat de fundering voor vorstvrijheid wordt aangelegd. In deze sleuven wordt eerst de wapening gelegd, gevolgd door het storten van beton. Nadat het beton is afgewerkt, kunnen de funderingsmuren worden opgemetseld tot aan de onderkant van de vloer. De wapening speelt hier een rol bij het voorkomen van scheurvorming en het versterken van de fundering.

In de NEN 6744-norm is vastgelegd dat een fundering op staal niet dieper dan vijf maal zijn kleinste dwarsafmeting mag zijn aangelegd. Deze norm helpt bij het bepalen van de benodigde afmetingen van de funderingsvoet, afhankelijk van de belasting van het bouwwerk. De constructeur berekent hierbij de benodigde wapening en de afmetingen van de fundering op basis van deze norm en andere technische criteria.

Praktijkvoorbeeld

Stel dat een woning wordt gebouwd op een stabiele zandlaag. De constructeur bepaalt dat de fundering een strookfundering is, aangevuld met wapening. De wapening wordt geplaatst in de funderingssleuven en bedekt met beton. Deze wapening helpt om eventuele spanningen in het beton te beheersen en zorgt voor extra stabiliteit van de fundering. Na het uitharden van het beton worden de funderingsmuren opgemetseld en wordt de vloer aangebracht.

In een ander voorbeeld wordt een fundering op staal uitgevoerd zonder wapening. Dit is het geval bij een klein houten schuurtje op een harde zandgrond. Omdat de belasting van het bouwwerk laag is en de ondergrond stabiel, is wapening hier niet nodig. De fundering wordt uitgevoerd met een eenvoudige strookfundering, zonder extra versterking.

Conclusie

Wapening in een fundering op staal is niet altijd nodig, maar wordt vaak toegepast bij zwaardere constructies, onregelmatige ondergrond of complexe funderingsvormen. De beslissing of wapening nodig is, hangt af van factoren zoals de belasting van het gebouw, de soort ondergrond en de gewenste levensduur van de fundering. In stabiele zandgrond is wapening vaak niet nodig, terwijl het in kleigrond of bij kelderconstructies vaak aan te raden is.

Het gebruik van wapening in een fundering op staal helpt om scheurvorming te voorkomen en de stabiliteit van de fundering te verhogen. De wapening wordt geplaatst tussen kantplanken in de funderingssleuven en bedekt met beton. De hoeveelheid en de positie van de wapening worden bepaald door de constructeur, op basis van berekeningen en technische normen zoals NEN 6744.

Wanneer het gebruik van wapening niet nodig is, kan een fundering op staal uitgevoerd worden zonder extra versterking. Dit is het geval bij lichte constructies of bij funderingen op harde en stabiele ondergrond. Het is belangrijk om altijd een constructeur te raadplegen bij het ontwerp van een fundering, zodat de juiste keuze kan worden gemaakt op basis van de specifieke omstandigheden van het bouwproject.