Fundering op staal: Technische toepassing, voorwaarden en kosten

Published by Redactie on juli 22, 2025 | Category fundering

Bij de bouw van een woning of een kleinere commerciële constructie speelt de keuze van de fundering een cruciale rol in de stabiliteit en levensduur van het gebouw. Een veelgebruikte methode is de zogenaamde fundering op staal, die niet verwijst naar het gebruik van staal als bouwmateriaal, maar naar het fundament dat op een draagkrachtige grondlaag, zoals zand of mergel, is geplaatst. Deze methode is kostenefficiënt, snel uit te voeren en duurzaam, maar vereist wel een grondonderzoek en passende uitvoering. In deze artikel wordt ingegaan op de technische toepassing, de voorwaarden, de kosten en de voordelen en nadelen van een fundering op staal, met name op zand.

Wat is een fundering op staal?

De term “fundering op staal” stamt uit de oude Hollandsche taal en verwijst naar een fundering die wordt uitgevoerd op een harde en stabiele grondlaag, zoals zand of mergel. Het heeft dus niets te maken met staal als bouwmateriaal. In de huidige context is een fundering op staal een constructie die op relatief geringe diepte – meestal tussen 1 en 3 meter onder het maaiveld – op een draagkrachtige ondergrond is gefundeerd. Dit betekent dat het fundament direct op de zandlaag is geplaatst, zonder dat een extra onderbouw of palen nodig zijn.

Een fundering op staal is meestal van toepassing op zandgrond of mergelgrond en wordt vaak gebruikt bij woningen en lichte commerciële gebouwen. De fundering wordt geplaatst op een diepte van 1 tot 3 meter onder het maaiveld, zodat het onder de vorstgrens ligt en niet aan schade door bevroren grond is blootgesteld.

De module Geotechniek van KIVI legt de term uit: een fundering op staal betreft constructies die op relatief geringe diepte op de draagkrachtige ondergrond worden gefundeerd. Vaak wordt hierbij gebruikgemaakt van een verbrede voet om de druk die vanuit het gebouw wordt uitgeoefend, over een groter oppervlak te spreiden. Dit is nodig wanneer de druk groter is dan wat de ondergrond kan opnemen.

Toepassingsvoorwaarden voor een fundering op staal

De toepassing van een fundering op staal is afhankelijk van de ondergrond en de belasting die het gebouw zal uitoefenen. De volgende voorwaarden moeten geraadpleegd en aangetoond worden:

Diepte: De fundering op staal is vaak mogelijk bij een zandlaag die maximaal 3 meter onder het grondoppervlak ligt. Dit is de typische diepte waarop een zandlaag draagkrachtig genoeg is om direct op te funderen.
Ondergrond: De ondergrond moet stabiel en draagkrachtig zijn. Meestal is dit zand- of mergelgrond. Deze grondtypen bieden voldoende ondersteuning voor lichte tot middelzware bouwwerken.
Belasting: De fundering moet in staat zijn om de belasting van het gebouw aan te kunnen. Dit houdt in dat de ondergrond voldoende drukverdeling toelaat en geen neiging heeft tot inklinken of verzakking.

Als de ondergrond niet voldoet aan deze voorwaarden, kan een fundering op staal ongeschikt zijn. In dat geval wordt vaak gekozen voor een paalfundering, waarbij palen in de grond worden geslagen om de belasting naar diepere, stevige lagen over te brengen.

Typen funderingen op staal

Er zijn verschillende vormen van funderingen op staal die kunnen worden gebruikt, afhankelijk van de belasting en de vorm van het gebouw. De drie meest gebruikte types zijn:

1. Strookfundering

Een strookfundering bestaat uit een band van gewapend beton die langs de voet van de muren wordt geplaatst. Deze fundering wordt vaak gebruikt voor lichte tot middelzware constructies en is geschikt als de grond relatief stabiel is. De strookfundering verspreidt de belasting van het gebouw over een groter oppervlak, waardoor de kans op verzakkingen gering is. In gevallen waarin de belasting varieert, kunnen verstijvingsribben worden toegepast om de stabiliteit verder te verhogen.

2. Plaatfundering

Een plaatfundering is een doorgaande gewapend betonplaat die als fundament fungeert. Deze methode is handig als het murenverloop grillig is of als de ondergrond niet voldoende stabiliteit biedt. Een plaatfundering heeft geen kruipruimte, wat het onderhoud vereenvoudigt. De plaatfundering kan worden gecombineerd met isolatiemateriaal onder de funderingsplaat om de thermische isolatie te verbeteren.

3. Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit afzonderlijke funderingselementen die onder kolommen of hoekpunten van het gebouw zijn geplaatst. Deze methode is geschikt voor zware belastingen en wordt vaak gekozen in gevallen waarin de belasting van het gebouw niet gelijkmatig is verdeeld. De poerfundering verspreidt de belasting over specifieke punten en is daarom ideaal voor complexe constructies.

Fundering op staal op zand: Risico’s en oplossingen

Zandgrond is een veelvoorkomende ondergrond voor een fundering op staal, maar het vereist wel aandacht voor bepaalde risico’s. Zanderige gronden kunnen verschuiven of inklinken bij belasting, wat kan leiden tot scheuren of verzakkingen van het gebouw. Daarom is het belangrijk om het zand goed te verdichten en de ondergrond te stabiliseren.

Een fundering op zand is meestal geschikt voor licht tot middelzware gebouwen. In veel gevallen wordt zand gecombineerd met andere materialen, zoals beton of staal, om de stabiliteit van de fundering te versterken. Voor zandgrond die goed verdicht is, kan een betonplaat (voetenplaat) een goede optie zijn. Deze plaat verdeelt de belasting over een groter oppervlak, waardoor de kans op verzakkingen afneemt.

Een belangrijk risico bij een fundering op zand is de mogelijke combinatie met klei of veen. Zand met klei- of veenmengsels kan bij langdurige droogte inklinken. Een mogelijke oplossing is om de grond rond het huis regelmatig te sproeien, zodat het niet te droog wordt. Ook kan een grondverbetering worden uitgevoerd, waarbij de slecht dragende grondlaag wordt vervangen door schoon zand.

Grondverbetering voor een fundering op staal

Grondverbetering is een methode die wordt gebruikt wanneer de dragende zandlaag iets te diep of niet sterk genoeg is om direct als fundering te gebruiken. In dat geval wordt de bovenste laag grond verwijderd en vervangen door gestabiliseerd zand. Deze methode maakt het mogelijk om toch een fundering op staal te realiseren, terwijl het het grondoppervlak versterkt.

De kosten van grondverbetering zijn gemiddeld ongeveer €65,- per kubieke meter. Hoewel de methode in sommige gevallen nodig is, is het niet altijd mogelijk. Als de ondergrond bijvoorbeeld te zacht of onstabiel is, kan grondverbetering onvoldoende zijn en moet men overwegen voor een paalfundering of een andere methode.

Sonderingsonderzoek: Een essentieel onderdeel

Een sonderingsonderzoek is een essentieel onderdeel van elke fundering, inclusief een fundering op staal. Hiermee wordt bepaald of de dragende laag geschikt is voor een fundering en op welke diepte deze ligt. Het sonderingsonderzoek levert ook informatie over de stabiliteit en draagkracht van de ondergrond.

De kosten van een sonderingsonderzoek liggen tussen €400,- en €1.200,-, afhankelijk van de grootte van het project en de complexiteit van de ondergrond. Een goed uitgevoerd onderzoek helpt om later kosten te besparen door onnodige grondverbetering of het kiezen van een duurdere funderingsmethode te voorkomen.

Het is belangrijk om te benadrukken dat funderingskaarten, die theoretisch informatie moeten geven over de geschiktheid van de ondergrond, vaak onvolledig of te algemeen zijn. Dit kan leiden tot onnodige zorgen bij kopers van woningen of tot verkeerde keuzes bij de bouw. Daarom is een eigen sonderingsonderzoek meestal verstandiger.

Voordelen van een fundering op staal

Een fundering op staal biedt een aantal aanzienlijke voordelen, vooral in vergelijking met paalfunderingen of andere complexere methoden. Deze voordelen zijn onder andere:

Kostenefficiëntie: In vergelijking met paalfunderingen is een fundering op staal over het algemeen goedkoper, vooral in regio’s waar de dragende zandlaag dichtbij ligt. Er zijn minder materialen nodig, en de bouwduur is korter, wat leidt tot lage kosten.
Snel uit te voeren: Omdat geen palen hoeven te worden geslagen, kan de fundering sneller worden gerealiseerd. Dit is een belangrijk voordeel in het bouwproces, omdat het de planning minder beïnvloedt.
Duurzaam: De methode gebruikt minder materialen en energie, wat positief is voor het milieu. Het is een milieuvriendelijke optie, zeker in regio’s waar zandgrond dichtbij ligt.

Nadelen van een fundering op staal

Hoewel een fundering op staal een aantrekkelijke optie is, heeft het ook enkele nadelen die in overweging moeten worden genomen:

Risico op verzakkingen: Als de ondergrond niet voldoende stabiel is of als het zand niet goed is verdicht, kan het funderingselement doorzakken. Dit kan leiden tot scheuren in de muren of een verlaagde vloer.
Afhankelijkheid van de ondergrond: Een fundering op staal is enkel geschikt op draagkrachtige ondergrond, zoals zand of mergel. Als de ondergrond te zacht of onstabiel is, is een andere funderingsmethode nodig.
Onvoldoende grondonderzoek: Als er geen grondonderzoek is uitgevoerd of als het onderzoek onvolledig is, kunnen funderingsproblemen later ontstaan. Dit kan leiden tot hoge herstelkosten en schade aan het gebouw.

Samenvatting

Een fundering op staal is een veelgebruikte methode in de bouwsector, vooral bij woningen en lichte commerciële gebouwen. De term verwijst niet naar het gebruik van staal als bouwmateriaal, maar naar een fundering die is geplaatst op een draagkrachtige ondergrond, zoals zand of mergel. De methode is kostenefficiënt, snel uit te voeren en milieuvriendelijk, maar vereist wel een grondonderzoek en een stabiele ondergrond.

Voor een fundering op zand is het belangrijk om de ondergrond goed te verdichten en eventueel te verbeteren. Als de zandlaag te diep ligt of niet voldoende draagkracht heeft, kan een paalfundering of een andere methode nodig zijn. Een sonderingsonderzoek is essentieel om de geschiktheid van de ondergrond vast te stellen en mogelijke risico’s te voorkomen.

Hoewel een fundering op staal veel voordelen biedt, is het belangrijk om de nadelen en risico’s goed te begrijpen. In sommige gevallen kan de keuze van een fundering op staal leiden tot verzakkingen of schade aan het gebouw, vooral als de ondergrond niet voldoende stabiel is. Daarom is het verstandig om met een ervaren bouwkundige of geotechnisch adviseur te overleggen om de meest geschikte funderingsmethode te kiezen.

Bronnen

zand
staal