Fundering op staal: een krachtige basis op zandgrond voor stabiele constructies

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Bij de bouw of renovatie van een woning speelt de keuze van de funderingsmethode een cruciale rol in de duurzaamheid en veiligheid van het gebouw. Een veelgebruikte methode in Nederland is fundering op staal, ook wel fundering op zand genoemd. Deze methode is kostenefficiënt en sneller uit te voeren dan andere funderingsmethoden, zoals fundering op palen. Echter, de toepassing is enkel geschikt in gebieden waar een harde en stabiele zandlaag dicht onder het grondoppervlak ligt.

In dit artikel geef ik een overzicht van wat een fundering op staal is, welke voorwaarden voor de toepassing gelden, welke typen fundering op staal er zijn, en welke voordelen en nadelen het heeft. Daarnaast bespreek ik mogelijke problemen en oplossingen, zoals grondverbetering en sonderingsonderzoek. Het doel is om een duidelijk en feitelijke uitleg te geven van de bouwtechniek, zodat zowel bouwprofessionals als eigenaars goed geïnformeerd worden over de voorwaarden en technische aspecten.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is in feite geen fundering die op stalen ondergrond is geplaatst, maar een oud Hollands woord dat verwijst naar funderen op een harde en stabiele zandlaag. De term is tegenwoordig overgenomen als fundering op zand, aangezien de beschikbare grond (in dit geval zand) als dragende laag dient voor het fundament. Dit is een veelvoorkomende funderingsmethode in Nederland, vooral bij kleinere woningen, verbouwingen en aanbouwen.

Het principe van een fundering op staal is eenvoudig: een plat funderingselement wordt net onder het grondoppervlak geplaatst in een zandgrond. Deze methode is gunstig wanneer de zandlaag zich op een diepte van maximaal 3 meter onder het grondoppervlak bevindt. Dit is een belangrijk voorwaarde, aangezien funderen op zand slechts veilig is indien deze zandlaag sterk genoeg is om de belasting van het gebouw te dragen zonder te verzakken of te inklinken.

Waarom is zandgrond essentieel?

Zandgrond is essentieel bij een fundering op staal, omdat deze grondtype relatief hard en stabiel is. In tegenstelling tot kleigrond, die vocht goed kan opslaan en daardoor kan verzakken wanneer het nat wordt, zorgt zandgrond voor een betrouwbare drager voor de fundering. Bij klei- of veenmengsels is de kans op inklinken of verzakking groter, vooral bij droogte of regenval, waardoor de fundering instabiel kan worden.

Wanneer een fundering op staal in een kleigrond wordt geplaatst, kan dit leiden tot verzakkingen, scheuren in muren en ongelijke vloeren. Dit gebeurt omdat kleigrond bij vochttoetreding zijn stijfheid verliest en onder de fundering instort. Dit verschijnsel wordt vaak waargenomen in aanbouwen die op fundering op staal zijn gebouwd, terwijl het hoofdgebouw op palen staat. In dergelijke gevallen kan de aanbouw doorzakken, terwijl het hoofdgebouw intact blijft, wat leidt tot scheuren in de muren en een lager vloerniveau in de aanbouw.

Daarom is het cruciaal om zorgvuldig te onderzoeken of de beschikbare grond geschikt is voor een fundering op staal. Dit wordt gedaan via een sonderingsonderzoek, een technische meting die het grondoppervlak onderzoekt om de diepte en de dragende capaciteit van de zandlaag vast te stellen.

Typen fundering op staal

Er zijn verschillende typen fundering op staal, elk met hun eigen toepassing en bouwtechniek. De meest gebruikte varianten zijn:

1. Plaatfundering

Een plaatfundering is een horizontale fundering die over het gehele oppervlak van het gebouw is aangebracht. Deze methode wordt vaak gebruikt bij woningen die op een zandgrond zijn geplaatst en waarbij de belasting van het gebouw over een groot oppervlak moet worden verdeeld. De plaatfundering is geschikt voor zandgrond die niet te diep ligt en biedt goede stabiliteit.

Een nadeel van een plaatfundering is dat deze vaak meer beton en armatuur vereist, wat kan leiden tot hogere kosten in vergelijking met strookfunderingen. Daarom wordt deze methode vooral gekozen bij zware constructies of bij gebouwen op onregelmatige grond.

2. Strookfundering

Een strookfundering is een lopende fundering die langs de dragende muren van een woning is aangebracht. Deze methode is kostenefficiënt en snel uit te voeren, waardoor het een populaire keuze is bij kleinere woningen en verbouwingen. De strookfundering is meestal voldoende als de zandlaag sterk genoeg is om de belasting van het gebouw te dragen.

De strookfundering wordt meestal uitgevoerd op een diepte van ongeveer 80 cm beneden het maaiveld, wat voor ijsvrijheid zorgt. Dit betekent dat de fundering niet beïnvloed wordt door vorst. De strookfundering wordt voorzien van wapening en wordt vervolgens beton geplaatst.

3. Poerfundering

Een poerfundering is een combinatie van strookfundering en kolomfundering. Deze methode wordt vaak gebruikt bij woningen met kolommen of lichte dragende elementen. De poerfundering bestaat uit een strookfundering met kolommen of poeren die de belasting van het gebouw verder ondersteunen.

Deze methode is geschikt voor zandgrond, maar vereist een zorgvuldige berekening van de belastingverdeling. Een poerfundering is vaak gekozen bij woningen met een kelderconstructie, waarbij de fundering dieper moet liggen om de belasting van de kelder te dragen.

Voorwaarden voor toepassing van fundering op staal

De toepassing van een fundering op staal hangt sterk af van de grondopbouw. De hoofdvoorwaarde is dat een zandgrond zich op een diepte van maximaal 3 meter onder het grondoppervlak bevindt. Deze informatie wordt bepaald via een sonderingsonderzoek, een technische meting die de ondergrond analyseert om de dragende laag vast te stellen.

Grondverbetering

In sommige gevallen is de zandlaag iets te diep of niet sterk genoeg om direct als fundering te gebruiken. In dat geval kan grondverbetering worden toegepast. Dit betekent dat de bovenste laag grond wordt verwijderd en vervangen door gestabiliseerd zand. Deze methode maakt het mogelijk om toch een fundering op staal te realiseren, terwijl het het grondoppervlak versterkt.

De kosten van grondverbetering liggen gemiddeld op €65 per kubieke meter, afhankelijk van de hoeveelheid grond die moet worden vervangen. Grondverbetering is een efficiënte oplossing, vooral bij kleine bouwwerken en verbouwingen.

Sonderingsonderzoek

Een sonderingsonderzoek is een essentieel onderdeel van elke funderingsconstructie. Deze meting helpt bij het bepalen van de geschiktheid van de dragende laag en de diepte van de zandgrond. De kosten van een sonderingsonderzoek liggen tussen €400 en €1.200, afhankelijk van de grootte van het project en de complexiteit van de ondergrond.

Een goed uitgevoerd sonderingsonderzoek kan later kosten besparen, bijvoorbeeld door onnodige grondverbetering of het kiezen van een duurdere funderingsmethode te voorkomen. Daarnaast is het een noodzakelijke maatregel om de veiligheid van het gebouw te garanderen.

Voordelen en nadelen van fundering op staal

Voordelen

Kostenefficiëntie: Een fundering op staal is over het algemeen goedkoper dan een fundering op palen, vooral in regio’s waar de dragende zandlaag dichtbij ligt. De kosten zijn lager vanwege de minder complexe bouwtechniek en het gebruik van minder materialen.
Snel uit te voeren: Omdat geen palen hoeven te worden geslagen, kan de fundering sneller worden gerealiseerd. Dit is vooral gunstig bij verbouwingen of aanbouwen waarbij tijd een factor is.
Duurzaam: De methode gebruikt minder materialen en energie, wat positief is voor het milieu. Een fundering op staal heeft een lagere CO2-voetafdruk in vergelijking met fundering op palen.
Minder onderhoud: Omdat de fundering direct op zand is geplaatst en niet diep ligt, is er minder kans op schade door vorst of vocht. Dit zorgt voor een langere levensduur van de fundering.

Nadelen

Afhankelijk van de ondergrond: De methode is alleen geschikt bij een zandgrond die dicht onder het grondoppervlak ligt. In gebieden met klei of veen is een fundering op staal vaak niet mogelijk, omdat de zettingen hier te groot zouden worden.
Risico op verzakking: Wanneer de zandlaag niet voldoende dragend is of de bovenliggende grond vocht opslaat, kan dit leiden tot verzakkingen en scheuren in de constructie. Dit is vooral van toepassing bij funderingen die zijn uitgevoerd zonder grondverbetering of zonder grondonderzoek.
Niet geschikt voor alle constructies: Een fundering op staal is vooral geschikt voor kleinere woningen en verbouwingen. Bij zware of grote gebouwen is een fundering op palen vaak een betere keuze.
Mogelijke onzekerheid in de grondopbouw: De grondopbouw kan sterk variëren, zelfs binnen een kleine afstand. Dit betekent dat een zandlaag op één plek dichtbij ligt, terwijl op een andere plek de zandlaag veel dieper ligt of volledig ontbreekt. Dit maakt het essentieel om een grondonderzoek te doen voordat de fundering wordt uitgevoerd.

Problemen en oplossingen

1. Onjuist ontworpen fundering

Een veelvoorkomend probleem is dat funderingen worden ontworpen zonder voldoende rekening te houden met de grondopbouw. Dit kan leiden tot funderingen die niet sterk genoeg zijn om de belasting van het gebouw te dragen. Bijvoorbeeld, wanneer palen niet diep genoeg zijn of wanneer een fundering op staal wordt gekozen terwijl een fundering op palen nodig was.

Het gevolg van dergelijke fouten is dat het gebouw tijdens de bouw al kan zakken of scheuren. Dit is vooral het geval bij hybride funderingen, waarbij delen van het gebouw op staal en andere delen op palen zijn gefundeerd. In dergelijke gevallen kan de fundering instabiel worden, wat leidt tot scheuren in muren en ongelijke vloeren.

2. Onvoldoende grondonderzoek

Een ander probleem is het chronisch gebrek aan gegevens over de grondopbouw. Sommige funderingskaarten zijn te algemeen en geven weinig informatie over de werkelijke situatie van de ondergrond. Dit kan leiden tot onnodige vrees en verkeerde beslissingen bij de keuze van de funderingsmethode.

Het is daarom essentieel om een grondonderzoek uit te voeren voordat de fundering wordt uitgevoerd. Dit onderzoek moet duidelijk aangeven of de zandlaag geschikt is en op welke diepte deze zich bevindt. Zonder een goed grondonderzoek is het risico op verzakkingen en schade aan het gebouw groter.

3. Verkeerd uitgevoerde funderingswerken

Naast verkeerd ontworpen funderingen kan het ook gaan om verkeerd uitgevoerde werken. Dit kan gebeuren wanneer de fundering niet op de juiste diepte wordt geplaatst of wanneer de wapening of het beton niet voldoende is. Dit kan leiden tot een fundering die niet sterk genoeg is om de belasting van het gebouw te dragen.

Een veelvoorkomend probleem is dat palen vergeten worden op de tekening, wat leidt tot een fundering die niet voldoet aan de vereisten. Dit kan gebeuren bij hybride funderingen of bij funderingen op palen waarbij palen niet diep genoeg worden geslagen.

4. Onvoldoende rekening gehouden met variaties in de grondslag

De ondergrond kan sterk variëren, zelfs binnen een kleine afstand. Dit betekent dat een zandlaag op één plek dichtbij ligt, terwijl op een andere plek de zandlaag veel dieper ligt of volledig ontbreekt. Dit maakt het essentieel om een grondonderzoek uit te voeren voordat de fundering wordt uitgevoerd.

Het is ook belangrijk om rekening te houden met de invloed van droogte en regenval op de grondslag. Bij langdurige droogte kan de grond rond het huis gaan sponseren, wat kan leiden tot verzakkingen. Bij regenval kan het vochtgehalte in de bodem toenemen, wat kan leiden tot het verliezen van stijfheid en kracht van de grond.

Conclusie

Een fundering op staal is een krachtige en kostenefficiënte methode die vaak wordt gebruikt bij kleinere bouwwerken in Nederland. Deze methode is geschikt voor zandgrond die zich op een diepte van maximaal 3 meter onder het grondoppervlak bevindt. De voordelen van fundering op staal zijn onder andere kostenefficiëntie, snelheid, duurzaamheid en minder onderhoud. Echter, de toepassing is afhankelijk van de ondergrond en vereist een zorgvuldig uitgevoerd grondonderzoek.

Typen fundering op staal zijn onder andere plaatfundering, strookfundering en poerfundering, elk met hun eigen toepassing en bouwtechniek. Het is essentieel om rekening te houden met de grondopbouw en eventuele variaties in de ondergrond. In sommige gevallen kan grondverbetering of een sonderingsonderzoek nodig zijn om de fundering geschikt te maken.

Door het kiezen van de juiste funderingsmethode en het uitvoeren van een grondonderzoek kan de veiligheid en duurzaamheid van het gebouw worden gegarandeerd. Het is daarom aan te raden om dit proces met een ervaren grondmechanisch adviseur of constructiebureau te laten uitvoeren, zodat eventuele risico’s worden voorkomen.

Bronnen

zand
staal