Grondwater en fundering: Hoe beïnvloedt grondwater de storting van een fundering?

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Bij elke bouw- of renovatieproject is het kiezen van een geschikte fundering een essentieel onderdeil van het ontwerp. Maar de kwaliteit en stabiliteit van een fundering kunnen aanzienlijk worden beïnvloed door de aanwezigheid van grondwater. Grondwater kan zowel positieve als negatieve effecten hebben op de ondergrond, afhankelijk van het waterpeil, de bodemsoort en de diepte van de fundering. In dit artikel bespreken we de invloed van grondwater bij het storten van een fundering, de risico’s die kunnen ontstaan, en mogelijke maatregelen om schade te voorkomen of te beperken.

Wat is grondwater en waarom is het relevant voor funderingen?

Grondwater is het water dat zich onder het maaiveld bevindt en zich door de bodem verplaatst. Het ontstaat onder andere door regenval die door de grond sijpelt tot het een ondoorlatende laag bereikt. Het peil van grondwater kan fluctueren, afhankelijk van het seizoen, regenval, droogte of aanliggende bouwwerkzaamheden.

Wanneer men een fundering stort, is het belangrijk om rekening te houden met het grondwaterpeil, omdat het de stabiliteit van de ondergrond beïnvloedt. Een te hoog peil kan leiden tot verzadiging van de grond, wat de draagkracht vermindert en kan resulteren in verzakkingen of scheuren. Aan de andere kant kan een te laag peil, vooral in veen- of kleigrond, leiden tot inklinken van de bodem.

Bij het storten van een fundering moet de bouwtechniek worden gekozen op basis van de bodemsamenstelling en het grondwaterpeil. De keuze beïnvloedt niet alleen de stabiliteit van de fundering, maar ook de duurzaamheid en veiligheid van het gebouw.

Invloed van grondwater op verschillende bodemsoorten

Grondwater gedraagt zich anders in verschillende bodemsoorten, wat betekent dat de effecten op de fundering sterk variëren. Hieronder geven we een overzicht van de invloed van grondwater op verschillende bodemtypes, zoals zand, klei, leem, veen, grind en slib.

Zand (grof en fijn)

Positief: Zand is goed doorlatend, waardoor grondwater gemakkelijk afvoerbaar is. Dit helpt om druk op de fundering te beperken.
Negatief: Bij een hoog grondwaterpeil kan zand onder de fundering verzadigd raken, wat de draagkracht vermindert. Daarnaast kan er sprake zijn van uitspoeling of erosie, wat de stabiliteit van de fundering kan ondermijnen. In extreme gevallen kan dit leiden tot zettingen of verzakkingen.

Klei

Positief: Klei houdt water goed vast en kan als een stabiele funderingslaag fungeren, vooral bij matige waterstanden.
Negatief: Klei reageert sterk op veranderingen in het waterpeil. Wanneer het grondwaterpeil stijgt, zwellen de kleilaag en kan er opwaartse druk ontstaan. Bij droogte daarentegen kan de klei krimpen, wat leidt tot scheuren en instabiliteit in de fundering. Daarnaast is er een risico op slibvorming bij fluctuerende waterstanden.

Leem

Positief: Leem is relatief stabiel bij matige waterdruk en kan water bufferen en geleidelijk afgeven.
Negatief: Het waterafvoervermogen van leem is beperkt, wat kan leiden tot opstuwing van grondwater. Bij oververzadiging kan leem modder vormen, wat de stabiliteit van de fundering ondermijnt.

Veengrond

Positief: Tijdelijk stabilisatie door water kan worden geobserveerd in veengrond.
Negatief: Veengrond is zeer gevoelig voor veranderingen in het grondwaterpeil. Zowel een te hoge als een te lage waterstand kan leiden tot zettingen en verzakkingen. Daarnaast is veengrond compressiegevoelig. Bij drooglegging kan het organische materiaal afbreken, wat de draagkracht verder vermindert.

Grind

Positief: Grind is zeer goed doorlatend, wat betekent dat waterdruk nauwelijks opgebouwd wordt.
Negatief: Grind heeft weinig cohesie. Bij waterstroming kan instabiliteit optreden. Daarnaast is er een risico op erosie en uitspoeling, wat de stabiliteit van de fundering ondermijnt.

Slib en organische modder

Positief: Slib kan tijdelijk draagkracht bieden bij waterverzadiging.
Negatief: Slib heeft een lage draagkracht bij waterverzadiging en is zeer gevoelig voor opdrijving en vervorming. Het risico op moddervorming en instabiliteit is hoog.

Problemen tijdens het storten van een fundering in het aanwezige grondwater

Wanneer men een fundering stort terwijl het grondwaterpeil hoog staat, zijn er verschillende technische uitdagingen die opgelost moeten worden. Dit is van belang bij het uitvoeren van bouwprojecten zoals het storten van een kruipkelder of het plaatsen van strokenfunderingen.

Verlaagd of verhoogd grondwaterpeil

Een verhoogd grondwaterpeil zorgt ervoor dat de grond onder de fundering verzadigd wordt. Dit vermindert de draagkracht en kan leiden tot verzakkingen. Daarnaast kan er opwaartse druk ontstaan, wat kan resulteren in opdrijving van lichtere bouwwerken of scheuren in zwaardere constructies.

Een verlaagd grondwaterpeil, vooral in veen- of kleigrond, kan juist leiden tot inklinken van de bodem. Hierdoor kunnen de funderingspalen los raken van de dragende laag, wat op lange termijn leidt tot instabiliteit in het bouwwerk.

Erosie en uitspoeling

Wanneer grondwater door de bodem beweegt, kan het kleine deeltjes wegspoelen. Dit verzwakt de grondstructuur onder de fundering. In extreme gevallen kan dit leiden tot zogenaamde "piping", een proces waarbij gaten ontstaan in de ondergrond en de fundering loskomt van de dragende laag.

Oplossingen voor funderen in aanwezigheid van grondwater

Hoewel grondwater een uitdaging kan zijn, zijn er technieken beschikbaar om de stabiliteit van een fundering te waarborgen. Hieronder geven we een overzicht van mogelijke oplossingen.

Drainage

Een van de meest effectieve manieren om schade door grondwater te voorkomen is het installeren van een drainage- of afwateringssysteem rondom de fundering. Dit zorgt ervoor dat het water wordt afgevoerd, waardoor het risico op verhoogde druk en verzakkingen wordt beperkt.

Waterdichte isolatie

Door de fundering te isoleren met waterdichte materialen, kan het binnendringen van water worden verkleind. Dit is vooral relevant in gebieden met hoge grondwaterstanden. Bijvoorbeeld het toepassen van roofingmaterialen of het gebruik van waterdichtingsproducten kan helpen om water af te weren.

Diepe funderingen

In gebieden waar grondwater veel problemen veroorzaakt, kan het noodzakelijk zijn om diepere funderingen te storten. Hierbij wordt de fundering geplaatst dieper onder het maaiveld, zodat het buiten bereik van het fluctuerende grondwaterpeil blijft. Dit voorkomt dat het water de funderingsconstructie beïnvloedt.

Grondschroeven

Voor lichtere bouwwerken, zoals een tuinhuis of serre, zijn grondschroeven een ideale oplossing. Deze schroefpalen kunnen tot in de vaste grondlaag worden aangebracht en worden tot wel 15 meter diep gebruikt. Ze zijn geschikt voor bodems met hoge grondwaterstanden.

Gecombineerde fundering

Voor zwaardere bouwwerken, zoals een kruipkelder of een uitbouw, kan men overwegen voor een gecombineerde fundering. Dit betekent dat een strokenfundering wordt versterkt door het verankeren met grondschroeven. Deze combinatie zorgt voor extra stabiliteit en ondersteuning.

Fundering storten in kruipkelders bij hoge grondwaterstand

Wanneer men een kruipkelder wil storten en tegelijkertijd met een hoge grondwaterstand wordt geconfronteerd, zijn er specifieke maatregelen nodig. In dit geval is het belangrijk om zowel de fundering als de kruipkelder goed te isoleren en waterdicht te maken.

Een mogelijke aanpak is om de fundering volledig in te pakken met roofingmaterialen. Dit zorgt voor een waterdichte barrière die voorkomt dat grondwater in de fundering treedt. Een andere methode is om metselwerk in twee rijen uit te voeren, met een ruimte van 5 cm ertussen. Deze ruimte wordt vervolgens gevuld met beton en een waterdichtingsmiddel. Daarnaast wordt de buitenzijde dik gecementeerd om extra bescherming te bieden.

Invloed van verhoogde grondwaterdruk op ondiepe funderingen

Ondiepe funderingen, zoals strokenfunderingen, zijn direct in contact met de grond en zijn dus gevoelig voor veranderingen in het grondwaterpeil. Bij een verhoogd peil kan er extra druk op de fundering ontstaan, wat kan leiden tot opdrijving, verzakkingen of scheuren. Dit effect is vooral duidelijk in gebieden waar het grondwaterpeil fluctueert, bijvoorbeeld in kustgebieden of na hevige regenperiodes.

Conclusie

Grondwater speelt een cruciale rol bij het storten van een fundering. Het kan zowel positieve als negatieve effecten hebben, afhankelijk van de bodemsamenstelling, het waterpeil en de bouwtechniek. Het is daarom van groot belang om grondwater in kaart te brengen en maatregelen te nemen om schade te voorkomen of te beperken.

Mogelijke oplossingen zijn het installeren van drainage, het gebruik van waterdichtingsmaterialen, het storten van diepe funderingen, het toepassen van grondschroeven of het kiezen voor een gecombineerde fundering. In het geval van hoge grondwaterstanden en lichtere bouwwerken zijn schroefpalen een uitkomst. Voor kruipkelders zijn specifieke constructieve maatregelen nodig, zoals het gebruik van roofing en waterdichtingsmiddelen.

Bij het ontwerpen en uitvoeren van een fundering is het essentieel om rekening te houden met de omstandigheden van de ondergrond. Door de juiste technieken toe te passen, kan men de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van het bouwwerk waarborgen, ongeacht de aanwezigheid van grondwater.