Funderingsmateriaal en hergebruik: richtlijnen en praktische toepassingen in bouw en sloop

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

In de bouwsector is het gebruik en hergebruik van funderingsmateriaal van groot belang zowel voor het milieu als voor de efficiëntie van projecten. Funderingen vormen de basis van elke constructie en bepalen in grote mate de duurzaamheid en stabiliteit van het gebouw. Daarnaast is het sloop- en herstelproces van funderingsmateriaal gereguleerd, waarbij zorgvuldige opslag, herstel en verdichting cruciale rolspelers zijn. In dit artikel bespreken we de relevante richtlijnen, aanbevelingen en praktische toepassingen op basis van actuele en geldende regelgeving in Nederland.

Inleiding

Fundering is het ontwerp en uitvoeren van de ondersteuning van een bouwwerk op de grond. Het is een essentieel onderdeel van elke bouw- of renovatieproject. Tijdens bouw- en sloopwerkzaamheden kan aanzienlijk materiaal vrijkomen, waaronder funderingsmateriaal. Dit materiaal kan in sommige gevallen hergebruikt worden, wat positief is voor de duurzaamheid van het project en het verminderen van afval.

De richtlijnen rondom funderingsmateriaal zijn geformuleerd in verschillende documenten van overheidsinstellingen en bouwbedrijven. Deze richtlijnen regelen onder andere het hergebruik van funderingsmateriaal, het verdichten van grondlagen, het herstel van verhardingen, en de opslag van uitgegraven materialen. Bovendien zijn er specifieke richtlijnen voor werken in openbare grond, inclusief herstel van het oorspronkelijke bodemprofiel.

In dit artikel worden deze richtlijnen en aanbevelingen in detail besproken, met een focus op praktische toepassing en toezicht.

Richtlijnen voor het gebruik en hergebruik van funderingsmateriaal

1. Hergebruik van funderingsmateriaal

Volgens de regelgeving is het hergebruik van funderingsmateriaal toegestaan, mits het niet uit hoogovenslakken bestaat en mits het gescheiden is ontgraven van zand. In dat geval kan het materiaal worden hergebruikt, mits het weer in de juiste volgorde en structuur wordt aangebracht.

"Ontgraven funderingsmateriaal kan worden hergebruikt, mits dit geen hoogovenslakken zijn en mits gescheiden van zand is ontgraven en weer gescheiden wordt aangebracht." (Bron 1)

Indien het funderingsmateriaal wel uit hoogovenslakken bestond, is menggranulaat het enige toegestane materiaal voor fundering. Dit is een vorm van gestandaardiseerd mengsel van verschillende granulaten, wat optimaal is voor ondersteuning en stabiliteit.

Het hergebruik van funderingsmateriaal heeft voordelen op het gebied van duurzaamheid, kostenbesparing en milieuimpact. Het vermindert namelijk de hoeveelheid afval dat verbrand of begraven moet worden.

2. Opslag van uitgegraven materiaal

Bij de uitvoering van bouw- of sloopwerkzaamheden is het vaak noodzakelijk om materiaal tijdelijk op te slaan. Echter, wanneer het niet mogelijk is om dit materiaal langs de sleuf op te slaan, dient er in overleg met de toezichthouder van de gemeente een alternatieve opslaglocatie te worden bepaald.

"Indien tijdelijke opslag van uitgenomen sleufmateriaal langs de sleuf niet mogelijk is dient in overleg met de toezichthouder van de gemeente een locatie te worden bepaald." (Bron 1)

De gemeente speelt hierbij een belangrijke rol bij het bepalen van geschikte locaties voor tijdelijke opslag, zodat er geen storingen of risico’s op onveilige situaties ontstaan.

3. Herstel van het bodemprofiel

Na afloop van een project, bijvoorbeeld na sloop of renovatie, is het belangrijk om de oorspronkelijke opbouw van het bodemprofiel zoveel mogelijk te herstellen. Dit betreft het verdichten en opnieuw aangebrengen van de gescheiden grondsoorten of verhardingen in de juiste volgorde.

"De bij de ontgraving vrijgekomen gescheiden grondsoorten of verhardingen dienen bij het herstel in de juiste volgorde te worden teruggebracht zodat de oorspronkelijke opbouw van het bodemprofiel zoveel mogelijk wordt herkregen." (Bron 1)

Dit proces is van essentieel belang om de stabiliteit van het terrein te waarborgen en om mogelijke verzakkingen in de toekomst te voorkomen.

4. Verdichting van funderingslagen

Om de stabiliteit van de fundering te waarborgen, dient het verdichten in lagen te geschieden van maximaal 30 centimeter. Elke laag dient afzonderlijk afgetrild te worden, zodat de druk gelijkmatig wordt verdeeld over de ondergrond.

"Om verzakkingen in de weg te voorkomen dient de verdichting in lagen te geschieden van maximaal 30 centimeter, waarbij iedere laag afzonderlijk moet worden afgetrild." (Bron 1)

Bij het verdichten kan het nodig zijn om extra zand aan te brengen. Dit is afhankelijk van de uitvoeringswijze en omstandigheden. De beheerder of uitvoerder dient hiervoor zelf zorg te dragen. De gemeente is verantwoordelijk voor de hoeveelheid geleverde materialen, maar de transportverplichting ligt bij de uitvoerder.

Specifieke richtlijnen voor werken in bermen en plantsoenen

Bij werken in bermen en plantsoenen gelden extra richtlijnen, aangezien deze gebieden vaak gevoeliger zijn voor verstoren en verontreiniging. Hier is het van belang om het uitgegraven materiaal in de oorspronkelijke opbouw terug te brengen en bij noodzakelijkheid aanvullend materiaal aan te brengen.

"Sleuven in bermen en plantsoenen dienen volgens oorspronkelijke opbouw van het bodemprofiel te worden verdicht met het uitgegraven materiaal. Daar waar nodig wordt met schone grond of teelaarde aangevuld." (Bron 1)

Deze richtlijn is bedoeld om de ecologische waarde van bermen en plantsoenen te behouden en om verder afbraak of verontreiniging van de bodem te voorkomen.

Praktijkgerichte toepassing: funderingstechniek

Voor de uitvoering van funderingswerkzaamheden worden vaak gecertificeerde bedrijven ingezet. Deze bedrijven beschikken over het vakmanschap, veiligheid en milieu-gerichtheid die nodig zijn voor een succesvolle uitvoering.

"Tegenwoordig is het wenselijk om alleen maar deze techniek toe te passen voor bv. uitbouw, huizen, kelders." (Bron 2)

Bedrijven zoals DVG Funderingstechniek werken met gecertificeerde partners en bieden betrouwbaar en bekwaam advies voor de uitvoering van funderingsprojecten. Het gebruik van gecertificeerde funderingstechnieken is een garantie voor kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid.

Regels voor het inzamelen en hergebruik van afvalmateriaal

Bij bouw- en sloopwerkzaamheden komen verschillende materialen vrij, zoals kunststofleidingen. Deze materialen vallen onder specifieke inzamelsystemen, die gericht zijn op hergebruik en recycling.

"De FKS heeft met het Ministerie van VROM een overeenkomst gesloten over de volledige inzameling en het hergebruik van bij bouw en sloop vrijkomende kunststofleidingen (PVC, PE en PP)." (Bron 3)

Het systeem houdt in dat degene die sloopt een container kan huren voor het opslaan van afval. De doelstelling is een gesloten ketenbeheer op te zetten, waarbij afvalmateriaal weer hergebruikt wordt. Andere kunststoffen kunnen niet via dit systeem worden afgevoerd.

Daarnaast bestaan er ook inzamelsystemen voor minerale wol en aluminium. Deze zijn vaak gereguleerd door de leveranciers van het materiaal. Informatie over deze systemen kan worden verkregen bij de leverancier of de brancheorganisatie.

Asbest en certificering in sloopwerkzaamheden

Een belangrijk aspect bij sloopwerkzaamheden is het omgaan met asbest. Asbest is een gevaarlijk materiaal dat vaak voorkomt in oude gebouwen. Daarom zijn er strikte regels en certificeringssystemen opgesteld voor het verwijderen en afvoeren van asbest.

"Ingevolge genoemd derde lid dient het opruimen van materialen en producten die tengevolge van een incident zijn vrijgekomen eerst een asbestinventarisatierapport te worden opgesteld." (Bron 3)

Het opruimen van asbest is enkel toegestaan voor gecertificeerde bedrijven. De certificering voor bouwactiviteiten valt onder het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De instantie die verantwoordelijk is voor de certificering is de Stichting Certificatie Asbest (ASCERT).

Er zijn verschillende certificeringsschema’s, zoals SC 540 voor asbestinventarisatie en SC 530 voor asbestverwijdering. Deze schema’s zijn bedoeld om risico’s voor werknemers en omgeving te beperken en de kwaliteit van sloopwerkzaamheden te verhogen.

Indieningsvereisten en bodemonderzoek

Bij aanvragen voor bouwvergunningen is het noodzakelijk om een onderzoeksrapport over de bodemgesteldheid in te dienen. Deze vereisten zijn geregeld in het Besluit indieningsvereisten, dat in 2003 is ingevoerd.

"De indieningsvereisten voor het in behandeling nemen van een aanvraag om bouwvergunning, waartoe het bodemonderzoek behoort, zijn vanaf 1 januari 2003 niet langer in de bouwverordening maar in het Besluit indieningsvereisten geregeld." (Bron 3)

Het bodemonderzoek is van belang om mogelijke verontreinigingen of instabiliteiten in de bodem te detecteren. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de juiste funderingstechniek en het vermijden van mogelijke problemen tijdens of na de bouw.

De structuur van het bodemonderzoek is gestandaardiseerd en geregeld door de NEN 5740. Dit is een norm die uitleg geeft over de uitvoering van bodemonderzoek en de rapportage.

Ontheffing en vooroverleg

Bij aanvragen voor bouwvergunningen kan in sommige gevallen ontheffing worden verleend voor bepaalde onderzoeken of activiteiten. Deze ontheffing dient vooraf te worden bepaald, zodat de aanvrager zekerheid heeft en de gemeente zich niet in problemen begaat met de juridische eisen.

"De ontheffing dient in volgorde vooraf te gaan aan de beoordeling van de compleetheid van de stukken in verband met toepassing van artikel 47 van de Woningwet." (Bron 3)

Het is daarom aan te raden om bij twijfel over de vereisten een vooroverleg aan te vragen bij de gemeente. Dit vooroverleg kan ook helpen bij het bepalen van eventuele ontheffingen.

Handhaving en naleving van sloopregels

De handhaving van sloopregels wordt intensiever beoefend, zowel door de gemeenten als door overheidsinstanties. Dit is bedoeld om de naleving van milieu- en arbo-regels te waarborgen en om risico’s voor werknemers en omgeving te beperken.

"Langs verschillende kanalen wordt aangedrongen op een intensivering van de handhaving van de sloopvoorschriften." (Bron 3)

Het is daarom belangrijk dat zowel aannemers als eigenaars zich bewust zijn van de regels en ervoor zorgen dat deze strikt worden nageleefd. Dit helpt bij het voorkomen van boetes, schadeclaims en andere juridische complicaties.

Conclusie

Het gebruik en hergebruik van funderingsmateriaal is een belangrijk aspect van bouw- en sloopprojecten. Het draagt bij aan duurzaamheid, kostenbesparing en een vermindering van afval. Daarnaast zijn er specifieke richtlijnen voor het herstel van het bodemprofiel, verdichting, opslag en certificering van bedrijven.

Het is essentieel dat projecten worden uitgevoerd door gecertificeerde partijen en dat alle regelgeving strikt wordt nageleefd. Dit helpt om veiligheid, kwaliteit en milieuimpact te waarborgen. Voor zowel particuliere eigenaars als professionele aannemers is het belangrijk om zich te richten op duurzame en efficiënte praktijken bij het werken met funderingsmateriaal.

Bronnen

vrijgekomen