Fundering en onderhoud van de Waalbrug in Nijmegen

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

De Waalbrug is sinds haar in gebruikname in 1936 een belangrijk symbool en infrastructuurknooppunt voor de stad Nijmegen. Met een hoofdoverspanning van 244 meter was de brug destijds het langste stalen boogontwerp in Europa. Haar constructieve schoonheid en haar functie als rijksmonument maken haar niet alleen een architectonisch meesterwerk, maar ook een centraal onderdeel van de ruimtelijke ordening van de stad.

In de loop der jaren is er behoefte ontstaan aan verbetering van de toegankelijkheid en veiligheid, vooral voor fietsers en voetgangers. Bovendien is het groot onderhoud nodig om de brug veilig en functioneel te houden. Hierbij speelt het funderingssysteem van de brug een cruciale rol. In dit artikel bespreken we op basis van de beschikbare informatie de fundering van de Waalbrug, de maatregelen die zijn genomen voor haar versteviging, en de rol van het funderingssysteem in het geplande onderhoud en verbreding van de brug.

Historisch ontwerp en funderingssysteem

De Waalbrug is opgeleverd in 1936 en is ontworpen als een stalen boogconstructie. Deze constructie is gekenmerkt door een licht en transparant ontwerp, waarbij de stalen boog onder het brugdek ligt. De brug is 604 meter lang en bestaat uit hoofdoverspanningen en aanbruggen, die allen uit stalen boogconstructies bestaan.

In de jaren na de oplevering zijn er diverse verbeteringen en onderhoudsmaatregelen uitgevoerd. Deze maatregelen zijn noodzakelijk gebleken door de stijgende belastingen, het vergroten van het verkeer en de aansluiting op moderne veiligheids- en duurzaamheidsnormen. De fundering van de brug speelt hierin een essentiële rol. De fundering moet de gehele constructie ondersteunen en ervoor zorgen dat de brug ook na vele jaren gebruik veilig en stabiel blijft.

Ondanks dat de exacte details van de fundering niet expliciet vermeld worden in de beschikbare bronnen, is duidelijk dat de structuur en stabiliteit van de Waalbrug in de loop der jaren zijn verbeterd. Dit blijkt onder andere uit het feit dat de brug in 2001 officieel is aangewezen als rijksmonument, een status die alleen wordt toegekend aan gebouwen of constructies met een grote historische en culturele waarde.

Versteviging van pijlers en fundering

Een van de maatregelen die zijn genomen om de stabiliteit van de Waalbrug te waarborgen, betreft de versteviging van de pijlers van de spoorbrug "de Snelbinder", die over de Waal loopt. Deze spoorbrug is in 1880 gebouwd en maakt onderdeel uit van het bredere transportnetwerk in de regio. Omdat de pijlers van deze brug oud zijn en inmiddels meer steun nodig hebben, zijn maatregelen genomen om ze te versterken.

In de periode van februari tot juni 2014 zijn drie pijlers van de spoorbrug verstevigd. Om de pijlers uit 1880 extra stevigheid te geven, is een verstevigingswand van 23 meter diep en 1,5 meter breed aangebracht. Deze constructie zorgt ervoor dat de pijlers het gewicht van de brug en eventuele overlast kunnen dragen. Daarnaast zijn hardhouten wrijfgordingen van 300x300 mm toegepast om slijtage en schade door het water te beperken.

De werkzaamheden zijn uitgevoerd door ProRail en de aannemer Van Hattum en Blankevoort. Het project is afgerond voor de zomer van 2014, wat betekent dat het in tijd was om eventuele overlast tijdens de hoogwaterperiode te voorkomen. Deze versteviging is van essentieel belang, omdat de brug een sleutelrol speelt in het transportnetwerk van de regio en ook een visuele en historische waarde heeft.

Rol van de fundering in het geplande onderhoud en verbreding

In 2016 begint een groot onderhoudsproject aan de Waalbrug, gepland door Rijkswaterstaat. Het doel van dit onderhoud is om de brug in goede staat te houden en aan te passen aan de eisen van de toekomst. Een belangrijk onderdeel van dit project is de verbreding van het fiets- en voetpad aan de westzijde van de brug. Deze verbreding maakt het mogelijk om meer ruimte te bieden aan voetgangers en fietsers, wat bijdraagt aan de toekomstige toegankelijkheid van de brug.

Het bestemmingsplan dat hiervoor is opgesteld, maakt het juridisch en planologisch mogelijk om deze verbreding uit te voeren. Het plan is ontworpen om naast het onderhoud door Rijkswaterstaat ook de ruimtelijke en monumentale kwaliteit van de brug te behouden. Hierbij is het funderingssysteem van de brug een essentieel onderdeel. De verbreding en aanpassingen mogen immers niet leiden tot instabiliteit of schade aan de bestaande constructie.

Daarom is het van belang om bij het geplande onderhoud de fundering van de brug te onderzoeken en indien nodig aan te passen. In de huidige fase is het nog niet duidelijk of extra funderingswerk nodig is, maar er wordt wel rekening gehouden met eventuele veranderingen in het gewicht van de brug en de belasting die de verbreding met zich meebrengt.

Juridische en planologische maatregelen

Het bestemmingsplan voor de verbreding van de Waalbrug is een juridisch bindend document dat bepaalt hoe het project kan worden uitgevoerd. Het plan is ontworpen om de verbreding te integreren met het geplande onderhoud door Rijkswaterstaat. Daarbij is er rekening gehouden met de bestaande bestemmingsplannen van het plangebied, zoals het bestemmingsplan Nijmegen Ruimte voor de Waal en het bestemmingsplan Nijmegen Centrum – Binnenstad.

Omdat de verbreding van de brug niet past binnen deze bestaande plannen, is een nieuw bestemmingsplan nodig. Dit plan maakt het voornemen juridisch en planologisch mogelijk. Het is ontworpen om de verbreding van het fiets- en voetpad te realiseren, zodat de brug ook in de toekomst functioneel en toegankelijk blijft.

Bij de uitwerking van het bestemmingsplan is ook rekening gehouden met de cultuurhistorische waarde van de brug. De Waalbrug is namelijk een rijksmonument, wat betekent dat er juridische beperkingen zijn voor eventuele aanpassingen. Daarom is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed betrokken bij het wettelijke vooroverleg.

In het bestemmingsplan is ook aandacht besteed aan de inpassing van de taludtrappen en de relatie met het Hunnerpark. Deze elementen vormen een visuele en functionele verbinding met de Waalbrug en het stadsgezicht. Bovendien is er rekening gehouden met de aanbeveling om uitzichtpunten te creëren aan de westzijde van de brug. Deze uitzichtpunten worden gerealiseerd in de vorm van ronde, uitkragende platforms.

Financiële aspecten en uitvoerbaarheid

Het geplande onderhoud en de verbreding van de Waalbrug zijn financieel uitvoerbaar. De totale kosten van het project zijn begroot op 10 miljoen euro, exclusief btw. De gemeente Nijmegen heeft 5 miljoen euro beschikbaar gesteld uit de Stadsbegroting 2015-2018. Daarnaast is er een gemeentelijke garantstelling voor nog eens 5 miljoen euro. Deze garantstelling is nodig in het geval dat subsidies van de provincie of regionale fondsen niet volledig worden toegekend.

De verwachting is dat er voldoende subsidies zullen worden toegekend om het project financieel haalbaar te maken. Daarom kan gesteld worden dat het bestemmingsplan financieel en economisch uitvoerbaar is. Het kostenverhaal is verzekerd, wat betekent dat er geen noodzaak is voor een exploitatieplan bij de vaststelling van het bestemmingsplan.

Samenwerking met betrokken instanties

Het project betreft niet alleen de verbreding van de Waalbrug, maar ook de inpassing van deze verbreding in het bredere landschap en de stedelijke ordening. Daarom is er samenwerking nodig met verschillende betrokken instanties. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is betrokken bij het wettelijke vooroverleg. Ook het waterschap is betrokken bij de verdere procedure van het plan, aangezien de Waalbrug onderdeel uitmaakt van de primaire waterkering.

De zonering van de primaire waterkering moet worden opgenomen in het bestemmingsplan. Daarbij worden de regels voor de kernzone en beschermingszone van de waterkering meegenomen. Bovendien is het belangrijk om te bepalen wat de gevolgen van het plan zijn voor de waterveiligheid. Deze zoneringen worden digitaal toegezonden en moeten worden verwerkt in het bestemmingsplan.

Conclusie

De Waalbrug is een historisch en architectonisch belangrijk monument dat sinds 1936 een centrale rol speelt in de stedelijke ordening van Nijmegen. Ondanks haar oude leeftijd is de brug steeds aanpassingen ondergaan om haar veilig en functioneel te houden. In de loop der jaren is er ook aandacht besteed aan de fundering en stabiliteit van de brug. Zo is bijvoorbeeld de spoorbrug de Snelbinder verstevigd om eventuele overlast te voorkomen.

Het geplande onderhoud en de verbreding van de Waalbrug zijn van groot belang voor de toekomst van de brug. De verbreding van het fiets- en voetpad aan de westzijde zorgt voor meer toegankelijkheid en veiligheid voor voetgangers en fietsers. Tegelijkertijd moet de historische en culturele waarde van de brug behouden blijven, wat betekent dat er juridische en planologische maatregelen zijn genomen om de verbreding juridisch mogelijk te maken.

Financieel is het project haalbaar, aangezien er voldoende middelen zijn beschikbaar gesteld door de gemeente en verwacht wordt dat er subsidies zullen worden toegekend. Daarnaast is er samenwerking met betrokken instanties zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het waterschap om het project juridisch en technisch correct uit te voeren.

De fundering van de Waalbrug speelt een cruciale rol in de uitvoering van het project. Hoewel de exacte details van de fundering niet beschikbaar zijn, is duidelijk dat er maatregelen zijn genomen om de stabiliteit van de brug te waarborgen. De verbreding en aanpassingen mogen immers niet leiden tot instabiliteit of schade aan de bestaande constructie. Daarom is het van belang om bij het geplande onderhoud de fundering van de brug te onderzoeken en indien nodig aan te passen.

De Waalbrug is dus niet alleen een historisch monument, maar ook een essentieel onderdeel van de stedelijke ordening en de toekomstige ontwikkeling van Nijmegen. Het geplande onderhoud en de verbreding zorgen ervoor dat de brug ook in de toekomst functioneel en toegankelijk blijft, terwijl haar historische en culturele waarde behouden wordt.

Bronnen

waalbrug