Funderingen en stabilisatie van hellingen in de bouw

Published by Redactie on juli 23, 2025 | Category fundering

Bij bouwprojecten op of nabij hellingen is het kiezen van de juiste fundering en stabilisatiemethode van essentieel belang. Hellingen zijn inherent instabiel vanwege hun geografische positie en de aard van de grond, wat leidt tot extra uitdagingen bij de uitvoering van funderings- en stabilisatiemaatregelen. Het bouwen in moerassige of hellinggebieden vereist een zorgvuldige aanpak die rekening houdt met de eigenschappen van de bodem, de stabiliteit van het grondlichaam en de duurzaamheid van het bouwproject. In dit artikel wordt ingegaan op de technieken, toepassingen en voorzorgsmaatregelen die van toepassing zijn bij funderingen op hellingen.

Uitdagingen bij funderingen op hellingen

Hellingen stellen bouwers voor meerdere uitdagingen. De natuurlijke grondopbouw is meestal onstabiel, met lage draagkracht en een hoge watergehaltegraad. In combinatie met seizoensgebonden bewegingen en mogelijk aanwezige veenlagen of zachte grondlagen, kunnen funderingsproblemen snel ontstaan. Deze problemen kunnen zich uiten in zettingen, scheuren of zelfs instortingen van constructies.

Een van de grootste problemen bij het bouwen op hellingen is het ontbreken van een vaste en stevige ondergrond. In vele gevallen is de bodem te zacht of moerassig om traditionele funderingsmethoden zonder aanpassing toe te passen. Daarnaast zijn de hellingen zelf gevoelig voor aardverschuivingen, wat de stabiliteit van het gehele grondlichaam in gevaar brengt.

In moerassige of hellinggebieden is het dus essentieel om gebruik te maken van geavanceerde funderingstechnieken en stabilisatiemethoden. Deze technieken moeten niet alleen de stabiliteit van de constructie waarborgen, maar ook rekening houden met de duurzaamheid en de beperkte toegang tot zware machines of specialistische apparatuur.

Funderingstechnieken voor hellingen

Er zijn meerdere funderingstechnieken die specifiek ontworpen zijn voor toepassing in hellinggebieden. Deze technieken houden rekening met de aard van de bodem, de hellingshoek en de gewenste stabiliteit van het bouwwerk. Twee belangrijke benaderingen zijn het gebruik van geogrids en het injecteren van stabiliserende materialen.

Geogrids en gewapende grondmassieven

Een veelvoorkomende methode bij het bouwen op hellingen is het gebruik van geogrids in combinatie met gewapende grondmassieven. Het TensarTech SG-systeem, bijvoorbeeld, maakt gebruik van geogrids die stevig verbonden zijn met gegalvaniseerde stalen draadgaaspanelen. Deze combinatie zorgt voor een stevige en modulaire constructie die eenvoudig te installeren is en minder zware machines vereist.

Het TensarTech SG-systeem is ontworpen voor hellingen tot 70° en biedt een betere drukverdeling, waardoor vaak geen extra funderingen of drukverdelende lagen nodig zijn. Dit leidt tot kostenbesparingen van wel 70% in vergelijking met traditionele betonnen keermuren. Daarnaast is het systeem duurzaam, met een ontwerplevensduur van maximaal 120 jaar. Het gebruik van lokaal beschikbare materialen, inclusief gerecyclede stoffen, verder verlaagt de kosten en vermindert de ecologische impact van het project.

De eenvoudige constructie van het systeem zorgt ook voor snellere bouwtijden, wat voor bouwers en projecteigenaars een grote plus is. De modulariteit van het systeem maakt het mogelijk om snel aanpassingen aan te brengen of uitbreidingen te realiseren, zonder dat dit extra kosten met zich meebrengt.

Injectietechnieken voor bodemstabilisatie

Een andere benadering is het gebruik van stabiliserende bodeminjectie. Deze techniek wordt vooral gebruikt in zand- en grindlagen en maakt het mogelijk om de stabiliteit van de bodem te vergroten zonder dat er grote ontgravingen of funderingen nodig zijn. Het is een trillings- en geluidsarme methode die goed toepasbaar is in kleine ruimtes en onder bestaande funderingen of belendingen.

Bij de injectietechniek worden lansen in de grond aangebracht onder een helling, waarna stabiliserende materialen worden ingebracht. Deze materialen versterken de bodemstructuur en verhogen de draagkracht, waardoor de stabiliteit van het gehele grondlichaam wordt verbeterd. De techniek is vooral geschikt voor situaties waarbij traditionele funderingsmethoden niet haalbaar zijn of waarbij het bouwen op een bestaande constructie moet gebeuren.

Hoewel deze methode veel voordelen biedt, zijn er ook enkele beperkingen. Zo is injecteren alleen mogelijk in zand- en grindlagen en niet in klei- of veenlagen. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de grillige vormen van de injectiemassieven, die soms moeilijk te voorspellen zijn. Daarom is het aanbevolen om de injectieprocedure te begeleiden met grondversterking en grondonderzoek voorafgaand aan de uitvoering.

Voorzorgsmaatregelen bij funderingen op hellingen

Wanneer een bouwproject op een helling wordt uitgevoerd, zijn er verschillende voorzorgsmaatregelen die genomen moeten worden om de stabiliteit van de constructie en de omgeving te waarborgen. Deze maatregelen zijn van essentieel belang om mogelijke problemen te voorkomen en de levensduur van het bouwwerk te verlengen.

Beperking van ontgravingen

Een van de belangrijkste voorzorgsmaatregelen bij het bouwen op hellingen is het beperken van ontgravingen. Ontgravingen kunnen de stabiliteit van het grondlichaam ondermijnen en leiden tot aardverschuivingen of instabiliteit van de constructie. Daarom is het aan te raden om ontgravingen tot een minimum te beperken en deze voorzichtig uit te voeren.

Nadat de ontgraving is uitgevoerd, moet de grond direct worden aangevuld met de uitkomende materialen. Dit moet gebeuren in lagen van maximaal 0,20 meter, waarbij elke laag afzonderlijk wordt verdicht. Dit zorgt voor een stevige en homogene grondstructuur en voorkomt dat er lege ruimtes ontstaan die kunnen leiden tot instabiliteit.

Afwatering en waterkering

Een andere belangrijke voorzorgsmaatregel is het zorgen voor een goede afwatering en waterkering. In hellinggebieden kan water zich snel verzamelen, wat kan leiden tot zettingen, erosie of zelfs instabiliteit van het grondlichaam. Daarom is het essentieel om de afwatering van de waterkering niet te belemmeren en eventuele lekkages of infiltraties snel te herstellen.

Bij het uitvoeren van bouwwerkzaamheden op hellingen is het ook belangrijk om rekening te houden met de stabiliteit van de waterkering. Werkzaamheden mogen de stabiliteit of het waterkerend vermogen van de waterkering niet aan tasten. Dit is vooral van toepassing bij projecten in de buurt van rivieren, kanalen of andere waterlichamen, waar de waterkering een essentiële rol speelt in het voorkomen van overstromingen.

Herstel van verharding en groene oeverzones

Na afloop van het bouwproject is het belangrijk om de verharding en groene oeverzones goed te herstellen. Opgenomen verharding moet goed aansluiten op de bestaande verharding, zodat er geen sprake is van ongelijke oppervlakken of knikken. Uitgestoken graszoden moeten teruggedept worden, en bij het ontbreken van geschikte graszoden moeten kale plekken ingezaaid worden met een soortenrijk graszaadmengsel.

Daarnaast is het aan te raden om de groene oeverzones te behouden of te herstellen. Deze zones spelen een essentiële rol in het voorkomen van erosie en het ondersteunen van de biodiversiteit. Het behouden van deze zones draagt ook bij aan de duurzaamheid van het bouwproject en het behoud van de natuurlijke omgeving.

Duurzaam bouwen op hellingen

Duurzaamheid is een belangrijke overweging bij het bouwen op hellingen. Het gebruik van lokaal beschikbare en gerecyclede materialen, zoals aangehaald in het TensarTech SG-systeem, vermindert de ecologische impact van het project en draagt bij aan een duurzamere aanpak van de bouwsector.

Daarnaast zijn er ook andere duurzame maatregelen die genomen kunnen worden, zoals het gebruik van energie-efficiënte constructies en het minimaliseren van afval. Het hergebruik van afvalmaterialen en het hergebruik van grondmaterialen zijn andere manieren om het bouwproject duurzaam te maken.

Een andere duurzame benadering is het ontwerpen van bouwwerken die aansluiten bij de natuurlijke omgeving. Dit kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door het bouwen in overeenstemming met de hellingen en het gebruik van materialen die zich goed mengen met de omgeving. Deze aanpak draagt bij aan de esthetische waarde van het bouwproject en vermindert de invloed op de natuurlijke landschap.

Wet- en regelgeving bij funderingen op hellingen

Bij het bouwen op hellingen zijn er verschillende wetten en regelgevingen van toepassing die moeten worden nageleefd. Deze regelgeving is bedoeld om de stabiliteit van het bouwwerk en de omgeving te waarborgen en mogelijke risico’s te minimaliseren.

Een belangrijke regelgeving is de Keur, die vaststelt welke activiteiten wel of niet toegestaan zijn in de buurt van waterlichamen. Deze regelgeving is van essentieel belang bij het bouwen in moerassige of hellinggebieden, waar de bodem vaak instabiel is en waar het risico op overstromingen groter is.

Bijvoorbeeld, artikel 8.6 van de Keur legt uit dat het aanleggen van een dam met duiker in secundaire wateren onder bepaalde voorwaarden vrijstelling van vergunningplicht kan krijgen. Dit betekent dat er bepaalde voorwaarden zijn die moeten worden voldaan voordat een dergelijk bouwproject kan worden uitgevoerd, zoals het gebruik van een minimale duikerlengte en het voorkomen van bochten in de duiker.

Daarnaast zijn er ook specifieke regelgevingen voor civieltechnische werken, zoals het uitbreiden van wegen of het veranderen van verhardingen. Deze regelgevingen zijn bedoeld om te voorkomen dat bouwwerkzaamheden negatief uitwerken op de stabiliteit van het grondlichaam of de waterkerende functie van de dijk.

Praktische toepassingen en projectvoorbeelden

Om te illustreren hoe funderingen en stabilisatiemaatregelen in de praktijk worden toegepast, zijn er verschillende projectvoorbeelden beschikbaar. Deze voorbeelden geven een duidelijk beeld van hoe bouwers en ingenieurs omgaan met de uitdagingen bij het bouwen op hellingen.

Projectvoorbeeld 1: Jetgrouten rioolleiding, Houten

In Houten werd een rioolleiding aangelegd in combinatie met jetgrouten, een techniek die gebruikt wordt om de bodem te versterken en de stabiliteit van de constructie te waarborgen. Deze techniek maakte het mogelijk om de rioolleiding aan te leggen zonder dat er grote ontgravingen nodig waren. Hierdoor kon de omgeving worden beschermd en was er minder invloed op het bestaande landschap.

Projectvoorbeeld 2: Schuilingervliet HSL, Rotterdam

In Rotterdam werd een project uitgevoerd op de Schuilingervliet HSL, waarbij taludstabilisatie een essentiële rol speelde. Het gebruik van geogrids en gewapende grondmassieven maakte het mogelijk om de stabiliteit van de hellingen te waarborgen en tegelijkertijd de bouwtijd te verkorten. De eenvoudige installatie van het systeem maakte het ook mogelijk om het project met een klein team en zonder zware machines uit te voeren.

Projectvoorbeeld 3: Versterken paalfundering Schuilingervliet HSL Z, Rotterdam

In een ander project in Rotterdam werd een paalfundering versterkt door het gebruik van gladde geprefabriceerde betonpalen. Deze palen werden gekozen omdat ze bestand zijn tegen negatieve kleef en horizontale gronddruk. Deze methode maakte het mogelijk om de fundering te versterken zonder dat er extra constructies of funderingen nodig waren.

Conclusie

Het bouwen op hellingen is een uitdaging die zorgvuldig moet worden aangepakt. Door het gebruik van geavanceerde funderingstechnieken, zoals geogrids en stabiliserende bodeminjectie, en het naleven van voorzorgsmaatregelen, zoals het beperken van ontgravingen en het zorgen voor een goede afwatering, kan een stabiele en duurzame constructie gerealiseerd worden.

De beschikbaarheid van verschillende funderingstechnieken en het naleven van wet- en regelgeving maken het mogelijk om projecten op hellingen succesvol uit te voeren. Door het kiezen van de juiste techniek en het toepassen van de juiste maatregelen, kan de stabiliteit van het bouwwerk en de omgeving worden gewaarborgd.

In de praktijk zijn er al verschillende projecten gerealiseerd die tonen hoe bouwers en ingenieurs omgaan met de uitdagingen bij het bouwen op hellingen. Deze ervaringen kunnen dienen als voorbeelden en inspiratie voor toekomstige projecten.

Bronnen

hellinger