Funderingsproblematiek en de rol van de gemeente: een gezamenlijke opgave

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Funderingsproblematiek is een complexe kwestie die zowel technische als maatschappelijke implicaties teweegbrengt. In Nederland zijn momenteel ongeveer 425.000 gebouwen getroffen door funderingsschade of lopen het risico dat dit in de komende jaren zal gebeuren. Zonder ingrijpende maatregelen kan het schadebedrag oplopen tot 54 miljard euro. De problematiek heeft niet alleen financiële gevolgen, maar ook emotionele en maatschappelijke impact op bewoners. De rol van gemeenten in het aanpakken van funderingsproblematiek is essentieel, maar ook beperkt. Dit artikel bespreekt de uitdagingen, de huidige aanpak en de voorgestelde oplossingen, met een focus op de rol van de gemeente.

Inleiding

Funderingen vormen de basis van elke woning en zijn daarom van uiterst groot belang. Echter, in vele oude gebouwen zijn funderingen niet voldoende bestand tegen de omstandigheden van de bodem. Funderingsproblematiek is vooral aanwezig in gebieden met minder draagkrachtige grond en is vooral terug te zien in woningen met houten of stalen funderingen, meestal gebouwd voor 1970. Deze funderingstypes zijn gevoelig voor verzakkingen en slijtage. De gevolgen zijn niet alleen voor de woning, maar ook voor de leefbaarheid en veiligheid van de bewoner.

In dit artikel worden de huidige inzichten, aanbevelingen en handelingsperspectieven voor gemeenten en andere betrokken partijen besproken. Het artikel is opgebouwd uit verschillende onderdelen, waaronder de rol van de gemeente, beschikbare financieringsmogelijkheden, preventieve maatregelen en de toekomstige uitdagingen.

De rol van de gemeente bij funderingsproblematiek

Gemeenten spelen een centrale rol in de aanpak van funderingsproblematiek, maar ook hun bevoegdheden zijn beperkt. Volgens de huidige wetgeving hebben gemeenten en waterschappen slechts een zorgplicht: zij moeten de langdurige, nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk voorkomen of beperken. De eigenaar is verantwoordelijk voor de kosten van funderingsonderzoek en funderingsherstel. De gemeente kan de eigenaar echter ondersteunen bij het herstellen van funderingsschade en informeren over mogelijke financieringsmogelijkheden.

De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) benadrukt in hun position paper dat het aanpakken van funderingsproblematiek een gezamenlijke opgave is die regie van het rijk vraagt, in samenwerking met de decentrale overheden, de bouwsector, financiële sector en de eigenaren van de woningen. De gemeente speelt daarbij een rol in het voorkomen van funderingsschade en het ondersteunen van eigenaren die dit niet zelfstandig kunnen doen.

In het kader van deze rol is de VNG actief in het opzetten van een netwerk voor gemeenten. Dit netwerk biedt een platform voor het uitwisselen van kennis, ervaring en inzichten. Het netwerk is bedoeld voor mensen die werken bij een gemeente en overweegt zowel gemeenten die al vertrouwd zijn met funderingsproblematiek, als die die er minder mee te maken hebben. De VNG benadrukt dat het belangrijk is om samen te werken en ervaringen uit te wisselen, zodat gemeenten beter in staat zijn om funderingsproblematiek aan te pakken.

Beschikbare financieringsmogelijkheden

Hoewel de eigenaar verantwoordelijk is voor de kosten van funderingsonderzoek en herstel, zijn er wel financieringsmogelijkheden beschikbaar. Een voorbeeld is het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Dit fonds helpt huiseigenaren bij de financiering van noodzakelijk funderingsherstel. Huiseigenaren van gemeenten die aangesloten zijn bij het fonds, kunnen een lening aanvragen om urgent funderingsherstel aan de woning te financieren.

Tevens is er een landelijk Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), dat informatie en ondersteuning biedt aan woningeigenaren met funderingsproblemen. Het KCAF ontvangt meldingen van woningeigenaren over funderingsschade en biedt advies over mogelijke aanpak. De intensiteit van funderingsproblematiek per gemeente is zichtbaar gemaakt in een kaart, waarin de kleur van de gemeenten aangeeft hoeveel meldingen er in de afgelopen vijf jaar zijn gedaan. Hoe donkerder de kleur, hoe meer meldingen zijn ontvangen.

Daarnaast zijn er ook lokale funderingsloketten beschikbaar in veel gemeenten. Deze loketten bieden extra hulp aan woningeigenaren met funderingsproblemen en kunnen worden ingeschakeld als de situatie urgent is. Het is raadzaam voor woningeigenaren om gebruik te maken van deze hulpvormen, aangezien funderingsproblematiek niet alleen duur kan zijn, maar ook gevaarlijk.

Preventieve maatregelen

Een aanpak van funderingsproblematiek moet niet alleen gericht zijn op herstel van schade, maar ook op het voorkomen van schade. Preventieve maatregelen zijn daarom van groot belang. De VNG en het Rli adviseren dat gemeenten en waterschappen uiterlijk in 2026 gezamenlijk plannen opstellen voor het voorkomen en beperken van funderingsschade. Deze plannen kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het beheer van grondwater, het verbeteren van de transparantie over funderingsrisico’s en het verbeteren van de kennis van woningeigenaren en professionals.

Een belangrijke maatregel die wordt voorgesteld, is het verplicht maken van informatie over de staat van de fundering bij de verkoop of verhuur van gebouwen. Vanaf 2029 zou informatie over de fundering verplicht moeten worden aangeboden bij vastgoedtransacties. Dit zou ervoor zorgen dat kopers en verkopers beter kunnen anticiperen op eventuele funderingsproblematiek. Tevens zou dit de transparantie op de vastgoedmarkt vergroten, wat een positieve invloed kan hebben op de prijsvorming.

Bij nieuwbouw is het ook belangrijk om zorg te dragen voor robuuste funderingen die bestand zijn tegen de omstandigheden van de bodem. Hierbij kan worden aandacht besteed aan het gebruik van moderne funderingstechnieken en materialen die beter bestand zijn tegen slijtage en verzakking. De VNG benadrukt dat gemeenten een belangrijke rol kunnen spelen in het aanmoedigen van bouwers om preventieve maatregelen te nemen.

Maatschappelijke impact en ondersteuning

Funderingsproblematiek heeft niet alleen financiële gevolgen, maar ook maatschappelijke en emotionele. Het feit dat iemand een veilig en betaalbaar thuis heeft is een van de belangrijkste basisbehoeften. Wanneer funderingsproblematiek optreedt, kan dit leiden tot stress, onzekerheid en zelfs gezondheidsklachten bij bewoners. De VNG en het Rli benadrukken daarom de noodzaak om bewoners te ondersteunen bij het oplossen van funderingsproblemen en te voorkomen dat ze alleen worden gelaten met de zorg voor herstel.

De rol van de gemeente bij deze ondersteuning is van groot belang. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld informatie en advies bieden, maar ook actief meewerken aan het zoeken naar financieringsmogelijkheden of het indienen van subsidies. Het Rli stelt in hun advies voor dat de overheid een centrale rol moet spelen in het aanbieden van ondersteuning aan bewoners met funderingsproblemen. Alleen zo kan er transparantie worden gecreëerd over funderingsproblematiek en tegelijkertijd een oplossing worden geboden.

De toekomstige uitdagingen

De komende jaren zullen gemeenten en andere betrokken partijen met nieuwe uitdagingen te maken krijgen. De funderingsproblematiek is niet alleen een huidig probleem, maar ook een toekomstige. Het aantal gebouwen met funderingsschade zal zonder ingrepen fors toenemen, wat betekent dat het aantal mensen dat hierdoor getroffen wordt ook toeneemt. Dit heeft niet alleen financiële gevolgen, maar ook maatschappelijke impact.

De VNG benadrukt dat het noodzakelijk is om nu al maatregelen te nemen om de funderingsproblematiek aan te pakken. Dit betreft zowel preventieve maatregelen als de verbetering van de kennis en informatievoorziening voor woningeigenaren en professionals. Het Rli stelt in hun advies voor dat de overheid een centrale rol moet spelen bij het opstellen van een nationale aanpak voor funderingsproblematiek. Deze aanpak moet gericht zijn op het voorkomen van schade, het herstellen van schade en het ondersteunen van bewoners.

Samenvatting

Funderingsproblematiek is een complexe kwestie die zowel technische als maatschappelijke implicaties heeft. In Nederland zijn momenteel ongeveer 425.000 gebouwen getroffen of lopen het risico dat dit in de komende jaren zal gebeuren. Zonder ingrepen kan het schadebedrag oplopen tot 54 miljard euro. De rol van de gemeente in het aanpakken van funderingsproblematiek is essentieel, maar ook beperkt. De gemeente heeft een zorgplicht, maar de eigenaar is verantwoordelijk voor de kosten van funderingsonderzoek en herstel.

Er zijn echter financieringsmogelijkheden beschikbaar, zoals het Fonds Duurzaam Funderingsherstel en lokale funderingsloketten. Preventieve maatregelen zijn eveneens van groot belang en moeten worden ingezet om funderingsproblematiek zowel bij bestaande als nieuwe gebouwen te voorkomen. De VNG en het Rli adviseren dat gemeenten en waterschappen gezamenlijk plannen opstellen voor het voorkomen en beperken van funderingsschade.

De toekomstige uitdagingen zijn groot, maar met de juiste maatregelen en samenwerking kan funderingsproblematiek worden beheerst. Het aanpakken van funderingsproblematiek vraagt om regie van het rijk, in samenwerking met decentrale overheden, de bouwsector en woningeigenaren. Alleen zo kan er zowel transparantie worden gecreëerd over funderingsproblematiek als een oplossing worden geboden voor de mensen die hiermee worden geconfronteerd.

Bronnen

gemeente