Funderingsproblematiek en Aanpak in Haarlem: Subsidies, Herstel en Beleidsregels

Inleiding

In de stad Haarlem zijn funderingsproblematieken al geruime tijd aan de orde, vooral in historische stadsbuurten zoals het Rozenprieel. Deze gebieden, waarin woningen vaak ouder zijn dan 1970, zijn vatbaar voor bodemdalingen, veranderde waterstanden en slijtage van oude constructies. De gemeente Haarlem heeft een systematische aanpak ontwikkeld om eigenaren te ondersteunen bij het identificeren en herstellen van funderingsproblemen. Deze aanpak omvat informatieavonden, subsidies voor onderzoek, maatwerkleningen, en een vereenvoudigde omgevingsvergunningproces voor herstelprojecten.

In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van de funderingsproblematiek in Haarlem besproken, met aandacht voor de rol van de gemeente, de beschikbare financieringsmogelijkheden, en de technische en juridische aspecten van funderingsherstel. De focus ligt op praktische maatregelen en beleidsregels die vanaf 2018 tot en met 2022 van toepassing zijn geweest.

Funderingsproblematiek in Haarlem

Aanblik en oorzaak

De wijk Rozenprieel in Haarlem is een voorbeeld van een stadsdeel waarin funderingsproblematiek zich regelmatig voordoet. Uit onderzoek is gebleken dat bij een groot aantal van de 339 woningen in deze wijk problemen met de fundering zijn geconstateerd. De woningen zijn voor een deel in bezit van de woningcorporatie Ymere en voor een deel bij particuliere eigenaren. Ook in andere stadsbuurten zijn funderingsproblemen aangetroffen.

De oorzaak van funderingsproblemen kan variëren, maar vaak spelen factoren zoals ouder wordende constructies, veranderingen in grondwaterstanden, bodemdalingen en onvoldoende onderhoud een rol. Deze zaken kunnen leiden tot schade aan de fundering, zoals scheuren in muren, deur- en vensterverkorting, of neerslag van de fundamenten.

Identificatie van funderingsproblemen

Gemeente Haarlem heeft een funderingskaart opgesteld die informatie geeft over het type fundering en de vermoedelijke staat ervan. Deze kaart is op basis van archiefonderzoek en visuele inspecties samengesteld. Het KCAF, een kenniscentrum gespecialiseerd in funderingsproblematiek, heeft bijgedragen aan het archiefonderzoek. De funderingskaart is toegankelijk via de gemeentelijke website en helpt eigenaren bij het inzichtelijk maken van mogelijke risico’s.

Een visuele inspectie kan al duidelijk maken of er sprake is van funderingsproblemen. Kenmerken die op een funderingsprobleem kunnen wijzen, zijn bijvoorbeeld scheuren in muren, een veranderde positie van deur- en vensterafdichtingen, of duidelijk zichtbare neerslag van de fundamenten. Deze signalen zijn echter geen garantie voor funderingsproblemen en vereisen in de meeste gevallen een gedetailleerd onderzoek.

Aanpak door de gemeente Haarlem

Informatieavonden en digitaal loket

Om woningeigenaren te ondersteunen, heeft de gemeente Haarlem samen met het KCAF informatieavonden georganiseerd voor particuliere eigenaren in het Rozenprieel in 2017 en 2018. Deze avonden zijn bedoeld om eigenaren te informeren over funderingsproblematiek, de beschikbare ondersteuning en de technische en juridische aspecten van funderingsherstel.

Daarnaast is er sinds 2019 een reeks thema-avonden gepland. Deze thema-avonden richten zich op specifieke aspecten van funderingsherstel, zoals het financieren van herstelprojecten, het verstrekken van omgevingsvergunningen, en de rol van bouwprofessionals bij herstel.

Voor directe ondersteuning heeft de gemeente een digitaal loket ingesteld, alsmede een bouwbureau met een wekelijks inloopspreekuur. Het inloopspreekuur wordt beheerd door het KCAF en biedt een platform voor eigenaren om vragen te stellen en begeleiding te ontvangen bij funderingsonderzoek en herstel.

Subsidie voor funderingsonderzoek

Gemeente Haarlem biedt sinds 2017 subsidies aan voor funderingsonderzoek aan particuliere woningen die ouder zijn dan 1970 en gelegen zijn binnen de gemeente. De regeling is bedoeld om eigenaren te ondersteunen bij het identificeren van funderingsproblemen en het opstellen van een herstelplan. De subsidie komt in aanmerking voor de kosten van het onderzoek, zoals het uitvoeren van een onderzoeksrapport door een erkend funderingsdeskundige.

De subsidie wordt verstrekt op basis van een uitvoeringsregeling die geldt vanaf 8 oktober 2018. Het subsidieplafond voor 2018 bedroeg 100.000 euro. Eigenaars kunnen de subsidie aanvragen via het digitaal loket van de gemeente. De doelgroep van de regeling zijn eigenaar-bewoners van woningen die ouder zijn dan 1970. Commerciële verhuurders, zoals woningcorporaties, komen niet in aanmerking voor subsidies.

Legesvrije omgevingsvergunning

Een andere vorm van ondersteuning is de legesvrije omgevingsvergunning voor funderingsherstel. De gemeente Haarlem heeft besloten om de leges voor de omgevingsvergunning kwijt te schelden. Dit betekent dat eigenaren geen vergunningkosten hoeven te betalen bij aanvragen voor funderingsherstelprojecten. Deze maatregel helpt om de administratieve en financiële druk op eigenaren te verlichten.

De legesvrije vergunning is van toepassing op bouwprojecten die gericht zijn op het herstellen of verbeteren van funderingen. De aanvraagprocedure is vereenvoudigd, en de gemeente heeft duidelijke richtlijnen opgesteld om de procedure voor eigenaren te faciliteren.

Maatwerkleningen van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel

Naast subsidies biedt de gemeente Haarlem ook maatwerkleningen via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. In maart 2019 heeft de gemeenteraad van Haarlem ingestemd met het aansluiten bij dit fonds, waardoor Haarlemmers in aanmerking komen voor financiële ondersteuning bij funderingsherstelprojecten.

Het fonds richt zich op het financieren van duurzame en doeltreffende funderingsherstelmaatregelen. De leningen zijn maatwerkleningen, wat betekent dat de voorwaarden en termijnen afgestemd zijn op de specifieke omstandigheden van het project. Eigenaren kunnen hiermee toegang krijgen tot langere looptijden, lagere rentevoeten, of andere gunstige voorwaarden die gericht zijn op het faciliteren van funderingsherstelprojecten.

Funderingsherstel in de praktijk

Casus: Oranjestraat 188

In juni 2022 is een bouwvergunning verleend voor funderingsherstel aan Oranjestraat 188 in Haarlem. Dit adres is gelegen in een historisch stadsdeel en behoort tot een wijk waarin funderingsproblematiek regelmatig voorkomt. De vergunning is verleend door de gemeente Haarlem en is opgenomen in de officiële publicatie van de gemeente, beschikbaar via Planviewer.

De funderingsherstelmaatregel is een ingrijpende bouwkundige interventie die gericht is op de fundamenten van het gebouw. Het herstellen van funderingen kan zowel preventief als noodzakelijk zijn, afhankelijk van de mate van schade en de stabiliteit van het gebouw. In historische bebouwing, zoals in de grachtengordel van Haarlem, is funderingsherstel vaak een noodzakelijke maatregel om de structuur en de waarde van het gebouw te behouden.

De vergunning is verleend na een goed onderbouwde aanvraag, waarbij de bouwkundige en omgevingsaspecten zijn meegenomen. Funderingsherstelprojecten voldoen aan strikte bouwkundige normen en vereisten, vooral in stadsdeelgebieden die zijn aangewezen als UNESCO Werelderfgoed of bufferzones daarvan.

Rol van funderingsherstel in stadsbehouw

Funderingsherstel speelt een centrale rol in het behoud van historische bebouwing. In stadsbuurten met oude woningen is het belangrijk dat funderingen in goede staat blijven, zowel voor de veiligheid van de woning als voor de structuur van de wijk. Funderingsherstelprojecten zijn vaak onderdeel van bredere renovatie- en herstelplannen die gericht zijn op het behoud van de historische structuur van de stad.

In stadsdeelgebieden die zijn aangewezen als UNESCO Werelderfgoed, zoals delen van Haarlem, zijn funderingsherstelmaatregelen vaak onderdeel van een strategie om de historische waarde en het culturele erfgoed van de stad te behouden. Deze maatregelen worden vaak begeleid door stedenbouwkundige en bouwkundige deskundigen die ervaring hebben met herstelprojecten in historische contexten.

Beleidsregels en wettelijke kaders

Uitvoeringsregeling subsidies funderingsonderzoek 2018

De uitvoeringsregeling voor subsidies funderingsonderzoek, die vanaf 8 oktober 2018 geldt, bepaalt de voorwaarden voor subsidies aan eigenaar-bewoners. De regeling is opgesteld door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlem.

De regeling bepaalt dat subsidies alleen kunnen worden verstrekt aan particuliere woningen die ouder zijn dan 1970 en gelegen zijn in de gemeente Haarlem. De subsidie is bedoeld voor het uitvoeren van funderingsonderzoek, en de subsidieplafonds zijn afhankelijk van het jaar en de beschikbare middelen van de gemeente. In 2018 was het subsidieplafond 100.000 euro.

De regeling is onderdeel van een bredere beleidsaanpak van de gemeente Haarlem om funderingsproblematiek aan te pakken en woningeigenaren te ondersteunen bij onderzoek en herstel.

Beleidsregel funderingsherstel op grond van de Woningwet

In oktober 2019 is een beleidsregel opgesteld door de gemeente Haarlem op grond van artikel 13 en 15 van de Woningwet. Deze beleidsregel bepaalt hoe funderingsherstelprojecten worden behandeld binnen de juridische kaders van de gemeente.

De beleidsregel bepaalt dat funderingsherstelmaatregelen onder voldoende omstandigheden kunnen worden verleend zonder leges voor de omgevingsvergunning. De regel is bedoeld om de aanvraagprocedure te vereenvoudigen en de administratieve druk op eigenaren te verlichten.

De regel is gericht op bouwkundige eenheden, die bestaan uit woningen of bedrijfsruimtes die constructief verbonden zijn en een gezamenlijke fundering kunnen hebben. De regel bepaalt ook dat funderingsherstelprojecten onder bepaalde voorwaarden kunnen worden uitgevoerd zonder een extra vergunning, mits de maatregel niet ingrijpend is en voldoet aan de bouwkundige normen.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een belangrijk thema in historische stadsbuurten zoals het Rozenprieel in Haarlem. De gemeente Haarlem heeft een systematische aanpak ontwikkeld om woningeigenaren te ondersteunen bij het identificeren en herstellen van funderingsproblemen. Deze aanpak omvat subsidies voor onderzoek, legesvrije omgevingsvergunningen, en maatwerkleningen via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel.

Funderingsherstelprojecten spelen een centrale rol in het behoud van historische bebouwing en de stabiliteit van stadsbuurten. In praktijk zijn deze projecten vaak ingrijpend en vereisen zorgvuldige voorbereiding, professionele uitvoering, en juridische ondersteuning. De gemeente Haarlem heeft duidelijke richtlijnen en regelgeving opgesteld om eigenaren te faciliteren bij funderingsherstel en de veiligheid en waarde van hun woning te waarborgen.

Bronnen

1. KCAF - Aanpak gemeente Haarlem
2. Demargaretha - Funderingsherstel en bebouwingshistorie aan de Oranjestraat in Haarlem
3. Lokale regelgeving - Uitvoeringsregeling subsidie funderingsonderzoek 2018
4. Lokale regelgeving - Beleidsregel funderingsherstel (op grond van de Woningwet)