De Riolering en Funderingsproblematiek in Gouda: Uitdagingen en Strategieën voor het Toekomstbestendige Stadbeeld

Inleiding

De stad Gouda staat op het punt van een ingrijpende herstructurering van haar rioleringssysteem en haar aanpak van funderingsproblematiek. Deze uitdagingen zijn grotendeels gerelateerd aan de oude stadsdelen, met name de Binnenstad en de vooroorlogse wijken. De combinatie van historisch gewaardeerde bebouwing, houten paalfunderingen en een complex netwerk van riolering leidt tot tal van technische en logistieke problemen. Deze artikelen beoordelen de huidige situatie, de strategische keuzes en de uitdagingen die op termijn het beleid van de gemeente bepalen.

De gemeente Gouda werkt in samenwerking met hoogheemraadschappen aan een geïntegreerde aanpak die niet alleen gericht is op het verbeteren van de riolering, maar ook op het beheersen van grondwaterstanden, het voorkomen van wateroverlast en de toekomstbestendigheid van het stadsbeeld. De focus ligt op maatwerk, innovatie en het koppelen van projecten aan bredere duurzaamheidsdoelen. De artikelen in dit overzicht zijn gebaseerd op informatie uit het GroepsRiolering Plan (GRP) en het lokale regelgevingsdocument van Gouda.

De Huidige Situatie van de Riolering in Gouda

252 Kilometer Hoofdriolering

Het huidige rioleringssysteem van Gouda bestaat uit 252 kilometer hoofdriolering, waarvan ruim 40% onder de grond ligt. De resterende leidingen zijn boven de grond en hebben een verwachte korte levensduur. Binnen dit systeem zijn er 20 bemalingsgebieden die uiteindelijk afvoeren naar de Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in Gouda, die in beheer is bij het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Een van de problemen die de gemeente Gouda tegenkomt, is de aanwezigheid van kolkenleidingen. In het gehele stadsgebied zijn 291 kilometer geregistreerde kolkenleidingen zonder inspectieputten voor regenwaterafvoer aanwezig, met name in de wijken Goverwelle, Bloemendaal, Plaswijck en de nieuwere delen van Gouda-Noord en Achterwillens. De verwachting is dat de werkelijke lengte van kolkenleidingen echter meer dan 400 kilometer bedraagt, waarvan een deel niet geregistreerd is. Deze leidingen zijn moeilijk te beheren en geven regelmatig problemen in de regenwaterafvoer door de kleine doorsnede.

Problemen met Gemengde Riolering

In verschillende buurten van Gouda, zoals de Binnenstad, Noord, Korte Akkeren, Kort Haarlem, Kadenbuurt, Bloemendaal, Plaswijck, Goverwelle en Achterwillens, is de gemengde riolering vaak gelegen op particulier terrein. Dit betekent dat afvoer vaak via de achtertuinen plaatsvindt. Bovendien komen gecombineerde huisaansluitingen regelmatig voor. Deze situatie maakt het vervangen of herstellen van de riolering in oudere stadsdelen complex, vooral omdat het omleggen van riolering naar de voorkant van de woning vaak niet mogelijk is vanwege zakking of gebrek aan ruimte.

Funderingsproblematiek in de Oudere Wijken

Houten Paalfunderingen en Risico op Zakking

Een van de grootste uitdagingen die de gemeente Gouda tegenkomt, is de funderingsproblematiek in de vooroorlogse wijken. Deze stadsdelen worden gekenmerkt door kwetsbare bebouwing en de gebruik van houten paalfunderingen. Deze funderingswijze is bijzonder gevoelig voor veranderingen in grondwaterstanden en kan leiden tot zakking van panden en openbare terreinen.

Droogte kan het proces van zakking versnellen, terwijl verzakte gebieden tegelijkertijd een verhoogd risico lopen op wateroverlast. Dit maakt het noodzakelijk om een strategische en voorzichtige aanpak te kiezen, met name in de Binnenstad. Daarom is besloten om in deze gebieden extra tijd te nemen voor communicatie met inwoners en voor het plannen van projecten. Dit kan leiden tot vertraging in de uitvoering van geplande rioleringsprojecten.

Strategie voor Communicatie en Beheer

De gemeente wil zorgvuldig communiceren over de uitvoering van projecten in deze kwetsbare gebieden. De aanwezigheid van houten paalfunderingen en de complexiteit van de riolering maakt het noodzakelijk om inwoners goed te informeren en betrokken te houden bij besluitvorming en uitvoering. Dit versterkt de betrouwbaarheid van het beleid en vermindert het risico op conflicten of klachten.

Bovendien is er een duidelijke strategie voor het beheer van de riolering op particulier terrein. Hierbij ligt de verantwoordelijkheid bij de eigenaar van het terrein. Wanneer klachten binnenkomen over slechte afstroming en het blijkt dat dit wordt veroorzaakt door problemen in de particuliere riolering, wordt de eigenaar doorgestuurd naar een aannemer om dit op te lossen. De regels omtrent huisaansluitingen zijn opgenomen in de Aansluitverordening Riolering Gouda (2015).

Innovatieve Aanpakken en Duurzaamheid

Koppeling aan Duurzame Doelen

De gemeente Gouda streeft naar een duurzame aanpak van haar riolering en funderingsproblematiek. Dit betreft zowel het financiële beleid als innovatieve werkwijzen en pilots. De gemeente wil vooral aandacht besteden aan het verbeteren van de kwaliteit van de riolering, het verlagen van de milieubelasting en het gebruik van materialen met een lange levensduur. Innovatieve toepassingen zoals warmteterugwinning uit riolering of oppervlaktewater worden nader onderzocht.

Daarnaast wil Gouda bij de aanleg van riolering rekening houden met toekomstige energievoorzieningen. Deze aanpak is gericht op het creëren van aardgasvrije wijken en het integreren van duurzame energiebronnen in het rioleringssysteem.

Pilotprojecten en Meesterwerken

De gemeente Gouda zet in op maatwerk en pilotprojecten. In de Binnenstad zijn meerdere rioolrenovaties gepland, die kunnen worden gecombineerd met DIT-riolering (Duurzaam, Integrale, Toekomstbestendig) om de grondwaterproblematiek aan te pakken. Deze aanpak maakt het mogelijk om strategische keuzes te nemen die zowel functioneel als duurzaam zijn.

Bijvoorbeeld, in wijk Westergouwe is een project gestart om niet aangesloten panden aan te sluiten. De zorgplicht voor riolering was voor deze panden verleend door de Provincie Zuid-Holland in 2008, maar deze ontheffing is verlopen per 1 januari 2016. Een deel van deze panden wordt via een perssysteem op de riolering van Westergouwe aangesloten. Voor de overige panden wordt geadviseerd om maatwerkoverleg te voeren met het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard om te komen tot een verlenging van de ontheffing van de zorgplicht.

Beheer en Monitoring

Gebruik van Telemetriesystemen

De gemeente Gouda heeft de verantwoordelijkheid van het dagelijks beheer van de riolering vanuit Cyclus overgenomen. Dit draagt bij aan de strategie van de gemeente om systeeminzicht te vergroten. De gemeente heeft nu zelf toegang tot telemetriesystemen en kan hiermee het functioneren van gemalen, overstorten en leidingen monitoren.

Daarnaast kan tussentijds op operationeel niveau (jaarlijks beleid) worden bijgestuurd aan de hand van KPI's (Kritieke Prestatiemaatstaven). Deze KPI's zijn gebaseerd op een structurele monitoring van onderliggende PI's (Prestatiemaatstaven). Door dit systeem kunnen trends worden gevolgd en wordt het beleid op een betere manier onderbouwd. Dit vereist wel een actieve houding van de gemeente bij de data-analyse.

Uitdagingen en Toekomstplanning

Vertraging in Uitvoering

De uitdagingen rondom funderingen en riolering in de oudere stadsdelen kunnen leiden tot vertraging in de uitvoering van projecten. Vooral in de vooroorlogse wijken, waar houten paalfunderingen gebruikt zijn, is het noodzakelijk om extra voorzichtig te zijn bij plannen en uitvoering. Dit betekent dat de gemeente extra tijd moet investeren in communicatie en samenwerking met inwoners, hoogheemraadschappen en aannemers.

Eenduidige Aanpak

Een van de problemen die uit de evaluatie zijn gebleken, is het ontbreken van een eenduidige aanpak van particuliere riolering. Dit maakt het lastig om eenduidig te communiceren richting bewoners en leidt tot onduidelijkheid bij het plannen en uitvoeren van projecten. De gemeente wil deze kloof verkleinen door maatwerkoverleg te voeren en duidelijke richtlijnen op te stellen voor de aanleg en beheer van particuliere riolering.

Conclusie

De situatie in Gouda is complex, met name in de oudere stadsdelen en de vooroorlogse wijken. De combinatie van funderingsproblematiek, complexe riolering en groeiende duurzaamheidseisen vereist een strategische en flexibele aanpak. De gemeente Gouda werkt aan een geïntegreerde strategie die niet alleen gericht is op het verbeteren van de riolering, maar ook op het beheersen van grondwaterstanden, het voorkomen van wateroverlast en het creëren van een toekomstbestendig stadsbeeld.

De focus op maatwerk, innovatie en duurzaamheid is centraal in deze strategie. Door middel van pilotprojecten, maatwerkoverleg en het integreren van duurzame energiebronnen wil Gouda een voorbeeldfunctie vervullen binnen de regio. De uitdagingen zijn groot, maar met een goed georganiseerd beleid en een betrokken gemeenschap is het mogelijk om deze uitdagingen te omzeilen en een duurzame toekomst voor Gouda te garanderen.

Bronnen

1. CVDR675475/1
2. Lokale regelgeving Gouda