Zelf een fundering maken: Stappenplan, aandachtspunten en tips voor een solide basis

Published by Redactie on juli 24, 2025 | Category fundering

Bij elk bouwproject – of het nu gaat om het aanbouwen van een woning, het bouwen van een schuur of het realiseren van een uitbreiding – is het aanleggen van een fundering een essentiële stap. Een goed aangelegde fundering zorgt voor stabiliteit, veiligheid en duurzaamheid van het bouwwerk. Het zelf maken van een fundering is voor velen een realistische optie, mits men de juiste kennis, gereedschap en voorbereiding heeft. In dit artikel wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van het proces van het maken van een fundering, inclusief een stappenplan, benodigdheden en aandachtspunten.

Naast kostenefficiëntie en flexibiliteit in het ontwerp biedt het zelf maken van een fundering ook de voldoening van een zelfstandig voltooide basis voor een bouwproject. Het is echter belangrijk om aandacht te besteden aan veiligheid, kwaliteit en de juiste technische uitvoering. In de onderstaande hoofdstukken worden deze aspecten nader belicht, met nadruk op praktische richtlijnen voor beginners en ervaren DIY’ers.

Voordelen van het zelf maken van een fundering

Het zelf maken van een fundering heeft meerdere voordelen die het aantrekkelijk maken voor zowel huiseigenaren als handige hobbyisten. Een van de voornaamste voordelen is de kostenbesparing. Door het werk zelf te doen, bespaar je op de kosten van een professionele aannemer. Dit is vooral gunstig bij kleinere projecten, zoals het aanbouwen van een schuur of een extra kamer. Echter, het is van belang om voldoende vertrouwen te hebben in je eigen bouwkundige vaardigheden of die van een betrouwbare helper.

Een tweede voordeel is de flexibiliteit in het ontwerp. Bij professionele aannemers zijn standaardformaten en voorschriften vaak richtinggevend. Bij zelfbouw is het echter mogelijk om de afmetingen, vorm en diepte van de fundering aan te passen aan de eigen wensen en behoeften. Dit is bijvoorbeeld van belang bij het aanbouwen van een woning die goed aansluit op de bestaande structuur of bij het bouwen van een schuur met specifieke afmetingen.

Daarnaast biedt het zelf maken van een fundering de mogelijkheid tot kwaliteitscontrole. Het werken met je eigen handen geeft de kans om elke stap nauwkeurig uit te voeren en eventuele fouten direct te herstellen. Dit zorgt voor een hogere mate van betrouwbaarheid in de uiteindelijke uitkomst.

Ten slotte is het een uitdagend en leerzaam project. Het bouwen van een fundering vereist aandacht voor detail, technische kennis en systematisch werken. Door deze stappen zelf uit te voeren, krijg je inzicht in de constructieve basis van een bouwproject en voel je je trots op het resultaat.

Voorbereiding: Bouwtekening, locatie en grondsoort

Voor het aanleggen van een fundering is een goed voorbereid plan en een systematische aanpak essentieel. De eerste stap in het proces is het bestuderen van de bouwtekening. Dit document dient als leidraad voor de afmetingen, vorm en diepte van de fundering. Het is verstandig om een plattegrond of maatvoering te maken van de locatie waar de fundering geplaatst moet worden. Dit helpt om eventuele afwijkingen of problemen in de vroege fase op te sporen.

Daarnaast is het belangrijk om de juiste locatie te kiezen. De locatie van de fundering heeft een directe invloed op de stabiliteit van de aanbouw. Het is aan te raden om eerst een grondonderzoek uit te voeren om te controleren of de grond stevig genoeg is. Dit kan bijvoorbeeld met een sonde of door een grondmonster te nemen. In sommige regio’s van Nederland, zoals het Westen en Noorden, zit de zandlaag dieper in de grond, waardoor een fundering op palen vaak de beste keuze is. In het Oosten daarentegen wordt er vaak gefundeerd op staal.

Een belangrijke factor bij het kiezen van de locatie is de bodemgesteldheid. De stabiliteit van de fundering is sterk afhankelijk van de draagkracht van de bodem. Zorg ervoor dat de bodem voldoende draagkrachtig is om het gewicht van de constructie te kunnen dragen. Ook het grondwaterpeil speelt een rol. Een te hoog grondwaterpeil kan leiden tot verzakkingen of vochtproblemen, wat de levensduur van de fundering negatief beïnvloedt.

Daarnaast is het essentieel om de belasting te berekenen die op de fundering zal komen. Afhankelijk van de omvang van de constructie, kan de fundering van beton, staal of hout worden aangelegd. Deze keuze heeft directe invloed op de constructie en uitvoering van de fundering. Het is verstandig om eventueel advies in te winnen bij een bouwkundige deskundige om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de bouwvoorschriften en de eisen van het project.

Uitlijnen van de fundering

Een van de eerste praktische stappen bij het aanleggen van een fundering is het uitlijnen van de fundering. Dit is een cruciale fase, want het bepaalt de vorm en positie van de fundering. Voor het uitlijnen worden palen of haringen per halve meter in de grond aangebracht. Tussen deze palen wordt een koord gespannen om een duidelijk beeld te krijgen van de vorm van de fundering. Dit zorgt voor een visuele referentie tijdens de verdere stappen.

Het is belangrijk om de uitlijning nauwkeurig uit te voeren, omdat eventuele afwijkingen later problemen kunnen veroorzaken, zoals ongelijke belasting of instabiliteit. Het is aan te raden om meerdere mensen bij te betrekken bij deze fase, zodat het koord horizontaal en verticaal goed gespannen kan worden. Ook het gebruik van een waterpas of laserpeil kan helpen om de afstanden en hoeken correct in te stellen.

Na het uitlijnen kan het volgende stuk van het proces beginnen: het uitgraven van de fundering.

Uitgraven van de fundering

De volgende stap in het proces is het uitgraven van de fundering. Dit is een fysiek intensieve activiteit, maar essentieel voor een solide basis. De fundering moet worden uitgegraven tot een minimale diepte van 600 mm onder het maaiveld. Deze diepte zorgt ervoor dat de fundering bestand is tegen de winter en niet kapotgevroren raakt. In regio’s waar de zandlaag dieper ligt, kan een grotere diepte nodig zijn.

Het is verstandig om aan beide kanten van de fundering 10 cm ruimte over te houden. Deze ruimte is nodig voor de bekisting van de fundering, waarin het beton gestort zal worden. Het uitgraven kan met handgereedschap, zoals een spade en een kruispriem, of met behulp van een motormeubel, afhankelijk van de omvang van het project. Het is belangrijk om de grond zorgvuldig te graven en eventuele obstakels, zoals boomstronken of puin, te verwijderen. Dit helpt om verzakkingen in de toekomst te voorkomen.

Na het uitgraven is het verstandig om een laag zand of grind aan te brengen om een stabiele basis te creëren voor de fundering. Dit zorgt voor een gelijkmatige ondergrond en vermindert het risico op ongelijke neerslag van het beton.

Bekisting van de fundering

De bekisting van de fundering is een van de belangrijkste stappen in het proces. Het doel van de bekisting is om het beton in de gewenste vorm te houden tijdens het gieten en te voorkomen dat het uitloopt. Voor de bekisting worden planken tegen de palen aangebracht, waarin het beton gestort kan worden. Het is belangrijk dat de planken goed uitgelijnd zijn en horizontaal staan. Dit kan worden gecontroleerd met een waterpas of laserpeil.

Het is verstandig om de bekisting meerdere keren te controleren en eventuele afwijkingen direct te corrigeren. Een onjuist uitgevoerde bekisting kan leiden tot vervorming van de fundering of ongelijke belastingverdeling, wat problemen kan veroorzaken met de stabiliteit van het bouwwerk.

Naast het horizontaal stellen van de planken is het ook belangrijk om de bekisting stevig te fixeren. Dit kan gedaan worden met houten steunen of kruispriemen, die ervoor zorgen dat de planken niet verschuiven tijdens het gieten van het beton. Het is verstandig om extra steunen aan te brengen in de hoeken en op afstand van ongeveer 1 meter van elkaar. Dit helpt om de bekisting tijdens het gieten van het beton te stabiliseren.

Maak je fundering vochtbestendig

Om ervoor te zorgen dat de fundering goed bestand is tegen vocht en lekkage, is het aan te raden om een vochtbestendige laag aan te brengen. Dit kan gedaan worden met een speciaal vochtbestendig membraan of met bitumen. Deze materialen vormen een barrière tussen de fundering en de ondergrond, waardoor vocht niet kan doordringen. Dit is vooral belangrijk in regio’s met een hoog grondwaterpeil of in natte ondergronden.

Het toepassen van een vochtbestendige laag is meestal een extra stuk in het proces, maar het draagt bij aan de levensduur en de duurzaamheid van de fundering. Het is verstandig om deze laag zorgvuldig aan te brengen, zodat er geen gaten of luchtbellen ontstaan die het membraan kunnen ondermijnen. Na het aanbrengen van het membraan kan de bekisting aangelegd worden, zoals beschreven in de vorige sectie.

Kies het juiste type fundering

Er zijn verschillende typen funderingen beschikbaar, afhankelijk van de aard van het bouwproject, de ondergrond en de belasting die de fundering moet dragen. De meest voorkomende funderingstypen zijn strokenfunderingen, betonplaten en betonnen palen.

Een strokenfundering is een horizontale fundering die in de vorm van een strook of band wordt aangelegd. Deze fundering is geschikt voor relatief lichte constructies, zoals schuren of aanbouwen. Het voordeel van een strokenfundering is dat deze relatief eenvoudig en kostenefficiënt is aan te leggen.

Een betonplaat is een platte fundering die als een soort vloer wordt aangelegd. Deze fundering is geschikt voor zware constructies, zoals woningen. Het voordeel van een betonplaat is dat deze extra stevig is en goed bestand is tegen vocht en beweging van de ondergrond.

Betonnen palen worden vaak gebruikt in regio’s met een diepere zandlaag of een laag grondwaterpeil. Deze fundering bestaat uit verticale palen die in de ondergrond worden gedreven. Het voordeel van deze fundering is dat deze goed bestand is tegen zware belasting en beweging van de ondergrond.

Het is verstandig om bij het kiezen van het type fundering rekening te houden met de bouwvoorschriften en de eisen van het project. In sommige gevallen is het aan te raden om een bouwkundige deskundige te raadplegen om ervoor te zorgen dat het gekozen type fundering geschikt is voor de omstandigheden en de belasting.

Gebruik van hoogwaardige materialen

Een stevige en duurzame fundering is sterk afhankelijk van de kwaliteit van de materialen die worden gebruikt. Het is aan te raden om hoogwaardige materialen van goede kwaliteit te kiezen, zoals beton, wapening en bekisting. Deze materialen zorgen voor een betere stabiliteit en langdurige prestaties van de fundering.

Voor het gieten van de fundering is het aan te raden om een betonmengsel met een voldoende hoge druksterkte te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de fundering bestand is tegen zware belasting en beweging van de ondergrond. Het is verstandig om het betonmengsel te mengen volgens de instructies van de producent en het zorgvuldig in de bekisting te gieten.

Naast het beton is het ook belangrijk om wapening te gebruiken. Wapening bestaat uit stalen staven of tralies die in het beton worden aangelegd. Deze wapening zorgt voor extra sterkte en helpt om kromming of breuk van het beton te voorkomen. Het is aan te raden om een voldoende hoeveelheid wapening te gebruiken, afhankelijk van de omvang van het project.

Voor de bekisting is het aan te raden om stevige en vaste planken te gebruiken. Deze planken moeten goed uitgelijnd zijn en horizontaal staan, zoals beschreven in de vorige sectie. Het is verstandig om extra steunen aan te brengen om ervoor te zorgen dat de bekisting tijdens het gieten van het beton niet verschuift.

Veiligheid en aandachtspunten

Veiligheid staat altijd voorop bij het maken van een fundering. Door de juiste veiligheidsmaatregelen te nemen, minimaliseer je de risico’s en zorg je voor een succesvol en veilig bouwproject. Hieronder zijn enkele belangrijke veiligheidsaandachtspunten en tips:

Zorg voor een solide basis: Zorg ervoor dat de grond stevig genoeg is en vrij van eventuele obstakels zoals boomstronken of puin. Hierdoor voorkom je verzakkingen en andere problemen in de toekomst.
Kies het juiste type fundering: Er zijn verschillende typen funderingen beschikbaar. Het is belangrijk om het juiste type fundering te kiezen op basis van de aard van je bouwproject en de ondergrond. Raadpleeg eventueel een deskundige om het beste type fundering voor jouw specifieke situatie te bepalen.
Gebruik hoogwaardige materialen: Gebruik hoogwaardige materialen van goede kwaliteit om ervoor te zorgen dat je fundering duurzaam is. Dit omvat onder andere de keuze van het beton, wapening en bekisting.
Volg een gedetailleerd stappenplan: Het volgen van een gedetailleerd stappenplan zorgt ervoor dat de fundering stevig, veilig en goed aansluit bij de rest van de bouw. Zorg ervoor dat je elke stap nauwkeurig uitvoert en eventuele fouten direct herstelt.
Gebruik beschermende kleding en gereedschap: Tijdens het werk met beton, wapening en grond is het belangrijk om beschermende kleding en gereedschap te gebruiken. Denk aan een helm, handen, oogbescherming en een veilige standplaats.
Controleer regelmatig de werkplek: Tijdens het proces is het aan te raden om regelmatig de werkplek te controleren op mogelijke risico’s, zoals losse grond, onvaste bekisting of onveilige toegang.
Zorg voor voldoende luchtvoorziening en hygiëne: Tijdens het gieten van het beton is het belangrijk om voldoende luchtvoorziening en hygiëne te garanderen. Dit helpt om eventuele gezondheidsrisico’s te voorkomen.
Volg de bouwvoorschriften: Zorg ervoor dat de fundering voldoet aan de bouwvoorschriften en de eisen van het project. Dit helpt om eventuele problemen in de toekomst te voorkomen.
Laat de fundering drogen: Nadat het beton is gegoten, is het belangrijk om voldoende tijd te geven voor het drogen van de fundering. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de fundering stevig en duurzaam is.
Controleer de fundering na het drogen: Na het drogen is het aan te raden om de fundering te controleren op mogelijke afwijkingen of problemen. Dit helpt om eventuele fouten direct te herstellen.

Conclusie

Het zelf maken van een fundering is een uitdagend, maar realistische optie voor velen, mits men de juiste kennis, gereedschap en voorbereiding heeft. Een goed aangelegde fundering vormt de basis van elk bouwproject en heeft een directe invloed op de levensduur en veiligheid van het bouwwerk. Door de juiste stappen te volgen, hoogwaardige materialen te gebruiken en veiligheidsmaatregelen te nemen, kun je een solide fundering creëren die voldoet aan de eisen van het project.

Het stappenplan dat in dit artikel is beschreven biedt een duidelijk overzicht van de verschillende fasen van het proces, van het uitlijnen en uitgraven van de fundering tot het gieten van het beton en het drogen van de fundering. Elke stap is essentieel voor een stabiele en duurzame fundering. Het is aan te raden om zorgvuldig te werken en eventuele fouten direct te herstellen.

Bij het kiezen van het type fundering is het belangrijk om rekening te houden met de aard van het bouwproject, de ondergrond en de belasting die de fundering moet dragen. Het is verstandig om eventueel advies in te winnen bij een bouwkundige deskundige om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de bouwvoorschriften en de eisen van het project.

Ten slotte biedt het zelf maken van een fundering de voldoening van het zelfstandig voltooien van een belangrijke stap in het bouwproces. Het is een uitdagend project dat vereist dat je nauwkeurig werkt en aandacht besteedt aan details. Door zelf de fundering te bouwen, kun je trots zijn op je vakmanschap en de resultaten die je hebt bereikt.